Biografie

Charles Aznavour
Kiedyś… Wspomnienia
przeł. Andrzej Wiśniewski
Studio Emka, Warszawa 2005
Nazwisko Charles Aznavour kojarzy się nieodłącznie z piosenką. Niektórzy dodadzą do tego jeszcze film – artysta ma już na koncie ponad 70 ról. Ale tak naprawdę o tej postaci wiemy niewiele. Kto by się spodziewał np., że lekarze bynajmniej nie wróżyli mu kariery na estradzie. Takich ciekawostek jest tu więcej. Aznavour opowiada ciekawie i bez tendencji do upiększania. Nie ukrywa – jak nigdy tego nie robił – pociągu do alkoholu i kobiet. Ma kompleks braku wykształcenia, dlatego podkreśla, że czyta rocznie około 75 książek. To zajmująca opowieść nie tylko o jednym artyście, lecz także o czasach i ludziach wokół niego – zwraca uwagę zwłaszcza wspomnienie Edith Piaf.

Dariusz Michalski
Niemen o sobie
Twój Styl, Warszawa 2005
Książka Michalskiego powstała na podstawie rozmów z Niemenem, prowadzonych od 1973 r., z tym że autor dodaje komentarz, tylko gdy jest niezbędny. Powstał w ten sposób intrygujący portret perfekcjonisty, bezkompromisowego artysty przekonanego o słuszności swej wizji, na wskroś uczciwego w tym, co robił. W rozmowach z Michalskim Niemen opowiadał o występach i muzyce odległych kultur, snuł refleksje po koncertach i reakcjach rodzimej publiczności. Ale znaleźć tu można także sporo mało znanych faktów z jego życia codziennego – długie lata mieszkał w dwudziestokilkumetrowym mieszkaniu z żoną i córkami, nie miał studia ani warunków do pracy, a z biegiem lat pogarszał się stosunek mediów do niego i jego twórczości. Warto przeczytać, jak on sam na to wszystko reagował.

Anton Gill
Peggy Guggenheim
Życie uzależnione od sztuki
przeł. Mariusz Ferek
Rebis, Poznań 2004
Ukryty za ekstrawaganckimi okularami i alkoholem kochliwy trzpiot czy akuszerka współczesnej sztuki? Jedna i ta sama – Peggy Guggenheim. Nawet gdyby jej życie (1898-
-1979) przypadające na najbardziej ekscytujące lata ubiegłego wieku było mniej barwne, to, co uczyniła dla sztuki współczesnej, nie podlega wątpliwości. Stworzyła jedną z najpełniejszych i najwartościowszych kolekcji dzieł sztuki nowoczesnej, która – gdyby zachowała się w całości – byłaby dziś warta 500 mln dol. Peggy nie interesowała jednak wartość rynkowa dzieł sztuki, ale ich wartość rzeczywista. Szkoda, że tak jak obrazów nie dobierała sobie ludzi. A jak? O tym we wspaniałej, drobiazgowo, ale ciekawie udokumentowanej książce Antona Gilla.

Amos Oz
Czarownik swojego plemienia
przeł. Danuta Sękalska,
Prószyński i S-ka, Warszawa 2004
Te eseje Amosa Oza to rozpisana na głosy jego autobiografia. Dowiadujemy się z nich, co ukształtowało jego osobowość i światopogląd (wielokulturowe dziedzictwo, młodość spędzona w kibucu, udział w budowie Państwa Izrael). O skomplikowanych problemach społecznych i politycznych swojego kraju opowiada językiem prostym, osobistym. Swoje poglądy określa jednoznacznie. Pisze: „Jestem Żydem i syjonistą”, przy czym dodaje, że za najważniejszą rzecz uważa „osiągnięcie pokoju i trwałego porozumienia za wszelką cenę”. Dlaczego i w jaki sposób, o tym w zasadzie traktuje cały zbiór.

Henry Gidel
Picasso
przeł. Halina Andrzejewska
i Maria Braunstein
W.A.B., Warszawa 2004
Książka zasługuje na uwagę z kilku powodów. Przedstawia życie i twórczość artysty obiektywnie. Nie koncentruje się na jego słabostkach, wadach czy egoizmie, jak się zdarzało innym biografom. Henry Gidel pisze o swoim bohaterze bez emocji, rzeczowo, opierając się na wiarygodnych źródłach. Przedstawia całą jego drogę życiową, wiele uwagi poświęca dzieciństwu i młodości, które zwykle są pomijane. Nie zmienia biografii w rozprawę z historii sztuki, interesuje się w równym stopniu twórczością Picassa, co jego życiem prywatnym (także erotycznym) i poglądami, szczególnie stara się rozgryźć, z czego wynikała jego długotrwała fascynacja komunizmem.

Wiktor Woroszylski
Kto zabił Puszkina
Twój Styl, Warszawa 2005
Choć tytuł książki może sugerować, że to wręcz powieść detektywistyczna, w rzeczywistości mamy do czynienia z obszerną biografią Aleksandra Puszkina. Jest to biografia pasjonująca, napisana z sercem (choć oparta na dokumentach) i przenikliwością, jak tylko poeta o poecie może napisać. Wyłania się z niej człowiek pełen sprzeczności, ciężko doświadczony przez życie, wręcz tragiczny. Był zwalczany przez obu carów, Aleksandra I i Mikołaja I, ożenił się z piękną Natalią, o której względy ubiegali się arystokraci, a nawet car (jedna z wersji mówi, że miał z nią romans i to było przyczyną śmiertelnego pojedynku). Ojciec nazwał go „potworem, wyrodnym synem”, caryca Aleksandra „brutalnym drabem”, feldmarszałek Paskiewicz „człowiekiem lichym”. Piękna żona pisała do niego w liście „tak mi się już, Puszkin, sprzykrzyłeś ze swoimi wierszami!”, bo nigdy nie polubiła jego poezji, nudziła ją. Jaki był naprawdę, pewnie nie dowiemy się nigdy, ale ta pasjonująca książka pomoże nam to zrozumieć.