Rada UE po raz drugi zaleciła Polsce poprawienie jakości konsultacji społecznych
W 2020 r. Unia Europejska skończy realizować dziesięcioletnią strategię Europa 2020. Horyzontalnym celem strategii jest zrównoważony wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu. Mimo że jest ona częścią unijnego systemu zarządzania gospodarczego, zwanego Semestrem Europejskim, postępy w osiągnięciu głównych celów strategii w poszczególnych państwach są zróżnicowane.
Ważne zatem, aby Komisja Europejska wskazała odpowiednie priorytety dla polityk państw członkowskich UE na kolejny rok w ramach Semestru Europejskiego. Ze społecznego punktu widzenia takimi priorytetami powinny być działania na rzecz godnej pracy dla wszystkich pracowników, wzrostu inwestycji publicznych i prywatnych oraz sprawiedliwej transformacji gospodarki. Dodatkowo Komisja powinna rozpocząć prace nad dyrektywą w sprawie europejskiej płacy minimalnej i uruchomić inicjatywę zwiększającą rolę rokowań zbiorowych. To optymalne narzędzie wzrostu dynamiki płac w UE, które powinno zostać zarekomendowane państwom przez Komisję. Wszystko to może pozwolić w następnych latach na podniesienie płac i ograniczenie zjawiska dumpingu socjalnego w UE.
W Polsce osiągnięcie wszystkich celów Strategii Europa 2020 jest nadal wyzwaniem. Gospodarka wymaga bowiem przekształcenia jej w innowacyjną i konkurującą produktami oraz usługami o wysokiej wartości dodanej. Przeszkodą jest choćby wskaźnik aktywności zawodowej, który w Polsce należy do najniższych w Unii Europejskiej. Aktywność zawodowa może wzrosnąć, jeśli poprawi się jakość zatrudnienia. Niezbędne są jednak w tym celu zmiany prawa oraz zwiększenie kompetencji prawnych, finansowych i kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy, a także sankcji za naruszenie praw pracowniczych. Należy też dążyć do zaprzestania naruszania w gospodarce zasady równej płacy za tę samą pracę w tym samym miejscu. Ułatwi to redukcję luki płacowej między kobietami i mężczyznami, choć w tym obszarze potrzebne są też nowe rozwiązania legislacyjne. Skupienie się na jakości zatrudnienia ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia skali ubóstwa pracujących, co jest kolejnym wyzwaniem rynku pracy. Często bowiem praca nie chroni przed biedą. Sprzyja temu segmentacja rynku pracy, będąca efektem nieuczciwej konkurencji w gospodarce opartej na niskiej płacy i jakości zatrudnienia.
Inwestycje w technologie i innowacje to bodziec do szybszego wzrostu płac. W Polsce wysokość nakładów na badania i rozwój jest jednak niewystarczająca. Potrzebne są większe inwestycje i nakłady na badania i rozwój w sektorze prywatnym oraz znaczący wzrost wydatków państwa na ten cel. Jednocześnie należy stworzyć warunki do wzrostu wynagrodzeń w gospodarce. Płace powinny rosnąć wraz ze wzrostem wydajności pracy i poziomem inflacji, ale też w wyniku partycypacji pracowników w podziale zysku przedsiębiorstwa. Odpowiednim narzędziem kształtowania płac w gospodarce są rokowania zbiorowe, dlatego ich zasięg w naszym kraju powinien znacząco wzrosnąć.
Wyzwania klimatyczne spowodują zmianę funkcjonowania gospodarek państw członkowskich UE. Powinny temu towarzyszyć odpowiednie inwestycje i usługi publiczne. Także unijny budżet powinien przewidywać odpowiednie środki finansowe na sprawiedliwą transformację, a ich wysokość powinna być dostosowana do zakresu wyzwań poszczególnych państw członkowskich w obszarze środowiska. Unijna strategia ekologiczna powinna jednocześnie uwzględnić konieczność utrzymania konkurencyjności sektorów przemysłowych w UE. Należy przeciwdziałać transferom emisji np. dwutlenku węgla i zapewnić, aby wytworzone produkty były weryfikowane pod kątem śladu węglowego. Wobec nieuczciwej konkurencji ze strony państw trzecich Unia powinna ustanowić tzw. węglowy środek wyrównawczy i transgraniczny podatek od emisji dwutlenku węgla.
Mimo że strategia Europa 2020 przestanie obowiązywać w przyszłym roku, Semestr Europejski, jako mechanizm konwergencji polityki gospodarczej, nadal będzie funkcjonował. Istotne jest zatem określenie nowej horyzontalnej strategii UE. Za uzasadniony cel działania Unii w kolejnych latach uznaję wypełnienie 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju zawartych w Agendzie 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz wdrożenie Europejskiego Filara Praw Socjalnych. Dokumenty te zawierają cele, w ramach których można budować politykę gospodarczą i społeczną UE. Efektywność tego procesu wymaga pogłębienia dialogu społecznego, na poziomie zarówno unijnym, jak i krajowym. Wzmocnienie potencjału partnerów społecznych i ustanowienie obowiązku efektywnego prowadzenia dialogu społecznego w semestrze to zasadny kierunek. Tym bardziej że Rada UE po raz drugi zaleciła Polsce działania podnoszące jakość konsultacji społecznych, które są elementem dialogu społecznego.
Katarzyna Pietrzak jest głównym specjalistą w Wydziale Polityki Gospodarczej i Funduszy Strukturalnych OPZZ
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy