To sama okrutna i naga prawda – twierdzą internauci
Artykuł o środowisku dziennikarzy III RP („Przegląd” nr 3), przedrukowany w portalu Onet, wywołał żywą dyskusję internautów. Wprawdzie autorzy opinii nie podawali swego wieku (choć próbowali zorientować się, ile lat ma autorka, co dla tego tekstu nie jest bez znaczenia), ale sądząc po niektórych wyznaniach osobistych, są to osoby młode. I raczej z kręgu czytelników niż pracowników mediów.
Do wymiany opinii o dziennikarzach zapaliło internautów zacytowane w artykule stwierdzenie Kazimierza Kutza, że „nieskurwionych dziennikarzy w każdym mieście można policzyć na palcach jednej ręki”. Dyskutanci podchwycili ten ton.
„Dziennikarz to donosiciel, plotkarz, panikarz”, pisze „propal”. „Naginają normy etyczne”, dodaje kolejny dyskutant.
„Obecnie na palcach jednej ręki – dowodzi dalej „propal” – można wyliczyć dziennikarzy z prawdziwego zdarzenia, tj. ludzi pióra pozytywnie oddziałujących na przemiany w społeczeństwie (m.in. tzw. konstruktywna krytyka). Reszta to reporterzy z łaski, nie wiadomo czyjej, i poza jakąkolwiek kontrolą (zob. np. radiostacje komercyjne). (…) Ta większość przypomina hieny goniące wyłącznie za sensacją, handlarzy obłudy i kłamstwa, nieuctwa i pomówień. Śmiertelni wrogowie Polski i narodu byliby z was dumni! Oskarżam struktury i system odpowiedzialny za szkolenie i dopuszczanie tzw. reporterów do wykonywania szczytnego zawodu zwanego dziennikarstwem. Uliczników i łobuzów nie można dopuszczać do publikatorów”.
„Uważam – pisze „nobo” – że dziennikarstwo to jeden z mniej ambitnych zawodów. Oczywiście, są też dziennikarze, których szanuję, ale oni stanowią zdecydowaną mniejszość w całym tym motłochu pismaków”.
„Obserwuję to, co dzieje się w publikatorach – włącza się do dyskusji „nata” – i z wielkim bólem i muszę stwierdzić, że w artykule jest sama okrutna i naga prawda”.
Pracować przecież trzeba
Merytorycznie największe zainteresowanie wzbudziła ta część publikacji, w której piszę na temat dziennikarstwa śledczego. Dowodzę, że obecnie, choć zdarzają się takie sytuacje, iż ciekawy temat sam wpadnie dziennikarzowi w ręce, częściej przynosi go do redakcji poseł, biznesmen lub pracownik pewnych służb, bo mają w tym własny interes. Czasem jest on zgodny z interesem właściciela, który właśnie zabiega o dostęp do reklamy albo chce załatwić przeciwnika w imieniu sił politycznych, z którymi się utożsamia (i ma nadzieję, że go za to wynagrodzą). Nie zawsze wykonawca polecenia naczelnego (zwłaszcza młody wiekiem) wie, o co toczy się gra. Zazwyczaj nie wie.
Ale nawet ta niewiedza – twierdzę w „Przeglądzie” – nie osłania dzisiejszych dziennikarzy przed stale towarzyszącym im stresem. Jak wynika z badań socjologicznych, tylko 16% nie martwi się o przyszłość – są to osoby nierzadko już funkcyjne. Nie ma wprawdzie instytucji cenzury, ale mimo to pracownicy mediów zdają sobie sprawę z istniejących ograniczeń i nacisków – jako sprawcy tych sytuacji zazwyczaj wskazywani są właściciele i szefowie redakcji.
„Taka jest rzeczywistość – pisze w Onecie „mars”, wyraźnie utożsamiający się z mediami. – Niestety (a może na szczęście) dziennikarze są takimi samymi ludźmi, jak reszta społeczeństwa. Ani lepszymi, ani gorszymi. Odsetek łajdaków i „pomników” jest w tym zawodzie taki sam jak w innych. Nieszczęście owego fachu polega na czym innym: na tym mianowicie, że należy w nim nieustannie iść na niewesołe kompromisy z czymś, co kiedyś nazywało się cenzurą prewencyjną, a dziś nazywa się „polityką gazety”. Nie znam ani jednego medium wolnego od owej polityki. Znam za to wiele przypadków, gdy świetny, demaskatorski tekst nie poszedł, bo… Właśnie, od owego „bo” rozpoczyna się zdanie naczelnego tłumaczącego, dlaczego materiał się nie ukaże (jeśli naczelny ma ochotę w ogóle się tłumaczyć). I to jest prawdziwy problem, który owocuje rodzajem nienawiści do np. swojej gazety. A pracować przecież trzeba, więc trzeba zagryzać wargi, milczeć i robić dobrą minę do złej gry. Znam wielu dziennikarzy, którzy wobec takiego stanu rzeczy drukują swoje „niepuszczone” teksty w innych gazetach – i wcale nie chodzi tu o wierszówkę, tylko o zwykłą uczciwość. Oj, niejeden zdziwiłby się, gdyby wiedział, kto ukrywa się pod pseudonimami w „NIE”, w „Faktach i Mitach” itp.”.
Są też uczciwi
– W Polsce wszyscy ludzie mediów mają określone poglądy polityczne. Zawsze gdy spojrzę na wizytówkę dziennikarza, wiem, co on powie i kogo poprze – zwierzał się w „Przeglądzie” Wiesław Żółtkowski, wiceprezes Banku Ochrony Środowiska SA. – Dominuje postawa „w służbie określonej idei”. Jednakże ekonomia to wiedza dość skomplikowana. I tego nie da się opisać jednoskładnikowo.
Obiema rękami podpisuje się pod tym „behemot”: „Jestem ekonomistą z wykształcenia i z praktyki, i czytając artykuły w prasie, która powinna trzymać standardy („Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”), załamuję ręce”.
Już myślałam, że nie znajdę w tej dyskusji ani jednego ciepłego słowa pod adresem własnego środowiska (a przecież w opinii społecznej dziennikarze ciągle są grupą zawodową o szczególnym etosie. Aż 69% respondentów w sondażu CBOS z marca ub. roku uznało ich za dociekliwych, a 62% za uczciwych, gdy do dyskusji włączył się „bluzg”: „Oj ludzie, ludzie – wypomniał „przedmówcom” – gdyby nie dziennikarze, nie dowiedzielibyście się o ani jednej aferze, złodziejach, „błędnej polityce finansowej” prezesów, mafiach, nepotyzmie, pokątnych interesach… Po prostu pogodzilibyście się ze swym losem: „Módl się i pracuj” i nie narzekaj, i nie dociekaj, kiedy my, władza, twoim i innych kosztem, robimy pieniądze”.
Po tej reprymendzie odezwały się tony pojednawcze: „Chodzi mi o tych dziennikarzy, którzy robią w konia swoich rozmówców”, wyjaśnił „X”.
„Jedni się prostytuują, inni próbują zachować twarz. Są i tacy, dla których ratowanie koni pozostanie największym czytelniczym osiągnięciem, o którym będą opowiadać wnukom”, dorzucił ktoś inny.
I tak nasi czytelnicy spostrzegli, że dziennikarstwo ma niejedną twarz, co też odpowiada prawdzie. I na pewno nie zamyka tematu.
Opinie z Internetu wybrała Helena Kowalik
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy