Eureka

Eureka

Zdrowie
Nadzieja dla serca
Dobre informacje dla chorych cierpiących na migotanie przedsionków napłynęły z 29. sesji naukowej Towarzystwa Rytmu Serca w San Francisco. Ogłoszono na niej wyniki badania ATHENA, którym objęto 4628 pacjentów. Testowany w czasie tego badania nowy lek przeciwarytmiczny dronedaron (MULTAQTM) o 24% zmniejsza ryzyko hospitalizacji z przyczyn sercowo-naczyniowych, a o 30% – ryzyko śmierci z tego powodu. Lek ten obecnie znajduje się w zaawansowanej fazie badań klinicznych.
Migotanie przedsionków (AF) to najczęstsze zaburzenie rytmu serca, które wymaga hospitalizacji. Powoduje ono bardzo nieregularną i szybką akcję serca, co może prowadzić do poważnych powikłań sercowo-naczyniowych. Obecnie migotanie przedsionków dotyka ok. 2,5 mln osób w USA i 4,5 mln mieszkańców Unii Europejskiej.

Książka
Przewodnik po wszechświecie
Jak rozpoznać na niebie Warkocz Bereniki, co potrafi teleskop Hubble’a, gdzie będzie można zobaczyć najbliższe zaćmienie Słońca i kiedy nastąpi koniec wszechświata? Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w książce Przemysława Rudzia, przeznaczonej dla miłośników gwiazd i wszystkich, którzy chcą zgłębiać tajemnice nieba. Jej autor, członek Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, od wielu lat aktywny obserwator nieba, w sposób przystępny i ciekawy zwraca się do początkujących astroamatorów, którzy dowiedzą się, w jaki sposób można dobrze obserwować niebo, jakich instrumentów używać, na co zwracać uwagę i gdzie najlepiej rozpoczynać przygodę z astronomią. Znalazły się tu szczegółowe informacje o 46 gwiazdozbiorach, rady, jak zbudować amatorski teleskop, opisy przyrządów astronomicznych, adresy planetariów, obserwatoriów astronomicznych i stron www oraz słowniczek terminów. Autor nie zanudza też znawców tematu – ci z kolei będą mogli uporządkować swoją wiedzę, gdyż oprócz gruntownego opisu zagadnień astronomicznych książka zawiera wiele dodatkowych informacji: przypomnienie astronomicznych osiągnięć starożytności i powiązań mitologii z astronomią, ciekawostki związane z początkiem i końcem wszechświata, podróżami międzygwiezdnymi i pochodzeniem życia na Ziemi.

Przemysław Rudź, Niebo. Przewodnik po wszechświecie, Carta Blanca, Warszawa 2008

Archeologia
W poszukiwaniu Wielkiego Labiryntu
Egipsko-polska misja bada rejon nekropolii w Hawerze (Fayum) z nadzieją odnalezienia Wielkiego Labiryntu opisywanego przez Herodota. Jeśli teorie badaczy się potwierdzą, będzie to jedno z największych odkryć egiptologicznych. Prowadzone od marca badania georadarowe wskazują na istnienie w pobliżu tamtejszej piramidy mułowej regularnych anomalii pod powierzchnią gruntu. Sugeruje to obecność podziemnych pomieszczeń. Dostanie się do nich utrudnia woda zalewająca dolne poziomy piramidy. Kolejnym etapem ma być odprowadzenie wody, a następnie wykopy wokół piramidy. Fundacja Wspierania Badań Archeologicznych „Dar Światowida”, organizująca wyprawę, chce uzyskać zgodę Najwyższej Rady Starożytności w Egipcie na wykopy także w Gizie, by szukać grobu faraona Cheopsa.

Technologie
Ławica mechanicznych ryb
Amerykańska inżynier Kristi Morgansen z University of Washington skonstruowała roboty w kształcie ryb, które w przyszłości będą samodzielnie spełniać pod wodą zadania kontrolne i rozpoznawcze. Podwodne automaty zachowują się jak ławica ryb i wynurzają dopiero wtedy, gdy postawione przed nimi zadanie zostanie wykonane. – Wiele podwodnych robotów poprzedniej generacji musiało się bardzo często wynurzać, aby otrzymać nowe rozkazy – podkreśla konstruktorka. Jej automatyczne ryby same komunikują się pod wodą za pomocą dźwięków o niskiej częstotliwości. Podczas pierwszego testu ryby roboty samodzielnie ścigały w basenie zdalnie sterowanego sztucznego rekina.

Zwierzęta
Rekin wielorybi – Dr Jekyll i Mr Hyde
Rekiny wielorybie, Rhincodon typus – najwięksi przedstawiciele rekinów i największe znane ryby (12-18 m długości, waga ok. 15 ton) – na powierzchni oceanu poruszają się leniwie, z prędkością 5 km/godz. Dzięki obserwacjom Australijczyka Brada Normana, biologa z Murdoch University, i Rory’ego Wilsona, zoologa z walijskiego Swansea University, wiadomo, że w głębinach zachowują się zupełnie inaczej – potrafią pikować niczym drapieżny ptak, wykorzystując jedynie swój ciężar, bez poruszania płetwami. Ryby te, odżywiające się planktonem, algami i drobnymi skorupiakami, ale i niewielkimi rybami, zataczają też błyskawicznie ósemki, by maksymalnie wykorzystać bogate w pokarm miejsce. – Życie ŕ la Dr Jekyll i Mr Hyde – podsumowuje Rory Wilson.

Genetyka
Gen jajeczkowania
Zidentyfikowano gen odpowiedzialny za proces owulacji. Odkrycie, które może pomóc w leczeniu zaburzeń płodności u kobiet, jest efektem współpracy ekspertów z Francji, Kanady i Szwajcarii. W doświadczeniach przeprowadzonych na myszach blokowano gen Lrh1. Prowadziło to do rozregulowania wielu procesów, od których zależy dojrzewanie komórek jajowych i jajeczkowanie, takich jak wydzielanie hormonów płciowych w jajniku – estrogenów i progesteronu, uwalnianie komórki jajowej z pęcherzyka jajowego i powstawanie ciałka żółtego. Samice, którym w jajnikach wyłączono gen Lrh1, nie jajeczkowały i stawały się bezpłodne. Zdaniem dr. Bruce’a D. Murphy’ego z uniwersytetu w Montrealu, odkrycie to z jednej strony pozwoli znaleźć metody stymulowania jajników w przypadkach niepłodności, z drugiej ułatwi opracowanie bardzo skutecznych środków antykoncepcyjnych wybiórczo hamujących jajeczkowanie.

Zdrowie
Mniej dymu, mniej zawałów
Rok po wprowadzeniu w Anglii zakazu palenia w miejscach publicznych spada liczba zawałów serca. W ciągu ośmiu miesięcy od 1 lipca 2007 r. ich liczba zmniejszyła się o 3% (co oznacza spadek o 1384 zawały) w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Takie same rezultaty naukowcy dostrzegli wcześniej w Szkocji i Irlandii. W tym pierwszym kraju rok po wejściu w życie zakazu palenia liczba zawałów zmniejszyła się aż o 17%, w drugim – o 14%. Zdaniem specjalistów, już krótki pobyt w zadymionym pomieszczeniu prowadzi do wyraźnych negatywnych zmian we krwi. Płytki krwi stają się bardziej kleiste. U palaczy biernych, narażonych na wdychanie papierosowego dymu już wcześniej, wzrasta przez to ryzyko zawału. Brytyjska Fundacja Serca uważa, że informacje na temat spadku liczby zawałów w Anglii dowodzą, iż zakazy palenia są „najważniejszym działaniem na rzecz zdrowia publicznego w obecnym stuleciu”.

Konkurs
Granty dla młodych naukowców
Do 30 września młodzi naukowcy mogą zgłaszać wnioski o dofinansowanie udziału w zagranicznych konferencjach, kongresach i sympozjach naukowych dotyczących międzynarodowej współpracy rozwojowej w ramach konkursu „Nauka dla Rozwoju” zorganizowanego przez Fundację Partners Polska. O pieniądze mogą się ubiegać doktoranci lub doktorzy ze stażem nie dłuższym niż pięć lat. Uczestnik musi sam zapewnić sobie miejsce na wybranym sympozjum i przedstawić potwierdzenie przyjęcia swojej kandydatury jako prelegenta oraz pełny tekst wystąpienia. Przyznanych zostanie 16 dotacji o łącznej wartości 48 tys. zł. Mogą one zostać przeznaczone na pokrycie kosztów związanych z udziałem w konferencji, pobytem i podróżą. Wniosek o dotacje należy składać na formularzu dostępnym na stronie internetowej Fundacji Partners Polska. Środki zapewnia Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Ekologia
Lofoty – łakomy kąsek
Norweski przemysł naftowy łakomie zerka na Lofoty, wyspy u północno-zachodnich wybrzeży Norwegii. Mieszkańcy, utrzymujący się z połowu i przetwórstwa ryb, zwłaszcza dorszy, oraz turystyki, niepokoją się na równi z ekologami. W lipcu, po zakończeniu okresu tarła, ruszyły badania geologiczne w tym rejonie, zdaniem naukowców kluczowym dla rozwoju ryb we wczesnych stadiach – nie tylko dorszy, lecz także śledzi. Jakikolwiek wypadek związany z wydobyciem ropy naftowej w pobliżu Lofotów mógłby spowodować olbrzymie straty w środowisku. Plan zagospodarowania, chroniący do tej pory archipelag, ma być renegocjowany w 2010 r.

Zdrowie
Tępić – nie tępić?
Do tej pory uważano, że najlepszą metodą rozprawienia się z dengą, tropikalną gorączką, jest tępienie przenoszących ją komarów Aedes aegypti. Choroba ta, objawiająca się silnymi bólami i sztywnością stawów, nie jest śmiertelna. Śmiertelna może być za to jej ostra odmiana – gorączka krwotoczna. Zdaniem naukowców z London School of Hygiene and Tropical Medicine prowadzących badania w Tajlandii, im mniej komarów, tym częściej pojawia się gorączka krwotoczna. Powoduje ją mechanizm immunoalergiczny u ludzi, którzy już chorowali na dengę, ale o innym serotypie, a jest ich cztery. Przez kilka tygodni po przebyciu pierwszego zakażenia pacjent ma przejściową odporność na wszystkie odmiany wirusa. Przy częstych ugryzieniach ponowne zakażenie następuje szybko i organizm broni się lepiej. Osoba zarażona kolejno wszystkimi serotypami wirusa stanie się odporna na wszystkie. Jeśli okres między zachorowaniami się wydłuża, u zakażonego serotypem A, a potem serotypem B przeciwciała przeciw wirusowi A zwiążą się z wirusem B, ale go nie zniszczą, natomiast powstałe kompleksy nadmiernie pobudzą układ immunologiczny, powodując gorączkę krwotoczną.

Wydanie: 2008, 31/2008

Kategorie: Nauka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy