Anton Neumayr
Muzyka i cierpienie
tłum. Mieczysław Dutkiewicz, Wydawnictwo Felberg SJA, Warszawa 2002
„Muzyka i cierpienie” to książka niezwykła. Jej autor jest człowiekiem nietuzinkowym: z jednaj strony, to światowej sławy profesor medycyny, praktykujący lekarz chorób wewnętrznych, a z drugiej strony, absolwent salzburskiego Mozarteum, pianista występujący często z Filharmonikami Wiedeńskimi, ponadto autor telewizyjnych programów edukacyjnych o słynnych kompozytorach.
W „Muzyce i cierpieniu” Neumayr zawarł biografie pięciu genialnych kompozytorów: Mozarta, Beethovena, Brahmsa, Chopina i Czajkowskiego, których życie analizuje pod kątem chorób, stanów depresyjnych, kompleksów, lęków – cierpień fizycznych i psychicznych oraz ich wpływu na twórczość artystyczną. Autor opiera się na cytowanych obficie dokumentach (notatkach lekarzy, listach i zapiskach w dzienniku, protokołach obdukcji), własne diagnozy konfrontuje z wcześniejszymi, a także z obiegowymi opiniami i spekulacjami na temat chorób i śmierci swoich bohaterów. Nie jest to jednak sucha relacja medyka, lecz pasjonująca historia życia wybitnych ludzi, pozwalająca nam lepiej zrozumieć ich twórczość, której towarzyszyły tak często zmagania z własnym ciałem i kompleksami.
Lektura tej poruszającej, z wielką pasją napisanej książki skłania do zadumy, jak wyglądałoby życie wielu geniuszy, gdyby w ich czasach wiedza medyczna osiągnęła dzisiejszy poziom. Niestety, do połowy XIX w. najbardziej popularną metodą leczenia były: puszczanie krwi, bańki i głodówki. Jak pisze w swojej interesującej przedmowie prof. Jerzy Woy-Wojciechowski (też lekarz i muzyk), współczesna medycyna zdołałaby przywrócić zdrowie i przedłużyć życie wielu gigantom muzyki.
Zbigniew Majchrowski
Różewicz
Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2002
Biografia Tadeusza Różewicza, pióra Zbigniewa Majchrowskiego, wydana w serii „A to Polska właśnie”, której atutem jest duża ilość fotografii, kopii dokumentów, w tym rękopisów, rysunków i karykatur.
„Przez twórczość Tadeusza Różewicza płynie strumień niepokojów minionego stulecia. Obok Czesława Miłosza jest on w poezji polskiej świadkiem koronnym XX wieku. Trzymając się na uboczu życia literackiego, faktycznie znajdował się zawsze w epicentrum epoki, a w istocie wyprzedzał czas, co dopiero po latach widać z całą oczywistością”, twierdzi autor zafascynowany twórczością i osobą poety.
Pokazuje swojego bohatera na tle epoki, środowisk artystycznych, rozmaitych trendów i mód w sztuce, konfrontuje go z innymi ważnymi pisarzami z kraju i zagranicy. Pokazuje także Różewicza prywatnego, obecnie pogodnego starszego pana, który uwielbia spacery, nałogowo czyta prasę („Kiosk z gazetami jest dla mnie czymś w rodzaju sklepu rzeźniczego dla psa”), chętnie odwiedza pracownie artystów plastyków, bo lubi podpatrywać tworzenie w innej materii niż słowo. Bardzo interesujący jest rozdział „Poeta w czasie pisania”, gdzie pisarz uchyla rąbka tajemnicy swojego warsztatu twórczego. Dodatkową atrakcją są fotografie jego pokreślonych, kolorowych rękopisów (zawsze pisze ręcznie), często ozdobionych żartobliwymi rysunkami. Z nadmierną skromnością poeta porównuje pisanie do rzemiosła „kamieniarza, ogrodnika, kowala”. Mówi o swoich artystycznych fascynacjach i miłościach („Kocham Mickiewicza”), o ważnych dla jego twórczości spotkaniach.
Książkę zamyka „Mała antologia tekstów”, w której znalazły się wypowiedzi kilkunastu polskich pisarzy (m.in. Juliana Przybosia, Tadeusza Konwickiego), inscenizatorów (m.in. Konrada Swinarskiego, Tadeusza Łomnickiego, Kazimierza Kutza) i krytyków (m.in. Marii Janion) na temat recepcji twórczości Tadeusza Różewicza.
Roman Dziewoński
Kabaret u Starszych Panów wespół w zespół
Prószyński i S-ka, Warszawa 2002
Roman Dziewoński, który z Jerzym Wasowskim i Jeremim Przyborą zetknął się już w dzieciństwie, w studiu nagrań, ciekawie opowiada o 16 programach Kabaretu Starszych Panów zrealizowanych w latach 1958-1966. Przytacza szereg anegdot, cytuje opowieści aktorów występujących w Kabarecie Starszych Panów, m.in. Wiesława Michnikowskiego, Edwarda Dziewońskiego, Wiesława Gołasa, Barbary Krafftówny i Ireny Kwiatkowskiej, które pozwalają lepiej zrozumieć nieprzemijającą popularność Starszych Panów.
Książka zawiera wiele niepublikowanych wcześniej zdjęć.
Elżbieta Dominik
Charles de Gaulle: polityk i wizjoner
Wydawnictwo Trio, Warszawa 2001
Ta interesująca biografia jednego z najwybitniejszych mężów stanu XX w. powstała na bazie pracy doktorskiej Elżbiety Dominik, napisanej pod kierunkiem prof. Jana Baszkiewicza. Autorka kładzie nacisk na ukazanie stosunku de Gaulle’a do roli narodu i państwa oraz wzrostu nacjonalizmów w Europie: „De Gaulle w znacznym stopniu lekceważył wpływy ideologiczne, podkreślając ich efemeryczny charakter. U podłoża wszelkich poczynań przywódców leżały, jego zdaniem, interesy narodowe bądź prywatne. I to właśnie starałam się pokazać w mojej pracy”.
Franz Endler
Karajan
tłum. Bogdan Dowlasz, Wydawnictwo Felberg SJA, Warszawa 2001
„Kiedy będę martwy, użyje pan wszystkich fotografii, których nie lubię, i napisze pan wszystko to, co teraz skreślam”, powiedział Herbert von Karajan, przeglądając notatki do swojej biografii pióra Endlera, krytyka muzycznego (ukazała się ona drukiem po śmierci muzyka). Endler nie ukrywa swojej fascynacji Generalnym Dyrektorem Muzycznym Europy, jak nazywano Karajana, który w ciągu dziesięcioleci decydował o tym, co działo się w teatrach operowych i na festiwalach muzycznych. Sensację stanowią fragmenty manuskryptu Karajana: „Próba” (o psychologii orkiestry) oraz „Techniczne sposoby odtwarzania muzyki”.
Pierre Brunel
George Sand, Fryderyk Chopin. Bieguny miłości
tłum. Wiktor Dłuski, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2002
Pierre Brunel, pisarz, profesor literatury na paryskiej Sorbonie i meloman jest autorem wielu książek biograficznych o muzykach.
Jego nowa książka przynosi wiele interesujących szczegółów z życia Chopina, a polskiemu czytelnikowi przybliża mało znaną postać George Sand, na temat której krąży wiele fałszywych opinii i wyobrażeń.
Brunel koncentruje się na dziesięcioletnim okresie trwania związku dwojga artystów, odwołuje się też do ich ówczesnej twórczości, w której znajduje świadectwa przeżywanych wtedy wzruszeń i rozterek.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy