Co zrobić z Michnikiem

Co zrobić z Michnikiem

Materiały dotyczące współpracy przedstawicieli Episkopatu i MSW w sprawie więźniów politycznych

Po wywiadzie gen. Czesława Kiszczaka i Adama Michnika opublikowanym w “Gazecie Wyborczej” oburzenie wyrazili przedstawiciele Episkopatu, których – szczególnie zabolały fragmenty dotyczące współpracy Kościoła z MSW, między innymi przy rozwiązaniu problemu więźniów politycznych, kiedy to redagowano wzajemnie listy do siebie. Abp Józef Życiński w wywiadzie dla Katolickiej Agencji Informacyjnej potraktował te informacje lekceważąco, komentując, że “z takim talentem można by pisać “Harlequiny”, ale lepiej nie interpretować historii”.
Pragniemy przypomnieć fragmenty projektów listów przygotowanych wspólnie przez generała Kiszczaka
i ks. Orszulika oraz notatki MSW dotyczącej wspólnych poczynań MSW i Kościoła, mających na celu uwolnienie więźniów politycznych.
27 września 1983 r. prokuratura wojskowa skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi, Henrykowi Wujcowi i Zbigniewowi Romaszewskiemu. Kilka dni później Jerzy Urban, rzecznik rządu, ogłosił, że przywódcy KOR-u i “Solidarności” będą mogli skorzystać z amnestii pod warunkiem opuszczenia kraju. Ta propozycja została przez więźniów odrzucona, a jednocześnie rozpoczęły się zakulisowe rozmowy na temat sposobu uwolnienia więzionych opozycjonistów. 5 stycznia 1984 r. doszło do spotkania generała Jaruzelskiego z prymasem Glempem, na którym poruszono tę sprawę. Dwa miesiące później rozpoczęły się rozmowy generała Kiszczaka z arcybiskupem Bronisławem Dąbrowskim i księdzem Alojzym Orszulikiem, których wynikiem było wspólne zredagowanie listów do przewodniczącego Rady Państwa, Henryka Jabłońskiego i prymasa Glempa. Projekt upadł ze względu na protest Adama Michnika, który zbojkotował próby rozmów z opozycjonistami na ten temat.

Publikowane dokumenty znajdują się w zbiorach Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL.


Komplet tekstów uzgodnionych między Sekretarzem Episkopatua Ministrem Spraw Wewnętrznych

Projekt

Warszawa, dnia… kwietnia 1984 r.

Do
Rady Państwa
Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
na ręce Jej Przewodniczącego
Prof. Henryka Jabłońskiego

Warszawa

(…) Zwracam się do Rady Państwa z usilnym apelem o podjęcie kroków zmierzających do rozwiązania w pierwszej kolejności spraw uwięzionych, w stosunku do których ustawa o amnestii z 1983 r. stworzyła możliwości ich uwolnienia. Rozwiązanie problemu uwięzionych za działalność z pobudek politycznych przyczyniłoby się w pewnym stopniu do dalszej poprawy sytuacji społeczno-politycznej w kraju, a także do wzmocnienia pozycji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na arenie międzynarodowej. Jest moim głębokim przekonaniem, ugruntowanym przebiegiem rozmów między przedstawicielami Państwa i Kościoła, że pierwszym krokiem na tej drodze powinno być definitywne zakończenie sprawy członków b. KSS “KOR” oraz siedmiu członków kierownictwa b. NSZZ “Solidarność” poprzez zastosowanie art. 5 ustawy z dnia 21 lipca 1983 r. o amnestii.
Jestem także przeświadczony, że uwolnieni znani działacze b. KSS “KOR” i b. NSZZ “Solidarność”, uwzględniając wciąż trudną sytuację Państwa, powstrzymają się w określonym czasie od publicznej działalności politycznej. W tej kwestii zwracam się do tych osób ze stosownym apelem, który załączam przy niniejszym piśmie.
Równocześnie jednak pragnąłbym mieć pewność, że osoby te, po ich uwolnieniu, będą mogły powrócić do normalnego życia i pracy w naszym kraju. (…)
Proszę przyjąć wyrazy szacunku
Kardynał Józef Glemp
Prymas Polski

Projekt

Warszawa, dnia… kwietnia 1984 r.

Szanowny Pan
Areszt Śledczy Warszawa – Mokotów
ul. Rakowiecka Nr 37

Szanowny Panie,
Pragnę Pana poinformować, że w ramach stałych starań Kościoła o uwolnienie ludzi uwięzionych za działalność z pobudek politycznych skierowałem do Rady Państwa PRL apel o rozwiązanie tego problemu, w tym również o uwolnienie aresztowanych działaczy b. KSS “KOR” i siedmiu członków kierownictwa b. NSZZ “Solidarność” na mocy art. 5 ustawy o amnestii z dnia 21 lipca 1983 r.
Mam zapewnienie, że sprawa wspomnianych osób może być rozwiązana na wyżej wymienionej podstawie, jeśli działacze
b. KSS “KOR” i siedmiu członków kierownictwa b. NSZZ “Solidarność” zgodzą się na zaniechanie publicznej działalności politycznej w okresie od momentu uwolnienia do dnia 31 grudnia 1986 r. Sprecyzowanie, na czym ma polegać powstrzymanie się od tej działalności ustalone w drodze rozmów z odnośnymi władzami, załączam przy tym piśmie. Podkreślam, że w związku z tym od zainteresowanych nie będzie wymagane podpisywanie zobowiązań wobec władz, natomiast będę oczekiwał w odpowiedzi na moje pismo stwierdzenia, czy Pan przyjmuje te warunki odnośnie do powstrzymywania się od publicznej działalności politycznej w przedstawionym rozumieniu. Odpowiedź taka stanowić będzie przyjęcie obowiązku o charakterze moralnym. Nie wątpię, że w przypadku przyjęcia tego obowiązku będzie on przez Pana dochowany. List ten kieruję w pasterskiej trosce i w braterskim zaufaniu.
Proszę uprzejmie o głębokie rozważenie tej sprawy i o zajęcie stanowiska. Mam również podstawę do stwierdzenia, że rozwiązanie w tym trybie sprawy działaczy b. KSS “KOR” oraz członków kierownictwa b. NSZZ “Solidarność” stanowić będzie przesłankę uwolnienia innych osób uwięzionych za działalność z pobudek politycznych. W przypadku zaakceptowania tej propozycji informację o tym przekażę odnośnym władzom.
Łączę szczere pozdrowienia, polecając Pana opiece Bożej
Kardynał Józef Glemp
Prymas Polski
Projekt

Załącznik nr 2 do pisma z dnia… 1984 r.

Na treść pojęcia “publicznej działalności politycznej” sprecyzowanego w rozmowach z odnośnymi władzami państwowymi składa się:
– powstrzymanie się od organizowania i uczestnictwa w zgromadzeniach o charakterze politycznym, a także wypowiadania treści politycznych na zgromadzeniach o innym charakterze;
– zaniechanie publikowania lub rozpowszechniania w kraju i za granicą opracowań swego autorstwa na tematy o charakterze politycznym;
– powstrzymanie się od udzielania wywiadów prasowych, radiowych i telewizyjnych w kraju i za granicą, zawierających opinie na tematy o charakterze politycznym, w okresie od momentu uwolnienia do dnia 31 grudnia 1986 r.
Termin wyżej wymienionych ograniczeń określony został na podstawie analogii do terminu zawartego w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 1983 r. o amnestii.

Projekt

Załącznik nr 3
Warszawa, dnia… kwietnia 1984 r.

Jego Eminencja
Ksiądz Kardynał Józef Glemp
Prymas Polski

Warszawa

treść konieczna odpowiedzi na pismo Księdza Prymasa:
“Po zapoznaniu się z listem Księdza Prymasa z dnia…………………….. 1984 r. w sprawie mojego uwolnienia oraz załączonymi do niego dokumentami wyrażam gotowość zaniechania publicznej działalności politycznej w rozumieniu określonym w załączniku nr 2 w okresie do 31 grudnia 1986 r.”.

Projekt

Warszawa, dnia… kwietnia 1984 r.

