Czego możemy się nauczyć od Norwegów?

Czego możemy się nauczyć od Norwegów?

Norwegia jest jednym z krajów mogących się pochwalić długą, bo ponadstuletnią, historią dialogu społecznego. Dialog ten odgrywa niezwykle ważną, wręcz kluczową rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym i stanowi o przewadze konkurencyjnej tego kraju. Warto przypomnieć w tym miejscu, że Norwegia po zakończeniu II wojny światowej była ubogim europejskim krajem, a dzisiaj jest jednym z najbogatszych i najnowocześniejszych państw świata. Z pewnością nie osiągnięto tego tylko i wyłącznie dzięki dialogowi społecznemu, ale niewątpliwie jest on jednym z głównych autorów tego sukcesu.

Cechą charakterystyczną norweskiego dialogu społecznego jest to, że i partnerzy społeczni, i strona rządowa uznają znaczenie współpracy opartej na zaufaniu, szacunku dla swoich praw i interesów oraz wagę wspólnie przyjętych rozwiązań. To uwarunkowania pozaprawne, które w mojej ocenie są najważniejszymi składnikami tzw. nordyckiego modelu dialogu społecznego.

Niezwykle interesujące są osiągnięcia tego państwa w prowadzeniu dwustronnego dialogu społecznego, opartego przede wszystkim na układach zbiorowych pracy, w szczególności zawieranych na poziomie branżowym. W tego typu źródłach prawa pracy zawierane są rozwiązania korzystniejsze od powszechnie obowiązujących przepisów prawa, a także ustalane są kwestie wynagrodzeniowe. Co istotne, przyjęto podstawową zasadę, że to sami partnerzy, a nie rząd, będą odpowiedzialni za rokowania zbiorowe i rozwiązywanie sporów.

Niewątpliwie dwustronna współpraca przyśpiesza rozwój trójstronności, gdyż strony poprzez wieloletnie prowadzenie autonomicznego dialogu mają ogromne doświadczenie, bagaż dobrych praktyk i zaufanie do siebie.

Norwegowie podkreślają również, że dla dialogu społecznego ważna jest równowaga stron, która dotyczy równości wobec prawa, ale odnosi się też do liczby osób zrzeszonych w organizacjach uczestniczących w negocjacjach zbiorowych. Reprezentatywność jest bowiem niezwykle ważna dla legalności partnerstwa społecznego i odpowiedniego znaczenia zawieranych porozumień.

Zwraca uwagę także to, że współpraca stron jest niezwykle szeroka. Obejmuje ona wiele kwestii społeczno-gospodarczych, w szczególności strony niezwłocznie reagują na pojawiające się coraz to nowsze zagadnienia i zagrożenia, związane np. z rozwojem cyfryzacji, zanieczyszczeniem środowiska i ochroną klimatu czy problemami powstałymi w wyniku epidemii COVID-19.

Sukces dialogu społecznego opiera się również na tym, że Norwegowie są narodem preferującym współpracę oraz dążenie do konsensusu, nastawionym na równość w stosunkach społecznych, a odchodzącym od rywalizacji i osiągania sukcesu za wszelką cenę. Ponadto chęć współdecydowania i angażowania się we wspólne sprawy jest nieodłączną cechą większości Norwegów.

Szukając własnego, najbardziej optymalnego modelu dialogu społecznego, warto uczyć się od najlepszych. Projekt „Learning from the Nordic Model – One level up in Social Dialogue” pozwolił na zapoznanie się z rozwiązaniami kraju, który zbudował jeden z najlepszych w świecie systemów prowadzenia dialogu, zarówno dwustronnego, jak i trójstronnego.

Warto zatem przeanalizować norweskie doświadczenia oraz dobre praktyki, a także rozwiązania prawne, które wzmacniają współpracę partnerów społecznych. Szczególnie ważne dla Polski są wskazówki dotyczące prowadzenia dialogu dwustronnego, zwłaszcza na poziomie branżowym, gdyż w tym obszarze mamy wiele do nadrobienia.

W zapoznawaniu się z norweskim modelem dialogu społecznego z pewnością nie chodzi o to, aby przenosić go do naszego kraju w całości. Do tego nigdy nie dojdzie, ponieważ mamy inną historię, kulturę narodową, cechy ludzkie czy rozwiązania prawne. Niemniej jednak warto podpatrywać inne kraje, które w kulturze dialogowania mają o wiele bogatsze doświadczenia od nas, i próbować wdrażać poszczególne rozwiązania, bazujące na najlepszych ich praktykach.

Niniejszy artykuł jest efektem dyskusji podjętych na kilku warsztatach organizowanych w ramach projektu „Learning from the Nordic Model – One level up in Social Dialogue”, poświęconych dialogowi społecznemu w Polsce i konfrontowaniu naszych doświadczeń z efektami osiąganymi w Norwegii. Liderem projektu realizowanego wraz z partnerem norweskim jest Związek Zawodowy Przemysłu Elektromaszynowego – branżowa struktura OPZZ, skupiająca organizacje związkowe głównie z przemysłu lotniczego i obronnego.


Paweł Śmigielski jest prawnikiem, ekspertem dialogu społecznego w projekcie


 

Wydanie: 01/2022, 2022

Kategorie: Przegląd związkowy

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy