Eureka

Autor: Przegląd | 24 czerwca, 2007

MEDYCYNA
Po ecstasy pamięć krótka
Popularny narkotyk ecstasy powoduje uszkodzenia mózgu i prowadzi do zaburzeń pamięci. Negatywne skutki może wywołać nawet okazjonalne zażywanie niewielkich dawek tej substancji. Do takich wniosków doszli naukowcy z Akademickiego Centrum Medycznego na Uniwersytecie w Amsterdamie. Ogłosili je najpierw na zjeździe Radiological Society of North America, a teraz opublikowali w piśmie „Archives of General Psychiatry”. Substancja czynna ecstasy, 3,4-metylendioksymetamfetamina (MDMA) powoduje zmiany w budowie komórek nerwowych i zmniejsza przepływ krwi w niektórych rejonach mózgu. U badanych osób stwierdzono wyraźne pogorszenie pamięci werbalnej, czyli zdolności do zapamiętywania słów. Nie zaobserwowano natomiast różnic w działaniu narkotyku na kobiety i mężczyzn. Długotrwałe zażywanie ecstasy może prowadzić do stanów lękowych, depresji, zaburzeń w orientacji i problemów ze snem.

ARCHEOLOGIA
Jak umarł człowiek lodu?
Naukowcy wyjaśnili tajemnicę śmierci „człowieka lodu”. Ötzi, bo tak go nazwano, został znaleziony w tyrolskim lodowcu na wysokości 3210 m n.p.m. w 1991 r. Wiek jego świetnie zmumifikowanego ciała oszacowano na 5,1 tys. lat. W szczątkach około 40-, 45-letniego mężczyzny znaleziono grot strzały, ale nie do końca było wiadomo, co dokładnie spowodowało śmierć wędrowca. Międzynarodowy zespół naukowców zbadał mumię za pomocą tomografu komputerowego, co pozwoliło obejrzeć organy wewnętrzne. Okazało się, że strzała rozerwała ważną dla życia lewą arterię podobojczykową. Mężczyzna prawie na pewno nie był już w stanie odejść gdzieś dalej od miejsca napadu i umarł szybko z upływu krwi. Nawet obecnie ludzie z takimi obrażeniami mają zaledwie 40% szans na przeżycie.

INTERNET
Wyszukiwarka map
Serwis pkt.pl, internetowy oddział Polskich Książek Telefonicznych, wprowadził nową wyszukiwarkę mapową – mapy.pkt.pl. Mapy, z których korzysta wyszukiwarka, obejmują 85% powierzchni kraju. Wyszukiwarka będzie miała stały dostęp do 730 szczegółowych planów miast oraz 1881 planów miejscowości w całej Polsce. Internauci będą też mogli zaplanować trasy przejazdu pomiędzy konkretnymi punktami, dwoma miastami lub ulicami w tym samym mieście. Wyszukiwarka ma również opcje drukowania fragmentu mapy, opisu trasy przejazdu oraz wysyłania mapy znajomym.

STUDIA
Inżynier z duszą medyka
Od początku roku akademickiego 90 osób rozpocznie studia na jedynym w Polsce kierunku inżynieria mechaniczno-medyczna. To studia międzyuczelniane. Zajęcia odbywać się będą na Politechnice Gdańskiej i Akademii Medycznej w Gdańsku. Nabór prowadzony jest wyłącznie na Wydziale Mechaniki Politechniki Gdańskiej. Po siedmiu semestrach nauki studenci zdobędą tytuł inżyniera, a po trzech kolejnych magistra. Absolwenci posiadać będą wiedzę i umiejętności z zakresu projektowania, wytwarzania, budowy i eksploatacji maszyn, ze szczególnym uwzględnieniem inżynierii medycznej. Legitymować się będą również podstawową wiedzą medyczną.

ASTRONOMIA
Gwiazda gigant
Astrofizycy z europejskiego obserwatorium na chilijskiej pustyni Atacama wytropili największą do tej pory gwiazdę, giganta o masie 37 mln razy większej niż masa Ziemi. Do odkrycia przyczyniły się też dane, które zebrał orbitalny teleskop Hubble’a. Gwiazda, nazwana po prostu A1, znajduje się w południowej części Drogi Mlecznej, w odległości 20 tys. lat świetlnych od naszej planety. Ma masę 114 razy większą niż Słońce (po raz pierwszy przekroczony został rekord stu mas Słońca). Zgodnie z prawami fizyki gwiazda nie może przekroczyć 150 mas naszego Słońca. Jeśli do tego dojdzie, pod wpływem ciśnienia stworzonego przez wewnętrzne promieniowanie gwiazda rozpada się. Odkrycie A1 pozwoli wzbogacić wiedzę na temat narodzin i śmierci gwiazd.

ARCHEOLOGIA
Ofiary z ludzi
Zbieracze i łowcy zamieszkujący Europę w czasie starszej epoki kamiennej (26.000-8000 r. p.n.e.) prawdopodobnie często składali ofiary z ludzi. Włoscy badacze z uniwersytetu w Pizie przebadali groby z tego okresu i zwrócili uwagę na liczne pochówki par, a nawet całych grup młodych ludzi, w tym także dzieci. Wśród pogrzebanych w ten sposób wiele było karłów. W miejscowości Dolni Vestonice na Morawach znaleziono grób sprzed 27 tys. lat ze szkieletami trzech osobników, ułożonymi w dziwnych pozycjach. Pochowany w środku leżał na brzuchu, drugi, spoczywający na boku, sięgał mu ręką do genitaliów. Leżący na brzuchu miał dysplazję stawu biodrowego. Obok ludzkich szczątków znajdowano zazwyczaj bogate wyposażenie grobowe, zwłaszcza paciorki z kości słoniowej, które musiały zostać sporządzone na długo przed śmiercią pochowanych. Zdaniem włoskich badaczy, ofiary z ludzi świadczą, że rytuały religijne łowców z epoki kamiennej były bardziej rozbudowane, niż przypuszczano do tej pory.

TECHNOLOGIE
Energooszczędne komputery
Każdy użytkownik komputera zauważył, że urządzenia te emitują ciepło. To wynik ich kiepskiej wydajności energetycznej. Obecne komputery PC wykorzystują bowiem przeciętnie zaledwie połowę pobieranej energii, a serwery – dwie trzecie. Zmianę tej sytuacji, a przy okazji spowolnienie tempa globalnego ocieplenia, postawili sobie za cel dwaj komputerowi giganci: Google i Intel, inicjując program Climate Savers Computing Initiative (Komputerowa Inicjatywa Ratowników Klimatu). Przystąpiły do niego inne wielkie firmy branży informatycznej, m.in. Dell, Hewlett Packard, IBM, Microsoft, Lenovo, oraz organizacje proekologiczne. Zgodnie z założeniami programu za cztery lata nowo konstruowane zasilacze komputerów osobistych mają osiągnąć 90-procentową wydajność. W przypadku serwerów stanie się to już na przełomie 2009 i 2010 r. Energooszczędne komputery będą droższe o ok. 20 dol., ale ten wydatek zwróci się w rachunkach za prąd. Przy okazji emisja gazów cieplarnianych do atmosfery zmniejszy się o ok. 54 mln ton rocznie.

MEDYCYNA
Niebezpieczne preparaty odchudzające
13 z 16 przetestowanych preparatów wspomagających odchudzanie jest niebezpiecznych dla zdrowia. Badania dostępnych w internecie preparatów na odchudzanie wykonała niemiecka Fundacja Warentest. Ich wyniki zostały opublikowane w „Świecie Konsumenta”. Bezsenność, przyspieszone bicie i zaburzenia rytmu serca, podwyższenie ciśnienia, uzależnienie – to tylko niektóre skutki uboczne, jakie mogą wystąpić po zażyciu testowanych preparatów. Wśród ich składników naukowcy wykryli m.in. sibutraminę, tzw. poskramiacz apetytu, i efedrynę, które mogą być stosowane wyłącznie pod kontrolą lekarza, johimbinę uznawaną za środek na potencję, guggulsterony mające stymulować tarczycę i olbrzymie dawki kofeiny.

GEOFIZYKA
Śmiercionośna kometa
13 tys. lat temu doszło do kataklizmu na skalę globalną, który w decydujący sposób zmienił oblicze świata. Do takiego wniosku doszedł geofizyk Allen West z Arizony i inni naukowcy, którzy przedstawili swą teorię podczas konferencji w Acapulco. Oto w atmosferze ziemskiej rozerwała się kometa. Tysiące fragmentów jej jądra wznieciło niezliczone pożary. Prawdopodobnie w wyniku tej katastrofy zostały unicestwione mamuty, tygrysy szablastozębne, mastodonty, a także północnoamerykańskie wielbłądy i inne wielkie zwierzęta tego kontynentu. Kometa zniszczyła też kwitnącą w Ameryce Północnej kulturę Clovis, łowców z epoki kamiennej. Badacze znaleźli w warstwach geologicznych z tamtego czasu ślady kataklizmu – pogorzeliska oraz nanodiamenty, które powstały w wyniku uderzenia bogatego w węgiel obiektu kosmicznego w Ziemię.

ZWIERZĘTA
Nowe gatunki w Surinamie
Na wyżynach Surinamu naukowcy odkryli niedawno aż 24 nowe gatunki zwierząt: m.in. cztery gatunki żab, sześć gatunków ryb, 12 – żuków oraz nowy gatunek mrówek. Autorami odkryć było 13 naukowców badających fragment lądu leżącego około 130 km na południowy wschód od Paramaribo. Są tam m.in. regiony obfitujące w wyjątkowo czystą słodką wodę. Badacze znaleźli również 27 gatunków charakterystycznych jedynie dla regionu, który ciągnie się przez Surinam, Gujanę, Gujanę Francuską i północną część Brazylii. Jeden z nich to rzadka ryba zębacz. Wcześniej podejrzewano, że wymarła ona w związku z zanieczyszczaniem rzeki (gdzie widziano ją ostatnio 50 lat temu) przez kopalnię złota.

GENETYKA
Gen pomarańczowego kalafiora
Pomarańczowy kalafior pojawił się 30 lat temu na polu białych kalafiorów, należącym do kanadyjskiego farmera. Zespół naukowców z Cornell University wyizolował z komórek kalafiora mutację genu, która pozwala gromadzić więcej karotenu, barwiącego roślinę na kolor żółtopomarańczowy. Karoten może być przekształcony w ważną dla ludzkiego organizmu witaminę A. Niedobór witaminy A prowadzi do osłabienia układu odpornościowego i jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku przez niedożywione dzieci. Zdaniem naukowców, powszechne wprowadzenie uprawy roślin wzbogaconych w witaminę A pozwoliłoby złagodzić ten problem.

KONKURS
Pomysł na dziecięcą wystawę
Centrum Nauki Kopernik w Warszawie ogłosiło konkurs na pomysł interaktywnej wystawy dla najmłodszych. Ma ona stać się miejscem zabaw dla dzieci w wieku 3-6 lat. Maluchy będą tam samodzielnie przeprowadzać doświadczenia, dokonywać niecodziennych i zaskakujących odkryć, poznawać tajniki otaczającego świata. Termin składania wniosków upływa ostatniego dnia czerwca, natomiast projekty można składać do 3 września 2007 r. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone
12 września. Zwycięzca otrzyma 10 tys. zł oraz możliwość podpisania umowy na projekt wykonawczy wystawy i nadzór autorski nad jej realizacją.