Eureka

Autor: Paulina Nowosielska | 24 września, 2006

Edukacja
Luki w edukacji seksualnej
Stowarzyszenie ASTRA (zrzesza organizacje pozarządowe, działające na rzecz kobiet i zdrowia reprodukcyjnego w Europie Środkowo-Wschodniej) przygotowało raport na temat edukacji seksualnej oraz HIV/AIDS w Europie Środkowo-Wschodniej. Dla Polski płyną z niego druzgocące wnioski – połowa polskiej młodzieży nie wie, gdzie w organizmie kobiety dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej, a jedna czwarta wierzy, że stosunek przerywany chroni przed HIV. Raport ujawnił także, że ponad 50% młodych Polaków i Polek nie stosuje żadnej antykoncepcji podczas pierwszego w życiu stosunku płciowego (choć równocześnie 94% wie, że podczas pierwszego stosunku można zajść w ciążę). Jako najczęstszą przyczynę unikania antykoncepcji młodzi Polacy wymieniają wstyd (36%). Dalsze 28% obawia się skutków ubocznych działania środków antykoncepcyjnych, a 22% przyznaje, że nie wie, jak się ich używa.

Medycyna
Plombowanie mózgu
Naukowcom z Harvardu udało się wyizolować białko o symbolu LTB4, stymulujące komórki macierzyste wyizolowane z mózgów mysich embrionów do wzrostu i różnicowania się w nowe neurony. Zdaniem lekarzy to odkrycie może w przyszłości znaleźć zastosowanie w leczeniu choroby Parkinsona, Alzheimera, stwardnienia rozsianego czy skutków urazów i wylewów. Badania pokazały, że im bardziej komórki były poddawane działaniu LTB4, tym więcej pojawiało się na nich receptorów reagujących na ten związek. Odmienne działanie ma z kolei białko LXA4, podobnie jak LTB4 odgrywające rolę w procesach zapalnych i regulacji różnicowania się komórek. Ten związek hamuje ich wzrost i prowadzi do apoptozy (programowanej śmierci) komórek mózgu. Odkrycie pomoże lepiej zrozumieć ciągle zagadkowe mechanizmy odnawiania się tkanki mózgowej.

Internet
Gadu-Gadu 7.5
Dosłownie od kilku dni na witrynie Gadu-Gadu dostępna jest ostateczna wersja 7.5 tego popularnego polskiego komunikatora. Nowa edycja daje możliwość rozmowy z przesyłaniem obrazu audio i wideo, wysyłania e-maili z aplikacji oraz odsłuchiwania Gadu Radia. To nowość, bo dotychczas do jego testowania trzeba było otrzymać oficjalne zaproszenie do betatestów. Teraz można to zrobić samemu na www.gaduradio.pl. W nowej wersji komunikatora poprawiono również emotikonki i wygląd skórek. Szczegółowy wykaz zmian znajduje się na oficjalnej witrynie Gadu-Gadu.

Medycyna
Terapią genową w czerniaka
Na łamach naukowego pisma „Science” opublikowana została sensacyjna informacja: terapia genowa wyleczyła z nowotworu złośliwego dwóch pacjentów, którym konwencjonalne metody nie dawały szans. Nowa terapia polega na wykorzystaniu genetycznie zmodyfikowanych wersji własnych krwinek białych. Amerykańscy naukowcy ostrzegają jednak, że za wcześnie jeszcze na składanie gratulacji. Mark Oringer i Thomas M. byli jedynymi z grupy 17 pacjentów, u których taka metoda poskutkowała w stu procentach. U pozostałych osób zaobserwowano zmniejszenie się guzów.
Zdaniem lekarzy, otwiera się szansa nowatorskiego leczenia czerniaka, a w przyszłości zapewne innych nowotworów złośliwych – piersi, odbytnicy, płuc, wątroby. Amerykańscy naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia wykorzystali do walki z rakiem układ odpornościowy pacjentów. Dzięki genetycznym modyfikacjom ich krwinki białe uzyskały większe zdolności rozpoznawania i likwidowania guzów. Wkrótce mają się rozpocząć próby kliniczne z pacjentami chorymi na inne rodzaje raka.

Technologie
Nobel dla Japończyka
Tofeum Millenium Technology Prize, nazywane technologiczną Nagrodą Nobla, otrzymał właśnie prof. Shuji Nakamura, twórca świecących na niebiesko, zielono i biało diod (LED) oraz błękitnego lasera.
Nagroda została ustanowiona w Finlandii w 2002 r. i przyznawana jest co dwa lata. I choć dopiero po raz drugi padło nazwisko laureata, to jej wysokość (milion euro) i kryteria doboru kandydatów każą ją porównywać z najsłynniejszą nagrodą w świecie nauki.
Wynalazki prof. Nakamury powstawały w połowie lat 90. Zrewolucjonizowały kilka dziedzin przemysłu. Niebieski laser pozwala m.in. spakować na nośnikach informacji, CD i DVD, nieporównanie więcej treści niż dotąd. Z kolei diody LED, wykorzystywane już do oświetlania, są niezwykle energooszczędne. Świecąc z mocą 60-watowej żarówki, zużywają tylko 4 W i starczają na 20 razy dłużej. A to jest nie bez znaczenia dla ochrony środowiska naturalnego.

Technologie
Nanokable generują prąd
Nanokable wykonane z tlenku cynku (ZnO) przetwarzają energię mechaniczną w energię elektryczną. Te właściwości sprawdzają się przy konstruowaniu mikroskopijnych elektrowni, które z kolei generują prąd dla nanosensorów czy innych miniaturowych urządzeń elektrycznych.
– Chodząc, generuje się aż 67 W energii, poruszając małym palcem – 0,1 W, oddychając – 1W. Jeżeli skutecznie zamieni się energię ruchu w energię elektryczną, można odzyskać w postaci prądu nawet 30% energii. Nasze urządzenie to potrafi. Tyle że w skali nano – opisuje prof. Zhong Lin Wang, szef grupy badawczej zajmującej się problematyką nanotechnologii w Georgia Institute of Technology (USA).
Według naukowców, za pomocą takich nanokabli będzie można generować prąd elektryczny, korzystając z energii zgromadzonej w poruszających się mięśniach, przepływającej krwi czy w falach ultradźwiękowych.

Medycyna
Nerkom na ratunek
Od 19 września do połowy listopada w ramach akcji „Zbadaj nerki – Twój filtr życia”, bezpłatnych badań diagnozujących stan nerek, każdy będzie mógł bezpłatnie wykonać badania krwi i określić poziom kreatyniny oraz glukozy. To właśnie na podstawie poziomu tych substancji można ocenić stan nerek. Dodatkowo informacja o poziomie glukozy pozwoli wykryć osoby już chore na cukrzycę albo nią zagrożone. Ta choroba jest z kolei najczęstszą przyczyną przewlekłej niewydolności nerek. Podczas zeszłorocznej akcji przebadano w całym kraju ponad 2,5 tys. osób.
Badania będą wykonywane w przychodniach nefrologicznych, funkcjonujących przy stacjach dializ koncernu Fresenius Nephrocare w następujących miastach: 19 września w Kraśniku, 4 października w Puławach, 19 października w Mrągowie, 7 listopada w Piotrkowie Trybunalskim oraz 15 listopada w Stargardzie Szczecińskim.

Socjologia
Biorą dziadkowie, nie dzieci
Z ankiety przeprowadzonej przez amerykańskie Biuro ds. Narkomanii i Zdrowia Psychicznego (SAMHSA) wynika, że spożycie narkotyków wśród dzieci w wieku 12-17 lat w Stanach Zjednoczonych w 2005 r. spadło, ale wyraźnie wzrosło wśród ich dziadków. Osoby w wieku 50-59 lat przede wszystkim palą marihuanę. W latach 2002–2005 liczba 50-latków mających kontakt z substancjami psychotropowymi wzrosła z 2,7 do 4,4%. To zaś oznacza, że problem z narkotykami ma 1,6 mln Amerykanów powyżej 50. roku życia.
Wśród nastolatków między 12. a 17. rokiem życia popularność narkotyków spada; kontakt z nimi w 2005 r. miało 10,6%, podczas gdy w 2002 r. – 11,6%. Z kolei wśród osób w wieku 18-25 lat wzrosło spożycie kokainy – w 2005 r. zażywało ją 2,6%, a trzy lata wcześniej – 2%.

Edukacja
Drożeją studia
Od 1 stycznia 2007 r. szkoły państwowe nie będą otrzymywały dotacji na studia niestacjonarne. A to oznacza, że np. na studiach pierwszego stopnia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej czesne będzie wyższe aż o 800 zł, czyli o 41%. Zdaniem uczelni, przyczyną podwyżki jest decyzja Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Nauki o wycofaniu się z dopłat do studiów zaocznych. Tymczasem nowe zasady finansowania wejdą w życie dopiero za cztery miesiące. Dlatego, według Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej, drastyczne podwyżki czesnego już od października są bezprawne.

Medycyna
Cała prawda o alergii Polaków
Warszawska Akademia Medyczna rozpoczęła badania, które pokażą, co najbardziej nas uczula i w których regionach kraju jest najwięcej zachorowań na alergie. Pomysł na takie badania wziął się stąd, że tylko w ciągu ostatnich 10 lat podwoiła się liczba chorych na astmę. Szczegółowy raport ma być gotowy w 2008 r. Ankieterzy, w tej roli studenci AM, zapytają 2,5 tys. wybranych losowo warszawiaków m.in. o sytuację materialną, styl życia, stan zdrowia, o miejsca zakupów jedzenia. Ankieter odwiedzi osobę dwukrotnie: pierwszy raz, by opowiedzieć o badaniach i zapytać o zgodę na udział w nich, i drugi – by przeprowadzić ankietę. Co trzeci ankietowany otrzyma zaproszenie na badanie medyczne, m.in. testy alergologiczne. Zbieranie danych w Warszawie zakończy się na początku października. Natomiast w całym kraju badania potrwają do końca przyszłego roku i w sumie obejmą blisko 22 tys. Polaków.

Języki
Europejski Dzień Języków
26 września 2006 r. obchodzony jest Europejski Dzień Języków. Ustanowiła go w 2001 r. Rada Europy. Na Starym Kontynencie istnieje ponad 40 uznanych autochtonicznych języków regionalnych i mniejszościowych, używanych w ponad 100 społecznościach przez ponad 40 mln ludzi. W samej tylko Polsce mieszkają przedstawiciele dziewięciu mniejszości narodowych: Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy i Żydzi. Są tu też mniejszości etniczne, Łemkowie, Romowie, Tatarzy i Karaimi. Tereny województwa pomorskiego zamieszkują Kaszubi, którzy również posługują się językiem regionalnym.

Socjologia
Polak ściąga
Sondaż przeprowadzony przez firmę Mareco Polska nie pozostawia złudzeń – ponad połowa Polaków przyznaje, że ściąganie nie jest naganne. Dokładnie 52,3% ankietowanych przyznało, że nie widzi w ściąganiu nic złego. Tego samego zdania jest trzy czwarte uczniów oraz studentów. Okazuje się też, że w naszym kraju uczniowie, którzy oszukują, są najczęściej traktowani jako sprytni, a nie zakłamani. Również 49,8% respondentów przyznało, że nie jest naganne umożliwienie ściągania innym osobom. Zdaniem badanych, w ściąganiu nie ma nic złego, ponieważ polscy uczniowie są przeciążeni nauką. Natomiast najwięcej przeciwników ściągania jest wśród osób starszych, lepiej wykształconych i sytuowanych.