Eureka

Autor: Paulina Nowosielska | 14 maja, 2006

KOSMOS

Bratnia pomoc kosmiczna
Centrum Badań Kosmicznych PAN zdecydowało się na włączenie polskiego przyrządu SphinX w skład aparatury naukowej rosyjskiego satelity KORONAS-Foton. Dzięki temu będzie można kontynuować wspólne badania za pomocą spektrofotometru rentgenowskiego SphinX (Solar photometer in X-rays), konstruowanego we wrocławskim Zakładzie Fizyki Słońca Centrum Badań Kosmicznych PAN. Polskie urządzenie umożliwi pomiar widm promieniowania słonecznego w zakresie rentgenowskim z czułością stukrotnie przewyższającą najdokładniejsze dotychczasowe pomiary.
Polska aparatura badawcza sprawdziła się już doskonale na pokładzie poprzednich satelitów, KORONAS-I (1994) i KORONAS-F (2001). Start najnowszego satelity, KORONAS-Foton, przewidziany jest na zimę przełomu lat 2007 i 2008.

INTERNET

Reklamowy bum internetowy
Około 5% wydatków na reklamę, czyli 12,5 mld dol., trafiło w 2005 r. do internetu. Na same tzw. linki sponsorowane wydano w USA około 5,1 mld dol., a to stanowi 41% wydatków na reklamę online. Za reklamę graficzną amerykańscy reklamodawcy zapłacili 4,3 mld dol. Na ogłoszenia w sieci trzeba było wyłożyć 2,1 mld dol. Zdaniem specjalistów, te tendencje pokazują, że internet jest na najlepszej drodze do zagarnięcia całego rynku reklamowego.

EKOLOGIA

Katastrofa co dwa dni
Dyrektor Państwowego Urzędu Ochrony Środowiska w Chinach, Zhou Shengxian, przyznał, że co dwa dni dochodzi tam do kolejnej katastrofy ekologicznej.
Szybki rozwój gospodarczy Chin w latach 80. i 90. XX w. stał się zmorą tego kraju. To przez niego Państwo Środka musi walczyć z kwaśnymi deszczami, a połowa rzek jest zanieczyszczona. Tylko w tym roku doszło tam do kilku bardzo groźnych katastrof. Chodzi m.in. o wyciek kadmu do Rzeki Perłowej (na południu Chin) w styczniu i wyciek gazu w Chongqing (w centrum kraju), w wyniku którego trzeba było ewakuować 15 tys. osób.
Zdaniem Zhou Shengxiana, 50% ubiegłorocznych katastrof ekologicznych było związanych z zanieczyszczeniem rzek, a 40% – z zanieczyszczeniem powietrza.

UCZELNIE

Starcie negocjatorów
W dniach 19-20 maja 2006 r. ekipy studentów z całej Polski wcielą się w role przedstawicieli państw zainteresowanych organizacją pierwszego załogowego lotu na Księżyc. Spotkają się w Warszawie, by zadecydować o szczegółach misji. To scenariusz tegorocznej Columbia Negotiations Game 2006.
Organizatorzy, czyli Studenckie Koło Naukowe Negocjacji, Komunikacji i Psychologii, informują, że uczestnicy na podstawie bardzo realistycznych scenariuszy będą negocjować wielostronne porozumienie. Negocjacje nie wyłonią zwycięskiej drużyny. Sami gracze ocenią, na ile udało się im zrealizować postawione przed nimi cele. Rejestracja i szczegółowe informacje o grze dostępne są na stronie: www.columbia.edu.pl.

Naukowe pomosty
Już po raz piąty rozpoczął się nabór do Programu Stypendiów Pomostowych. Termin składania dokumentów upływa 15 sierpnia. Ponad tysiąc tegorocznych maturzystów ma szansę otrzymać 350 zł wsparcia na pierwszy rok studiów (wypłacanych przez 10 miesięcy). Stypendia są przyznawane na podstawie konkursu świadectw, przewidziano je dla najuboższej młodzieży z małych miejscowości (do 20 tys. mieszkańców). Ubiegać się o nie mogą tylko ci, którzy w tym roku zdadzą maturę i dostaną się na dzienne studia magisterskie. Dochód na osobę w ich rodzinie powinien wynosić maksymalnie 504 zł.
Program Stypendiów Pomostowych zainicjowała w 2002 r. Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności. Do tej pory przyznano ponad 5 tys. stypendiów o wartości blisko 22 mln zł.
Więcej informacji na temat zasad ubiegania się o stypendia można znaleźć na stronie: www.stypendia-pomostowe.pl.

ZDROWIE

Epidemia kruchych kości?
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia, zachorowalność na osteoporozę, czyli odwapnienie kości, będzie w najbliższych latach drastycznie wzrastać. Do 2025 r. liczba kobiet po 50. roku życia zwiększy się o połowę, a liczba złamań samej tylko szyjki kości udowej wzrośnie do 3 mln przypadków rocznie (dwa razy więcej niż obecnie). Według WHO, już teraz w krajach zachodnich 30% kobiet po pięćdziesiątce choruje na osteoporozę. W Polsce sytuacja jest jeszcze trudniejsza. Wszystko ze względu na rzadkie przeprowadzanie badań densytometrycznych, podstawowych w leczeniu osteoporozy. Jesteśmy na 37. miejscu wśród krajów rozwiniętych (za nami są tylko Turcja, Urugwaj i Chiny) pod względem ich wykonywania. Oznacza to, że za parę lat będziemy musieli zmierzyć się z problemem rzeszy ludzi ze skomplikowanymi złamaniami, dla których niezbędne będą droga hospitalizacja i rehabilitacja. I po raz kolejny sprawdzi się przysłowie, że mądry Polak po szkodzie…

Woda na odchudzanie
Tego produktu nie ma jeszcze w Polsce, ale na Zachodzie już biją się o niego tamtejsze piękności. Chodzi o rewelacyjną wodę, która ma ponoć pomagać w utrzymaniu zgrabnej sylwetki. O tym, że w najbliższym czasie ma się ona pojawić w Portugalii, informują światowe agencje, m.in. francuska AFP. Jej producentem ma być jedna z największych wytwórni napojów w Portugalii, Central de Cervejas e Bebidas. Woda o nazwie Formas Luso będzie zawierała specjalny składnik hamujący uczucie głodu. Producent ma nadzieję, że już niebawem będzie mógł ją eksportować do Kanady i USA. Do końca roku liczy na sprzedaż na poziomie 4,7 mln litrów.

ZWIERZĘTA

Kangurze mleczko?
– Zaraz po urodzeniu kangur wallabi ma rozwinięte serce, ale jego płuca są dopiero na etapie tworzenia się. Dlatego mozolnie pełznie do torby swojej mamy, by tam przyssany do sutka spędzić bezpiecznie następne tygodnie. W tym czasie odżywia się wyłącznie matczynym mlekiem. Ten pokarm ma niesamowite właściwości – mówi Ben Cocks, immunolog z instytutu badawczego w Melbourne, w Australii. Naukowiec postanowił bliżej przyjrzeć się temu mleku. Okazało się, że w jego składzie znajduje się cząstka białka o niezwykle silnym działaniu antybakteryjnym. Ma blisko stukrotnie większą moc likwidowania szkodliwych drobnoustrojów niż np. penicylina. To odkrycie już zelektryzowało świat naukowców. Badacze liczą na to, że opisane białko pomoże w przyszłości w likwidowaniu groźnych zakażeń wewnątrzszpitalnych, powodowanych przez bakterie odporne na antybiotyki.

HISTORIA

Wystawa o Powstaniu Śląskim
Od 24 kwietnia do 2 lipca w Muzeum Śląskim w Katowicach można oglądać wystawę poświęconą 85. rocznicy plebiscytu na Górnym Śląsku i wybuchu III powstania śląskiego. Zgromadzone eksponaty to plakaty i pocztówki, dokumenty, sztandary, broń, portrety działaczy, odznaczenia oraz zdjęcia archiwalne.
Wystawa to krótka powtórka z historii. Na mocy postanowień konferencji wersalskiej o przynależności Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt mieszkańców, który odbył się 20 marca 1921 r. pod egidą Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej. W jej skład weszli przedstawiciele Anglii, Francji i Włoch. Nie obyło się bez aktów terroru ze strony niemieckiej. W efekcie nieznacznie zwyciężyli zwolennicy Niemiec, a przedstawiony pomysł podziału terytorium plebiscytowego okazał się krzywdzący dla strony polskiej. Dlatego
3 maja 1921 r. wybuchło III powstanie śląskie. Trwało ponad dwa miesiące i doprowadziło do przyznania Polsce znacznie większych terenów Górnego Śląska.

MEDYCYNA

Rewelacje polskich neurobiologów
Jakie mechanizmy neurochemiczne i molekularne leżą u podłoża uzależnień? Które geny odpowiadają za uzależnienia? Wszystko wskazuje na to, że uczonym z PAN udało się odpowiedzieć na te pytania. Opisali reakcje zachodzące w mózgu osoby uzależnionej od narkotyku, wyselekcjonowali geny, które mogą być odpowiedzialne za podatność na uzależnienia od nikotyny, substancji narkotycznych czy alkoholu. Określili dokładnie miejsca w mózgu odpowiedzialne za zachowanie i emocje, które uaktywniały się w czasie głodu narkotykowego. Projekt neurobiologiczny, który powstał z inspiracji Komitetu Neurobiologii PAN, realizowany był w latach 2002-2005. Badania prowadziło pięć zespołów kierowanych przez profesorów: Leszka Kaczmarka, Wojciecha Kostowskiego, Ryszarda Przewłockiego, Pawła Szulczyka i Jerzego Vetulaniego, z różnych instytucji naukowych.

TECHNOLOGIE

Superprocesory przyszłości
Firma analityczna iSuppli ogłosiła właśnie, że w ciągu niespełna 10 lat procesory wielordzeniowe przejmą 70% rynku procesorów. Będą stosowane w komputerach domowych, konsolach do gier i serwerach.
Jak wskazuje nazwa, procesory wielordzeniowe mają dwa lub więcej rdzeni. Dzięki temu są znacznie wydajniejsze, szybsze, pozwalają na tworzenie wyspecjalizowanych procesorów graficznych. Na razie jest ich, w ogólnej masie tych urządzeń, od 15 do 20%. W 2005 r. sprzedano 14,8 mln sztuk. Analitycy spodziewają się jednak, że w 2015 r. sprzedaż wzrośnie do 638 mln. Już teraz niemal wszyscy producenci zamierzają inwestować w tego typu procesory, a rozwiązania dwurdzeniowe posiada większość dużych graczy, m.in.: AMD, Intel, IBM, Hewlett-Packard czy Sun Microsystems.

WIRUSY

Wąglik opanowany?
Czy wirus wąglika przestanie być bronią w rękach bezwzględnych terrorystów? Jest na to spora szansa. A wszystko za sprawą naukowców z Uniwersytetu Rockefellera, którym udało się z bakteriofaga, czyli wirusa atakującego bakterie, wyizolować białko o symbolu PlyPH, odpowiedzialne za przyczepianie się wirusa do komórki wąglika i uszkadzające ścianę komórkową bakterii. Potraktowany tym białkiem wąglik eksploduje.
Badacze nie kryją zachwytu. Cząsteczki PlyPH działają tylko na wąglika, oszczędzając inne drobnoustroje, także korzystne dla człowieka. Dlatego w przyszłości białko mogłoby służyć nie tylko do leczenia chorych, lecz także do odkażania zainfekowanych obszarów.