Niepokojące jest, że okręt flagowy naszej kampanii wyborczej – autostrady – stoi wciąż w suchym doku
Wybierając się w drogę, myślimy, jak ją przebyć. Myślimy o możliwych wariantach, o tempie, o przystankach. Jeśli to ma być trudna droga, zawczasu planujemy wyjścia awaryjne – na wypadek burzy, nadmiernego zmęczenia, kontuzji. Idąc, kontrolujemy, czy wszystko przebiega zgodnie z planem.
Mamy dobry program, więc…
Wsłuchując się w rozmaite opinie o rządzie Leszka Millera, trudno napotkać fundamentalną krytykę obranego kierunku. W jednej sprawie jest ona oczywista – wobec europejskiej perspektywy dla Polski. Dwie partie parlamentarne i jedna rozgłośnia radiowa konsekwentnie widzą inny cel aniżeli przyjęty i z determinacją realizowany przez ten rząd, zresztą jak i przez wszystkie poprzednie. Badania opinii publicznej dają odpowiedź, jakie są proporcje zwolenników i przeciwników europejskiego kierunku polskiej polityki.
Skoro program SLD w swoich zasadniczych liniach nie jest kontestowany, przeciwnie on sam, jak i skład rządu przedstawiony parlamentowi w październiku 2001 r., nie był zasadniczo podważany – wobec dzisiejszej jego krytyki i wyraziście negatywnego stosunku opinii publicznej – znaczenia nabiera pytanie o realizację tego programu.
Ze spraw fundamentalnych zapisanych w programie SLD pozostawiam na boku kwestię korzystnej integracji. Co było do zrobienia w tej sprawie w obecnej fazie działań, zostało zrobione. Może nawet z nadwyżką. Dziś myślimy, co dalej jest do zrobienia w tej kwestii, po referendum. Z rozmysłem nie wypowiadam się o działaniach informacyjnych, raz, że to jest, w mojej ocenie, drugorzędne, dwa, że u nas jak nie ma się nic do powiedzenia w sprawach zasadniczych, marudzi się w kwestii informacji. To puste gadanie, moim zdaniem, ludzie zagłosują za Polską w Unii bardziej wbrew niż za politykami. Każdą rzecz można zrobić lepiej, niż się zrobiło, a w kwestii europejskiej jak dotąd najważniejsze były działania przystosowawcze i negocjacje.
Działania władcze czy służebne?
Jako że jesteśmy u progu debaty przedkongresowej, chcę wyrazić swoje intuicje w sprawie barier spowalniających realizację wyborczego programu SLD.
W gospodarce wydaje mi się nią ciągły, chroniczny, dziedziczony przez kolejne rządy i nieprzezwyciężony także przez nasz rząd prymat myślenia w kategoriach makroekonomicznych nad myśleniem w kategoriach mikroekonomicznych. Tak jakby mechanizmy regulacyjne w gospodarce były wyłączną i wyczerpującą przesłanką sukcesu. Przedsiębiorczość traktowana jest wciąż, mimo deklaracji idących w innym, korzystniejszym dla niej kierunku, jako obszar autonomiczny, gdzie rząd ma nic albo niewiele do powiedzenia. Wiemy, że tak nie jest, ale też od początku transformacji ingerencje państwa w realną sferę gospodarki, poza czynnikami ze sfery makroekonomii (w tym polityki podatkowej) ograniczały się do działań prywatyzacyjnych, do rozmaitego rodzaju koncesjonowania i, ogólnie rzecz ujmując, władczego, administracyjnego wpływania na działalność gospodarczą. Oczekiwać tymczasem należy nie władczych, ile służebnych postaw i działań administracji wobec prywatnych podmiotów gospodarczych. Mam na myśli przede wszystkim tworzenie warunków ułatwiających przedsiębiorcom ich rozwój. Od promocji wytwarzanych w Polsce usług i towarów, jak to robią Amerykanie, Europejczycy i Azjaci, po tworzenie instrumentów finansowania rozwoju polskich przedsiębiorstw, które są im potrzebne, prawnie dopuszczalne i ekonomicznie uzasadnione, a których rynek usług finansowych im nie zapewnia.
Państwo i przedsiębiorcy
Jeśli niewielki, ale i nie przesadnie mały przedsiębiorca, o kilkunastoletniej dobrej skarbowej biografii, równie dobrej renomie, dobrych i bardzo dobrych realizacjach nie może w banku uzyskać gwarancji na ewentualne roszczenia z tytułu powykonawczej rękojmii na 120 tys. zł (gwarancji niedarmowej przecież), nawet pod zastaw 172 tys. własnej lokaty, to nie powinna to być dla rządu walczącego o każde miejsce pracy i o każdego złotego wpływów podatkowych sprawa pomiędzy bankami a przedsiębiorcą. W te stosunki trzeba ingerować! Choćby poprzez zdeponowanie w banku państwowym, skoro prywatne nie wykazują zainteresowania, albo w jakimś specjalnym funduszu stosownej kwoty na podobne transakcje. One są pewne. Prywatny bank może odmówić każdemu, on może być służebny, ale nie musi. Państwo musi. Ono jest ustanowione, jak i jego instytucje, wolą obywateli. I ono zobowiązane jest wypracowywać możliwości służenia obywatelom. Nasze państwo jest władcze, dumne i zamknięte na wiele potrzeb. W każdym środowisku gospodarczym można usłyszeć od lat te same przykłady wadliwie pojmowanej roli państwa wobec rodzimej przedsiębiorczości.
Zmorą dobrze i solidnie prowadzących swoją działalność przedsiębiorstw są niemające końca kontrole wprowadzające zaburzenia w normalne ich funkcjonowanie (zaabsorbowani pracownicy, pomieszczenia, towarzyszące napięcia). Plany tych kontroli, niekiedy dublujących się, ulegają zmianom, nawet gdy nie ma po temu racjonalnego i później zweryfikowanego wynikiem kontroli uzasadnienia. Urzędnicy skarbowi, skądinąd pełniący ważne społecznie funkcje, zapominają niekiedy, że w ich interesie jest efektywnie funkcjonująca przedsiębiorczość. Znane są przypadki zmiany adresów prowadzonej działalności przez przedsiębiorstwa, ze względu na patologiczne działania lokalnych urzędów skarbowych. Nieznane są opinii publicznej przypadki rozliczania kierujących tymi urzędami ludzi za pomniejszanie, w wyniku ucieczki przedsiębiorstw pod jurysdykcję innych urzędów, podatkowych przychodów z określonego terytorium. To jedynie przykłady sensownych pól aktywności rządu dla realizacji programu, jaki dla SLD pozyskał ponad 40% wyborców.
Kto musi nadejść
Opracowanie listy utrudnień dla funkcjonowania przedsiębiorstw i pomnażania wypracowanych w nich zysków powinno się stać ambitnym i priorytetowym działaniem ministra gospodarki (i pracy). Symbolicznym zresztą okazaniem wadliwego ustawienia priorytetów w myśleniu o gospodarce, o jej rozwoju jest fakt, że wicepremierem od gospodarki nieomal zwyczajowo zostaje minister finansów, a nie minister gospodarki. Odnosząc się do znanego w sejmie zawołania – nie tyle Balcerowicz musi odejść, ile organizator ułatwień dla przedsiębiorczości musi nadejść. Można by złośliwie pomyśleć, że dla instytucji władczych naszego państwa przedsiębiorczość jak przestępczość – musi istnieć, bo nikomu nie udało się jak dotąd jej zdusić, ale działaniami nękającymi trzyma się ją na uwięzi.
W poprzedzającej kongres debacie poddamy analizie realizację tych fragmentów programu wyborczego, będącego rozwinięciem tezy o przyspieszonym rozwoju, które uzyskały większą od przeciętnej widzialność ze względu na wagę zagadnienia. Są to program budowy autostrad i program rozwoju mieszkalnictwa. Niepokojące jest, że okręt flagowy naszej kampanii wyborczej – autostrady – stoi wciąż w suchym doku. W kwestii mieszkalnictwa nie zrobiliśmy nic, mimo że nie zakwestionowano przygotowanego projektu działań prowadzących do znacznego obniżenia jego jednostkowych kosztów.
Czas oceny
Mamy za sobą półtora roku rządów. Pierwszy rok miał charakter szczególny ze względu na stan finansów publicznych. Wymagał koncentracji na działaniach ratunkowych. W tej sprawie odnieśliśmy sukces!
Rząd skutecznie dokończył procesy przygotowania Polski do wejścia do Unii Europejskiej i korzystnie negocjował. Czas teraz na reformę finansów publicznych dla stworzenia fundamentów dla wykorzystania europejskiej akcesji i zdynamizowania polskiej przedsiębiorczości. Cele te wymagają działań wykraczających poza perspektywę finansów publicznych.
Oczywista jest potrzeba usystematyzowanej, wnikliwej, uczciwej oceny tego, co dotychczas zrobiono, z tym, co planowano. Powinniśmy tego dokonać, patrząc do kalendarza. Kadencyjność władz publicznych nie jest dziełem przypadku. Być może SLD powinno na swoim kongresie wypracować procedury partyjne działające z jakąś autonomią wobec ludzi zainteresowanych upiększaniem rzeczywistości, pomniejszaniem znaczenia zagrożeń, odpychaniem na później spraw najbardziej dla rządu kłopotliwych. Dbałość o jakość partii, szczególnie gdy w jej rękach jest przywilej rządzenia, przyniesie korzyści nie tylko jej samej, ale i społeczeństwu. Korzyści wymierne na tyle, że odwrócą negatywny obraz rządów SLD-UP ukształtowany w wyniku wielu okoliczności, w tym niestety i takich, które były bez reszty naszą zasługą.
Autor jest wiceprzewodniczącym SLD
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy