Eureka

Autor: Przegląd | 18 maja, 2008

internet
Milion polskich domen
W tych dniach Polska znalazła się wśród 16 krajów, w których liczba narodowych adresów www z końcówką .pl przekroczyła milion – podał serwis Domeny.pl. Najchętniej wybieramy domeny z rozszerzeniem: .pl (668 tys.), com.pl (196 tys.), net.pl (23 tys.) i waw.pl (16,5 tys.).
Domena.pl istnieje od 1990 r., w ostatnich latach liczba adresów rośnie błyskawicznie – w 2005 r. polskich domen było ok. 370 tys., rok później – ponad 500 tys., a pod koniec ubiegłego roku – 760 tys. Dla porównania warto zauważyć, że w Niemczech jest już ponad 12 mln adresów narodowych.
Od trzech lat korzystamy też z domen unijnych z końcówką .eu. Zarejestrowano ich już 120 tys., co daje nam szóste miejsce w Unii.

zwierzęta
Niedobry klimat dla karibu
Amerykański biolog Eric Post z Penn State University i Duńczyk Mads Forschammer z uniwersytetu w Aarhus od 1993 r. sześć razy spędzali arktyczne lato, badając karibu w okolicy miasta Kangerlussuaq na zachodzie Grenlandii. W tym regionie wiosenne temperatury wzrosły średnio o 4,63 st. C. Okres kwitnienia roślin przesunął się między 2002 a 2006 r. o dwa tygodnie. Karibu, które zimą żywią się porostami, a latem trawą, wydają na świat młode wiosną, gdy trawy mają największą wartość odżywczą. Jednak termin narodzin młodych zmienił się tylko o 1,3 dnia. Takie rozmijanie się dat nawet siedmiokrotnie zwiększa śmiertelność młodych karibu.

archeologia
Brama Nerona
W Kolonii podczas prac przy budowie nowej linii metra odkryto 11-metrowy fragment murów obronnych oraz bramę miejską pochodzącą z I w. n.e. Brama ta stanowiła wejście do miasta od strony portu na Renie. „To najwspanialsza rzymska robota”, powiedział zadowolony dyrektor Muzeum Rzymskiego w Kolonii, Hansgerd Hellenkemper. Z Kolonii pochodziła Agrypina Młodsza, matka cesarza Nerona, prawdopodobnie to ten rzymski władca pokrył koszty ufortyfikowania miasta. U schyłku starożytności Kolonii zagrażały ataki wojowniczych Franków i innych plemion germańskich, toteż mieszkańcy pospiesznie zamurowali bramę, używając do tego celu nawet kamieni nagrobkowych. Archeolodzy zdecydowali, że nie będą one usunięte i brama pozostanie w tym stanie, w jakim została odkryta. Władze miasta przeznaczyły na konserwację murów i bramy 3 mln euro.

hydrologia
Najczystsza woda na Ziemi
Na zachód od Wyspy Wielkanocnej woda w oceanie jest najczystsza i najbardziej przejrzysta, stwierdzili naukowcy prowadzący badania w ramach kampanii BIOSOPE (Biogeochemistry and Optics South Pacific Experiment). Zmierzyli głębokość, na jaką docierają promienie UV: 30 m dla promieniowania UVB (o zakresie do 305 nm), 60 m dla UVA (do 340 nm) i 80 m dla światła widzialnego (ok. 400-700 nm). Na takie głębokości przenika 10% światła z powierzchni wody. Dla oceanu to rekord. Podobne wartości odnotowano tylko w przypadku jeziora Vanda w Antarktydzie Wschodniej, wolnego od zanieczyszczeń, bo stale pokrytego lodem. Także do badanego akwenu nie trafiają zanieczyszczenia kontynentalne ani atmosferyczne, ani z rzek, a warunki hydrodynamiczne sprawiają, że na powierzchnię nie dociera bogata w substancje odżywcze woda z głębin, mało jest więc fitoplanktonu.

biotechnologie
Ziółko na gazy
Jest kolejny pomysł, jak ograniczyć ilość metanu wydalanego przez krowy. Tym razem skupiono się nie na tym jak, ale co krowy trawią. Na łamach magazynu „Chemistry & Industry” naukowcy z australijsko-nowozelandzkiej firmy biotechnologicznej Gramina informują o wyhodowaniu nowego gatunku trawy. Jest ona lekkostrawna dzięki wyłączeniu enzymu O-metylotransferazy i może rosnąć w gorącym klimacie, co pozwoli utrzymać wielkość produkcji mleka mimo zmian klimatycznych.

psychologia
Dobre słowo jak gotówka
Chwaląc ludzi, uruchamiamy u nich te same obszary w mózgu, co płacąc im pieniądze – twierdzą naukowcy japońscy. W studium opublikowanym w piśmie „Neuron” wykazali oni, że na pozór tak różne sposoby nagradzania są zakodowane w tym samym obszarze mózgu: prążkowiu (striatum).
Zespół dr. Norihiro Sadato z Japońskiego Narodowego Instytutu Nauk Fizjologicznych w Okazaki obserwował 19 osób. W jednej części eksperymentu grali oni w hazardową grę i wiedzieli, że jedna z trzech kart będzie nagradzana wypłatą. Następnie naukowcy przy użyciu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego monitorowali aktywność mózgów uczestników, kiedy otrzymywali oni pieniądze.
W drugiej części eksperymentu uczestnicy byli oceniani przez osoby postronne na podstawie ich kwestionariuszy osobowych i wcześniejszych nagrań wideo. Naukowcy badali reakcję mózgu na te oceny, zwłaszcza wtedy, kiedy uczestnicy słyszeli komplementy. Okazało się, że oba te sposoby nagradzania uruchamiały ten sam obszar mózgu.

klimatologia
10 lat chłodów?
Ocieplanie się klimatu w Europie, Ameryce Północnej oraz w regionie północnego Atlantyku zostanie zahamowane na jakieś dziesięć lat. Do takiego wniosku doszedł australijski fizyk i specjalista od prądów morskich, Noel Keenlyside. Artykuł na ten temat opublikował na łamach magazynu „Nature”. Naukowiec zwraca uwagę, że temperatury w wymienionych regionach zależą także od ciepłych prądów morskich na Atlantyku, które jednak w ramach naturalnych procesów przejściowo osłabły. Pewne ochłodzenie stanie się widoczne zwłaszcza w Europie Środkowej. Mimo to Keenlyside podkreśla: „Jeśli w ciągu najbliższej dekady nie zrobi się cieplej, nie znaczy to, że nie ma globalnego ocieplenia, spowodowanego przez człowieka. Jego efekt zostanie tylko zneutralizowany przez naturalne fluktuacje. Kiedy wahadło odchyli się w drugą stronę, Europa odczuje skutki globalnego ocieplenia z podwójną mocą”.

zdrowie
Strzeż się klawiatury
Komputerowa klawiatura jest pięć razy brudniejsza niż deska sedesowa – ostrzega brytyjska organizacja konsumencka Which?. Klawiatury są siedliskiem groźnych bakterii, m.in. gronkowca złocistego i Escherichia coli, powodujących biegunki i inne dolegliwości żołądkowe.
Naukowcy sprawdzili 33 klawiatury w londyńskich biurach. Na jednej znaleziono pięć razy więcej zarazków niż na desce sedesowej i 150 razy więcej, niż wynosi dopuszczalny limit, na czterech kolejnych wykryto ryzykowną dla zdrowia ilość bakterii gronkowca złocistego lub pałeczek jelitowych.
Jedząc, nie zdajemy sobie sprawy z tego, że wpadające między klawisze okruchy są idealnym pożywieniem dla chorobotwórczych drobnoustrojów, a z badań Which? wynika, że co dziesiąty użytkownik nigdy nie czyści klawiatury, co piąty zaś – komputerowej myszy. Połowa korzystających z komputerów czyści klawiatury rzadziej niż co miesiąc.
Warto pamiętać, że odłączony od sieci komputer należy wycierać lekko wilgotną, delikatną, niezostawiającą włókien ściereczką. Odłączoną klawiaturę powinno się odwrócić i wytrząsnąć z niej zanieczyszczenia. Przypominanie o myciu rąk przed jedzeniem jest truizmem.

książki
Freakonomia dla ciekawych
Freakonomia stanowi pierwotny sens ekonomii: badać prawdziwe motywy ludzkich zachowań i pokazywać, dlaczego ludzie robią to, co robią – mówią autorzy książki, którzy wyjaśniają, jak ludzie dostają to, czego chcą. W odpowiedzi na pytanie, jak działa świat, pomoże właściwe zadanie pytania i spojrzenie na problem z odpowiedniej strony. To, jak zapewniają ekonomista Steven D. Levitt i publicysta Stephen J. Dubner, pomoże rozwiązać najbardziej złożone zagadki. Autorzy proponują, by zacząć od następujących: Co jest prawdziwą przyczyną spadku przestępczości w ostatnich latach? Skąd wzięły się środki odświeżające oddech? Dlaczego dilerzy narkotyków mieszkają u mamy? Co łączy nauczycieli z zapaśnikami sumo? Czym naprawdę zajmuje się Ku-Klux-Klan? Jak wygląda rodzic doskonały? Jak eksperci, którym ufamy – lekarze, maklerzy czy konsultanci – wykorzystują swoją wiedzę do własnych celów? Często to, co wydaje się proste, ma drugie dno, a rzeczy robiące wrażenie skomplikowanych okazują się banalne – udowadniają Levitt i Dubner.
Steven D. Levitt, Stephen J. Dubner, Freakonomia. Świat od podszewki, tłum. Agnieszka Sobolewska, Helion, Gliwice 2008

technologie
Gdyby robot miał wąsy
Zmysł dotyku gryzoni takich jak szczur wędrowny i ryjówka etruska znacznie przewyższa możliwości naszych opuszków palców. Zwierzęta szybko omiatają wąsami otoczenie, aby rozpoznać kształt i powierzchnię obiektów i wytropić zdobycz. A gdyby w odpowiedniki takich wąsów – wibrysów wyposażyć roboty? Dotąd przy projektowaniu systemów sztucznej inteligencji dotyk nie był dostatecznie wykorzystywany. Projekt BIOTACT – Biomimetic Technology for Vibrissal Active Touch, Biomimetyczna Technologia Aktywnego Dotyku Wibrysowego – bada, jak funkcjonują wibrysy i jak mózg zwierzęcia przetwarza zebrane informacje. Naukowcy uważają, że sygnały odbierane przez wąsy są przekazywane równoległymi szlakami w pętlach informacji zwrotnej, dzięki czemu są stale monitorowane i do nich dostosowywana jest reakcja. Na projekt dziewięciu grup badaczy z siedmiu krajów Unia Europejska przyznała 5,4 mln euro.

ekologia
Nie zapomnij o niezapominajce
Po raz siódmy 15 maja będziemy obchodzić Święto Polskiej Niezapominajki. Ten skromny niebieski kwiatek to stały element polskiego krajobrazu. Możemy go spotkać w lesie, nad rzeką, w parku czy przydomowym ogródku. Głównym celem tego święta jest przypominanie o ochronie i zachowaniu bogatej przyrody naszego kraju. W wielu miejscach w początkach maja robi się modro od sadzonych w tych dniach niezapominajek.
Ale niezapominajka to także kwiat symbolizujący pamięć o ludziach i tradycji. Pamiętajmy więc tego dnia o ogrodach, ale też o najbliższych, przyjaciołach i znajomych. Wybierzmy się na wycieczkę do lasu albo odwiedźmy kogoś bliskiego, dla kogo nigdy nie mamy czasu, i podarujmy mu niezapominajki – kwiaty serdecznych ludzi.