Jego Eminencja
Ksiądz Kardynał Józef Glemp
Prymas Polski

Warszawa

(…) List Jego Eminencji budzi we mnie przekonanie, że osoby, o których zwolnienie Kościół zabiega, mając na względzie trudną sytuację w kraju oraz autorytet Kościoła, powstrzymają się w ustalonym czasie od publicznej działalności politycznej.
Jeśli aresztowani działacze b. KSS “KOR” oraz siedmiu członków b. NSZZ “Solidarność” odpowiedzą pozytywnie na apel Jego Eminencji, którego treść załączona została do skierowanego na moje ręce pisma, wówczas Rada Państwa wystąpi do Prokuratora Generalnego PRL i Sądu Najwyższego o zastosowanie wobec nich postanowień art. 5 ustawy z dnia 21 lipca 1983 r. o amnestii. (…)
Proszę przyjąć wyrazy szacunku
Przewodniczący Rady Państwa PRL
Profesor Henryk Jabłoński

*
Notatka Biura Śledczego MSW dotycząca przebiegu rozmów prowadzonych przez emisariuszy Episkopatu Polski z aresztowanymi działaczami b. KSS “KOR” oraz ekstremistycznymi działaczami b. NSZZ “Solidarność”, Warszawa, 30 kwietnia 1984 r.

W związku z impasem w rozmowach wywołanych przez Michnika, cywilni przedstawiciele Episkopatu podejmowali w dniach od 24 do 27 kwietnia br. działania mające na celu nakłonienie Michnika do wzięcia udziału w rozmowach. Posłużono się w tym celu także Kuroniem.
Podczas spotkania Kuronia z Michnikiem w dniu 27 kwietnia br. ten w sposób zdecydowany odmówił Kuroniowi swego udziału w rozmowach. Z kontekstu rozmowy wynikało, że Michnik nie widzi wśród negocjatorów autorytetu dla siebie, zaś przyjęcie zobowiązań przez Kuronia i innych uznaje za akt zdrady.
Postawa prezentowana przez Michnika wywołała zaniepokojenie zarówno ze strony Kuronia, jak i emisariuszy, którzy uważają, że może ona spowodować negatywne stanowisko władz w kwestii realizacji inicjatywy podjętej przez Episkopat.
W dniu 30 kwietnia br. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, na prośbę ks. dyrektora Orszulika, odbyło się spotkanie ks. Orszulika, Olszewskiego i Chrzanowskiego. (…)
Nasze stanowcze w tym względzie stanowisko zawiera elementy taktyczne polegające na tym, aby zmusić Episkopat – zwłaszcza po powrocie
ks. Orszulika z Rzymu – do wywarcia silniejszej presji na aresztowanych. W pewnym stopniu to osiągnięto. Dowodzi o powyższym dłuższa wypowiedź ks. Orszulika, który m.in. stwierdził, że:
– komplet dokumentów wspólnie opracowanych w Warszawie przekazał Papieżowi. Rozmawiał z Papieżem przez godzinę, bez obecności osób trzecich. Poinformował o impasie w rozmowach wywołanym przez Michnika;
– Papież jest zainteresowany w rozwiązaniu kwestii aresztowanych b. działaczy KSS “KOR” i b. NSZZ “Solidarność”, i wiąże z tym zniesienie restrykcji gospodarczych wobec Polski;
– na temat rozwiązania problemu, o którym mowa wyżej, Papież będzie rozmawiał z prezydentem USA w dniu 2 maja br. na Alasce;
– o podjętych próbach uwolnienia osób skazanych za przestępstwa dokonane z pobudek politycznych rozmawiał telefonicznie z Kardynałem Królem w USA;
– najbliższe otoczenie Papieża uważa, że gdyby się udało – w rezultacie negocjacji z władzami PRL – rozwiązać problem aresztowanych działaczy b. KSS “KOR” oraz
b. NSZZ “Solidarność”, byłoby to duże wydarzenie o charakterze politycznym.
Ksiądz Orszulik, jak i cywilni przedstawiciele Episkopatu są za kontynuowaniem rozmów z aresztowanymi i zaproponowali, aby w dniu 1 maja br. z Jurczykiem rozmowę przeprowadził ks. biskup Kazimierz Majdańczyk – ordynariusz diecezji szczecińskiej, zaś 5 maja i 8 maja br. odbyły się końcowe rozmowy z grupą b. KSS “KOR” i ekstremą b. “Solidarności”. (…)

Wydanie: 07/2001, 2001

Kategorie: Historia

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy