Jak choruje tarczyca?

Autor: Anna Zaborska | 22 czerwca, 2015

Nadczynność tarczycy może powodować zaburzenia rytmu serca, a nawet migotanie przedsionków

Prof. zwycz. n. med. Ewa Bar-Andziak – endokrynolog, internista, jest konsultantem Kliniki Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Przez wiele lat była konsultantem wojewódzkim ds. endokrynologii w woj. mazowieckim. Brała udział w badaniach nad niedoborem jodu oraz w programie PolSenior, będącym wszechstronną oceną populacji osób w podeszłym wieku w Polsce. Członek Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego.

Dlaczego o chorobach tarczycy mówi się, że są podstępne i świetnie się maskują?

– Rzeczywiście są podstępne. Hormony tarczycy wpływają na czynność prawie wszystkich tkanek i narządów ustroju, wobec tego objawy mogą być różnego rodzaju. Zwłaszcza w przypadku osób powyżej 65. roku życia z niedoczynnością tarczycy – niedostatek hormonów w mózgu wpływa na ich sferę intelektualną, ośrodkowy układ nerwowy. Mamy wtedy do czynienia ze spowolnieniem myślenia, pogorszeniem koordynacji, zaburzeniami nastroju. Chory ma coraz większą potrzebę snu – dłużej śpi w nocy, przysypia w ciągu dnia.

To właściwie charakterystyka wielu seniorów…

– Dlatego niedoczynność tarczycy często nie jest rozpoznana lub diagnoza zostaje postawiona z dużym opóźnieniem, a niepokojące objawy przypisuje się a to postępującemu otępieniu, a to naturalnemu starzeniu się. W dodatku pewne objawy, które może wykryć badanie lekarskie, mogą nie być charakterystyczne. U osób starszych z nadczynnością może to dotyczyć głównie układu krążenia, na który hormony tarczycy mają ogromny wpływ – pojawiają się pierwsze napady zaburzenia rytmu serca lub zwiększa się ich częstotliwość, występuje migotanie przedsionków. Może się ujawnić lub nasilić choroba wieńcowa.

Stres i nadczynność

Co jest lepsze – niedoczynność czy nadczynność tarczycy?

– Na pewno stabilniejszą sytuację daje niedoczynność, która rozwija się powoli, stopniowo, nie daje żadnych nagłych, dramatycznych objawów, a jej leczenie jest niekłopotliwe. Ale jeżeli pozostaje długo nieleczona, powoduje głębokie zaburzenia, mogące prowadzić nawet do tzw. śpiączki tarczycowej, choć zdarza się to niezwykle rzadko. Natomiast nadczynność tarczycy może rozwinąć się szybko, zwłaszcza w przypadku choroby Gravesa-Basedowa.

Jak szybko?

– Może to być nawet kwestia kilku dni. Szczególnie groźna jest sytuacja, kiedy tarczyca pobudzona przez krążące we krwi przeciwciała zaczyna szybko produkować nadmiar hormonów – tak się niekiedy zdarza w sytuacjach stresowych. Akurat ta postać nadczynności może nas zaskoczyć i nieleczona może nawet grozić chorym na serce utratą życia ze względu na powikłania funkcjonowania tego narządu. Nadmiar hormonów tarczycy dobrze tolerują przez dłuższy czas osoby młode i dzieci.

Co wpływa na wahania poziomu hormonów tarczycy?

– Kiedyś częstą przyczyną niedoczynności był znaczny niedobór jodu. Ten problem rozwiązała profilaktyka jodowa. Najczęstszą przyczyną niedoczynności jest przewlekły proces zapalny wywołany przez przeciwciała, czyli tzw. choroba Hashimoto, w której i reakcje komórkowe, i działanie przeciwciał stopniowo uszkadzają tarczycę. Rodzimy się z pewną genetyczną predyspozycją do chorób autoimmunologicznych, zwłaszcza w układzie hormonalnym. To, czy zachorujemy, zależy od różnych czynników, w tym także od wpływu środowiska i od tego, co się dzieje w naszym organizmie. Przy czym czynniki środowiskowe nie są precyzyjnie określone – może to być duża dawka jodu podana podczas urografii albo koronarografii, która u osoby z predyspozycją, np. utajoną chorobą Gravesa-Basedowa, potrafi spowodować wyrzut przeciwciał i zwiększoną syntezę hormonów przez tarczycę, a w efekcie niekontrolowaną nadczynność.

Czyli na dobrą sprawę w przypadku chorób tarczycy niewiele zależy od nas, naszego stylu życia?

– Faktycznie, niewiele. Jeżeli chodzi o niedoczynność – jak wspominałam – jest to najczęściej choroba zapalna spowodowana przez przeciwciała atakujące białka swoiste dla tarczycy. Niedoczynność często jest następstwem leczenia: terapii jodem radioaktywnym lub rozległego wycięcia gruczołu tarczowego z powodu guzów łagodnych i złośliwych albo nadczynności. Znacznie rzadszą przyczyną są przebyte dawniej naświetlania promieniami RTG z powodu nowotworu okolic klatki piersiowej i szyi.