Zdecydowana większość danych zgromadzonych w BIK jest pozytywna i dobrze wpływa na wizerunek finansowy konsumentów
Małgorzata Bielińska – dyrektor ds. edukacji w Biurze Informacji Kredytowej
Czy od opinii BIK zależy udzielenie klientowi kredytu lub pożyczki?
– BIK jest instytucją powołaną przez banki oraz Związek Banków Polskich, która ma ustawowe prawo do gromadzenia informacji dotyczących kredytów zaciąganych przez nas w bankach i SKOK-ach oraz innych instytucjach upoważnionych do udzielania kredytów konsumenckich. Są to zarówno informacje pozytywne – dotyczą kredytów spłacanych terminowo, jak i negatywne – o kredytach niespłacanych lub spłacanych z opóźnieniami. Tak więc decydując się na jakiekolwiek zadłużenie, warto być świadomym faktu, że wszystkie instytucje finansowe przekazują do BIK dane o kredytach, ich wysokości oraz regularności i terminowości ich spłat. Jednak zadaniem BIK nie jest opiniowanie czy przekazywanie rekomendacji. BIK przekazuje informacje dotyczące potencjalnego kredytobiorcy, otrzymane wcześniej na jego temat od kredytodawców.
Biuro Informacji Kredytowej udostępnia tzw. ocenę punktową, która jest metodą oceny ryzyka kredytowego. Polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej klienta na podstawie porównania jego profilu z profilem klientów, którzy już otrzymali kredyty. Im bardziej profil danego klienta jest podobny do profilu klientów terminowo spłacających swoje kredyty w przeszłości, tym wyższą ocenę punktową otrzyma ten klient. Wyższa ocena punktowa oznacza większe prawdopodobieństwo, że dany klient będzie terminowo spłacał swoje zobowiązania. Jednak to zawsze bank decyduje o tym, jaki poziom ryzyka jest dla niego akceptowalny, a więc ostatecznie jaki zakres ocen uznaje za akceptowalny w procesie kredytowym.
Jakie informacje o klientach gromadzi BIK?
– Polskie prawo bankowe bardzo dokładnie określa, jakie dane i na jaki okres są przekazywane do BIK oraz kiedy zostaną z niego usunięte. Informacje w BIK dotyczą przede wszystkim różnych kredytów, m.in. na zakup towarów, usług, kredytów hipotecznych, kredytów odnawialnych, a także kart kredytowych, limitów debetowych w koncie oraz kredytów, które poręczyliśmy. Zdecydowana większość danych zgromadzonych w BIK jest pozytywna i dobrze wpływa na wizerunek finansowy konsumentów. Oznacza to, że 90% Polaków korzystających z usług finansowych dba o dobrą historię kredytową. Jeśli kredyt spłacany jest terminowo, informacja o nim w BIK jest przetwarzana od momentu jego udzielenia aż do spłaty. Aby pozytywne dane mogły być przechowywane w BIK i świadczyć o rzetelności kredytobiorcy, musi on na to wyrazić zgodę. Jeśli ją wyrazi, informacja o pozytywnej historii kredytowej będzie przetwarzana na czas wyrażonej zgody lub do jej odwołania.
Jeśli kredyt jest spłacany z opóźnieniami powyżej 60 dni i minęło 30 dni od momentu poinformowania przez kredytodawcę o przetwarzaniu danych po wygaśnięciu zobowiązania, informacja na temat tego zobowiązania będzie przetwarzana przez pięć lat od czasu spłaty. Dodatkowo informacje o wszystkich zobowiązaniach są przetwarzane przez 12 lat do celów stosowania metod wewnętrznych oraz innych metod i modeli służących do określania wymogów kapitałowych dla banków (na podstawie art. 105a ust. 4 i 5 ustawy Prawo bankowe).
Czy BIK może gromadzić informacje o kliencie, który sobie tego nie życzy?
– BIK gromadzi dane zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi. Dzieje się to w konkretnym celu – przede wszystkim w celu prawidłowego oszacowania zdolności i wiarygodności kredytowej osoby ubiegającej się o kredyt lub pożyczkę oraz ochrony przed nadmiernym zadłużeniem. Po spłacie zobowiązania kredytobiorca nie musi wyrażać zgody na dalsze przetwarzanie danych, ale jeśli jego historia była pozytywna, wyrażenie zgody na przetwarzanie danych po wygaśnięciu zobowiązania leży w jego interesie. Te dane są wizytówką jego wiarygodności.
Dlaczego wiele firm pożyczkowych posługuje się hasłem „Pożyczka bez BIK”?
– Wielu osobom BIK kojarzy się z instytucją, która może utrudniać uzyskanie kredytu, ponieważ weryfikacja historii kredytowej w BIK jest jednym z elementów procedury kredytowej. Bank chce wiedzieć, czy osoba, której pożyczy pieniądze, będzie w stanie spłacać ratę kredytu, tzn. czy jej miesięczne dochody pozwolą na pokrycie standardowych miesięcznych kosztów oraz raty kredytu, o który wnioskuje. Ponadto chce sprawdzić, czy potencjalny kredytobiorca już wcześniej korzystał z kredytów i czy terminowo się z nich wywiązywał. Tak więc osoby, które nie otrzymały kredytu w banku bądź obawiają się, że go nie otrzymają, kierują kroki właśnie do firm, które reklamują swoje usługi hasłem „bez BIK”. Jeśli widzimy takie hasło, powinniśmy wiedzieć, że być może firma udzielająca takiej pożyczki nie stosuje wspomnianej wyżej procedury. Oznacza to, że pożycza każdemu bez sprawdzenia, czy klient poradzi sobie z takim obciążeniem, i bez uwzględniania tego, czy wcześniej terminowo spłacał kredyty lub pożyczki. I najczęściej każe sobie słono płacić.
Pamiętajmy o zasadach bezpiecznego pożyczania. Przede wszystkim trzeba sprawdzić wiarygodność firmy oferującej pożyczkę. Można to zrobić w internecie, szukając opinii i komentarzy. Rejestr podmiotów podejrzanych o prowadzenie nielegalnej działalności bankowej można znaleźć na stronie Komisji Nadzoru Finansowego www.knf.gov.pl/ostrzezenia.html.
Dokąd powinien zwrócić się klient domagający się sprostowania informacji dotyczącej jego historii kredytowej (np. spłacił kredyt, a w raporcie BIK odnotowana jest zaległość)?
– BIK jest jedynie administratorem danych przekazywanych przez banki, SKOK-i i inne instytucje finansowe. Jeśli klient stwierdził w danych przekazanych do BIK jakąś nieścisłość, powinien zwrócić się instytucji, która te dane przekazała do nas. Każdy może w każdej chwili zweryfikować swoją historię w BIK i sprawdzić, jaki jest stan danych. W swoim raporcie udostępnianym przez BIK będzie widział, jakie informacje, kiedy i przez jaką instytucję zostały przekazane do naszej instytucji. BIK nie posiada upoważnień do dokonywania jakichkolwiek zmian w danych nawet na wniosek klienta. Wszelkich zmian dokonuje instytucja, której dana osoba jest klientem.
Zaległe zobowiązania kredytowe Polaków
29,21 mld zł – łączna kwota zaległych zobowiązań kredytowych
1 053 125 – liczba osób posiadających zaległe zobowiązania kredytowe
27 741 zł – średnia kwota zaległego zobowiązania kredytowego przypadająca na osobę posiadającą takie zobowiązania
Źródło: BIG InfoMonitor, grudzień 2015 r.
Foto: archiwum prywatne
Przede wszystkim trzeba sprawdzić wiarygodność firmy oferującej pożyczkę – absolutna prawda. Tylko, że to nie tylko KNF, ale również można sprawdzić KRS, wyszukać opinie na temat danego podmiotu. Ogólna zasada jest taka, aby korzystać tylko i wyłącznie ze znanych i sprawdzonych firm pożyczkowych.