Książka „Guziki Napoleona” rzuca nowe światło na znane fakty historyczne
Gdyby Napoleon Bonaparte był nieco lepszy z chemii, miałby większe szanse na zwycięstwo pod Moskwą i podbicie Rosji. No bo jak wytłumaczyć fakt, że jego wielka z początku armia, zdziesiątkowana przez głód i mróz, zamiast ruszać do boju z bronią w ręku, musiała łapać poły rozwianych płaszczy i kurczowo trzymać opadające spodnie. Dlaczego? Wszelkie guziki we francuskiej armii były zrobione z cyny, a ta w niskich, utrzymujących się długo temperaturach zamienia się w szary proszek. Genialny strateg i francuski bóg wojny zlekceważył znaczenie ważnego sojusznika – chemii.
Autorzy książki „Guziki Napoleona”, Penny Le Counter i Jay Burreson, postanowili rzucić nowe światło na powszechnie znane fakty historyczne. Ich zdaniem, to właśnie chemia, a konkretniej cząsteczki chemiczne zdecydowały, że nasz świat wygląda tak, jak wygląda. Swoją teorię popierają zdobytym wykształceniem i doświadczeniem: dr Penny Le Counter od ponad 30 lat jest profesorem chemii w Kolumbii Brytyjskiej, a dr Jay Burreson – dyrektorem w przedsiębiorstwie chemicznym. Wcześniej przez lata był stypendystą Narodowych Instytutów Zdrowia.
Fizyczną niemożliwością było umieszczenie w książce losów wszystkich znanych cząsteczek chemicznych. Opisane są te, które zdaniem autorów, dały impuls wielkim odkryciom geograficznym, były kluczowe dla rozwoju handlu, kolonizacji, przyczyniły się do rozwoju niewolnictwa czy pracy przymusowej. Na przykład w XIV w., gdy przez Europę przetaczały się kolejne epidemie czarnej śmierci, co bogatsi ludzie nosili na szyi woreczek z gałką muszkatołową. To był amulet, ale po latach nauka przyznała mu rację bytu. Okazało się, że cząsteczki izoeugenolu zawarte w świeżej gałce muszkatołowej odstraszały pchły roznoszące bakterie dżumy. Takich przykładów jest więcej: pewien niefortunny wypadek podczas sprzątania domu przyczynił się do powstania materiału wybuchowego i dał początek przemysłowi filmowemu, głód kofeiny w Europie doprowadził do rewolucji w komunistycznych Chinach, a olbrzymie zakłady farmaceutyczne Bayera, poszukując skuteczniejszej wersji aspiryny, wyprodukowały sztuczną heroinę.
Które cząsteczki chemiczne zostaną uznane przez naszych potomków za te, które w największym stopniu zmieniły bieg historii XXI w.? Autorzy książki nie odpowiadają jednoznacznie na to pytanie. Niezbadane są wyroki chemii…
Penny Le Counter i Jay Burreson, Guziki Napoleona, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 2004
