Dziury w kościach

Osteoporoza grozi nie tylko kobietom w wieku przekwitania. Może też być skutkiem braku ruchu

Jedna na trzy kobiety po menopauzie i jeden z 12 mężczyzn po 60. roku życia cierpi na osteoporozę. Najbardziej podatne są kobiety szczupłe, o jasnej karnacji.
W ciągu całego życia człowieka kości ulegają przebudowie. Do 25. roku życia przeważają w kościach procesy budowania. W późniejszym okresie procesy budowy i rozpadu utrzymują się w równowadze. W czwartej dekadzie życia zaczynają brać górę procesy wchłaniania, które prowadzą do powolnej utraty masy kostnej. Do 75. roku życia procesy te powodują ubytek 1/3 tkanki kostnej, którą mieliśmy w wieku 40 lat..

PRZYCZYNY
Nazwa osteoporozy pochodzi od łacińskiego os – kość i greckiego poros – dziura. Chorobę tę definiuje się jako ilościowy ubytek tkanki kostnej przy zachowaniu struktury kości, spowodowany wzmożonym procesem wchłaniania kości i/lub zmniejszeniem procesu ich budowy. Zewnętrzna forma kości zostaje zachowana (póki nie dojdzie do jej złamania), natomiast wewnątrz kość staje się porowata, krucha, nieodporna na obciążenia, trzony kręgowe nierzadko ulegają spłaszczeniu. Skutkiem osteoporozy są złamania powstające nawet w wyniku niegroźnych urazów. Aby kości były twarde, niezbędny jest wapń. 99% wapnia znajduje się w tkance kostnej, 1% w tkankach miękkich i płynach. Kiedy poziom wapnia we krwi się obniża, organizm “kradnie” go z kości.
Wpływ na wystąpienie choroby ma już dzieciństwo. Zbyt ubogie w wapń pożywienie i brak ruchu mogą zmniejszyć ilość masy kostnej. Jednym z głównych czynników ryzyka, powodujących rozwój osteoporozy, może być niedobór estrogenów, który stanowi nieuchronny skutek starzenia się i wygasania czynności jajników w okresie klimakterium. U mężczyzn także występuje niewątpliwy związek między niedoborem hormonu (testosteronu) a osteoporozą.
Kolejną przyczyną jest niedobór wapnia. Ale nie chodzi tu wyłącznie o dostarczanie organizmowi potrzebnej ilości wapnia, lecz także o prawidłowe jego wykorzystanie w przemianie materii w kościach. W osteoporozie jest ono zaburzone przez wpływ wielu czynników, m.in. zmiany hormonalne. Niewiele osób wie, że osteoporoza może też być skutkiem braku ruchu. Osteoporoza z nieaktywności powstaje przy paraliżach, długotrwałym leżeniu z powodu innego schorzenia, ale i przy wszelkich niedoborach ruchu spowodowanych niechęcią do aktywności fizycznej i lenistwem. Utrata masy kostnej w wyniku braku ruchu może wynieść w ciągu kilku miesięcy nawet ponad 25%.

Objawy
Na ogół choroba rozwija się niepostrzeżenie przez wiele lat. Często pierwszym objawem jest dopiero złamanie, zwłaszcza kości szyjki udowej, trzonowych kręgów kręgosłupa, kości przedramienia czy nadgarstków. Ponieważ, poza złamaniami, nie ma jednoznacznych sygnałów ostrzegawczych, które informowałyby o rozwoju choroby, należy wszystkie nie wyjaśnione dolegliwości w układzie kostnym zdiagnozować w kierunku osteoporozy.
Niekiedy sygnałem ostrzegawczym staje się ból, zwłaszcza pleców i krzyża. Nie zawsze zgłaszamy się z tym do lekarza (ból samoistnie mija), nie zawsze też ów ból zostaje rozpoznany jako objaw osteoporozy. Dalszy przebieg niezauważonej w porę i nie leczonej osteoporozy charakteryzuje się coraz silniejszymi bólami, występującymi głównie w okolicach grzbietu. Zmiany dokonujące się w kręgosłupie oddziałują na postawę. W odcinku piersiowym dochodzi do wykrzywienia kręgosłupa i zaokrąglenia pleców (tzw. wdowi garb). Równocześnie zmniejsza się wzrost chorego, nawet o 20 cm.
Jednym z widocznych objawów są także, spowodowane kurczeniem się ciała, typowe fałdy skórne, przebiegające od kręgosłupa na boki, określane mianem choinki osteoporozowej.

Diagnostyka i leczenie
Zdjęcie rentgenowskie może potwierdzić chorobę dopiero, gdy 30% masy kostnej ulegnie już wchłonięciu. Najpewniejszą obecnie metodą wczesnego diagnozowania osteoporozy jest tzw. densytometria, czyli pomiar gęstości kości.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się sole wapnia, witaminy (zwłaszcza D), fluorek sodu, zastępczą terapię hormonalną. Badania dowiodły ponad wszelką wątpliwość, że estrogeny aktywizują komórki odpowiedzialne za tworzenie kości. Hormonalna terapia zastępcza może być stosowana (wyłącznie pod kontrolą i na zlecenie lekarza) w postaci tabletek, zastrzyków lub specjalnych plasterków. U pacjentów, którzy nie mogą być poddani terapii hormonalnej, stosuje się inne rodzaje terapii (m.in. preparatami wapnia, witaminą D, kalcytoniną, parathormonem), co stwarza możliwość optymalnego dostosowania terapii do potrzeb pacjenta. Trzeba jednak pamiętać, że leczenie osteoporozy jest długotrwałe, po dwóch latach gęstość kręgosłupa w odcinku lędźwiowym wzrasta o 5-10%. To z kolei zmniejsza o 50% ryzyko złamań.
«
Przy bólach ulgę przyniosą środki rozgrzewające i drażniące skórę, jak: plaster rozgrzewający (Capsiplast), mazidło z pieprzowca, maści i emulsje (Capsiderm, Capsigel).

 

Wydanie: 03/2000, 2000

Kategorie: Zdrowie

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy