ZDROWIE
Geny i słuch
Czy głuchota stanie się uleczalna? Nie można tego wykluczyć. Amerykańscy naukowcy z Health and Science University w stanie Oregon osiągnęli pierwsze sukcesy na polu terapii genetycznej. Jak informuje magazyn „Nature”, umieścili oni w uchu wewnętrznym mysich embrionów gen, który powoduje, że zwykłe komórki zmieniają się w komórki rzęskowe. Te dodatkowe komórki rzęskowe sprawiają, że u dorosłych osobników poprawia się słuch. Komórki rzęskowe, znajdujące się w ślimaku w uchu wewnętrznym i wyposażone we włosowate wyrostki, zmieniają sygnały akustyczne w impulsy nerwowe, które następnie kierowane są do mózgu. Uszkodzenie komórek rzęskowych (u człowieka jest ich ok. 24 tys.) jest jedną z najważniejszych przyczyn zaburzeń słuchu. Badacze z Oregonu liczą, że w przyszłości terapia genetyczna pozwoli na wyleczenie z głuchoty także ludzi.
ZDROWIE
Kawa dla pań
Co jakiś czas pojawiają się informacje o korzystnych właściwościach kawy. Ostatnia pochodzi z Japonii i dotyczy badania prowadzonego w ciągu 15 lat przez narodowe centrum raka. Objęto nim 54 tys. kobiet w wieku 40-69 lat. U 117 z nich rozwinął się w tym czasie rak macicy.
Kobiety podzielono na cztery grupy w zależności od ilości wypijanej kawy. Okazało się, że u pań, które piły więcej niż trzy filiżanki tego napoju dziennie, ryzyko rozwoju raka macicy było o 60% mniejsze niż u tych, które kosztowały kawę rzadziej niż dwa razy w tygodniu.
Kawa może zmniejszać poziom insuliny, przez co być może ogranicza ryzyko rozwoju nowotworu macicy – twierdzą uczeni. Niestety, picie takiej ilości kawy może niekorzystnie wpływać na pracę serca.
Badano też efekty picia zielonej herbaty, ale nie stwierdzono jego związku z ryzykiem występowania raka macicy, który jest czwartym pod względem częstości występowania nowotworem u kobiet.
INŻYNIERIA
Odporny Partenon
Zespół japońskich inżynierów, kierowany przez prof. Toshikazu Hanazato z uniwersytetu w Mie, przyjedzie do stolicy Grecji, aby zbadać słynny Partenon, świątynię bogini Ateny. Partenon ma już 2,5 tys. lat, a jednak oparł się licznym trzęsieniom ziemi. Przetrwał nawet to, które w 226 r. p.n.e. doprowadziło do zniszczenia Kolosa Rodyjskiego, gigantycznego posągu z brązu, zaliczanego do siedmiu cudów starożytnego świata. Liczne uszkodzenia Partenonu nie zostały spowodowane przez wstrząsy sejsmiczne, lecz są dziełem człowieka. Greccy architekci z pewnością wiedzieli, jak wznosić gmachy odporne na trzęsienia ziemi. Japońscy inżynierowie, których kraj także często nawiedzany jest przez te kataklizmy, chcą poznać sekrety budowniczych dawnej Hellady. Wiadomo, że Partenon wzniesiony został na skalnych fundamentach, których głębokość dochodzi do 12 m. Ściany świątyni Ateny wzmocnione zostały metalowymi złączeniami, które obłożone były ołowiem chroniącym przed korozją.
PSYCHIATRIA
Dzieci wojny sześciodniowej
Stres przyszłych matek podczas ciąży powoduje, że ich dzieci częściej zapadają na schizofrenię i inne zaburzenia psychiczne. Naukowcy od dawna przypuszczali, że taki związek istnieje, teraz jednak udało im się go udowodnić. Dr Dolores Malaspina i jej koledzy z New York State University porównali informacje o 80.800 Izraelczykach, urodzonych w latach 1964-1976 z bankiem danych dotyczących schizofrenii i innych chorób umysłowych. Okazało się, że najwięcej przypadków tych zaburzeń wystąpiło u dzieci, których matki były w ciąży w 1967 r. w czasie konfliktu Izraela z państwami arabskimi, zwanego wojną sześciodniową. Szczególnie narażone na choroby psychiczne okazały się dzieci płci żeńskiej (ryzyko wystąpienia choroby psychicznej było w ich przypadku czterokrotnie wyższe od przeciętnego, dla dzieci płci męskiej ryzyko to okazało się 1,2 raza wyższe). Prawdopodobnie produkowane przez organizmy matek hormony stresu miały negatywny wpływ na rozwój komórek nerwowych w mózgach embrionów, przy czym najbardziej szkodliwe okazały się dla embrionów dwumiesięcznych.
FIZJOLOGIA
Nie strzepią języka
Dobra wiadomość dla rodziców niepokojących się tym, że ich dzieci nie chcą mówić. Z doświadczeń uczonych australijskich i amerykańskich wynika, że 80% dwulatków z językowymi opóźnieniami do wieku siedmiu lat nadrobi zaległości.
Zespół z Uniwersytetu Curtin w Perth z Australii pod kierunkiem Mabel Rice z uniwersytetu w Kansas analizował rozwój językowy maluchów. Zbadano 1766 dzieci w wieku ponad rok i naukowo potwierdzono obiegową opinię o tym, że chłopcy później zaczynają mówić – u chłopców prawdopodobieństwo późnego mówienia jest trzy razy większe niż u dziewcząt, ale w wieku siedmiu lat ta różnica znika.
W wieku dwóch lat dzieci powinny mieć słownictwo złożone z ok. 50 słów i powinny zaczynać układać z nich dwu-, trzywyrazowe zdania. Jeżeli w wieku siedmiu lat dziecko nadal ma kłopoty z mową, rodzice powinni koniecznie zasięgnąć porady logopedy.
FIZYKA
Woda wodzie nierówna
Do tej pory wiadomo było, że woda lekka (H2O) i ciężka (D2O) mają podobną, ale nie identyczną strukturę. Za pomocą mechaniki kwantowej Alan Soper z Rutherford Appleton Laboratory w Oxfordshire w Wielkiej Brytanii i Chris Benmore z Argonne National Laboratory w Illinois precyzyjnie zidentyfikowali różnice między tymi dwoma rodzajami wody. Wyniki badań opublikowali w najnowszym wydaniu pisma „Physical Review Letters”. Niektóre z nich są sprzeczne z oczekiwaniami. Po pierwsze, Soper i Benmore odkryli, że wewnątrzcząsteczkowe wiązanie OH w wodzie jest o 3% dłuższe niż wiązanie OD w wodzie ciężkiej. Po drugie – wewnątrzcząsteczkowe wiązanie wodoru (które łączy dwie osobne molekuły) jest krótsze o 4% w H2O niż w D2O. Z powodu tych różnic istnieją też geometryczne różnice w strukturze lekkiej i ciężkiej wody Spostrzeżenia te nie mają bezpośredniego zastosowania, pozwalają jednak lepiej poznać właściwości wody, która jest tak ważna dla życia człowieka.
EKOLOGIA
Metan w syberyjskim morzu
Metan, jeden z głównych gazów cieplarnianych, ulatnia się z wiecznej zmarzliny pod dnem Morza Syberyjskiego – stwierdziła międzynarodowa wyprawa, która badała Morze Łaptiewów i Wschodniosyberyjskie.
W zmarzlinie pojawiły się ma małe dziurki – wyjaśnia w szwedzkim dzienniku „Dagens Nyheter” Oerjan Gustafsson, kierujący międzynarodowymi badaniami syberyjskiego szelfu. – Stwierdziliśmy podwyższony poziom metanu nad powierzchnią wody i jeszcze wyższy w wodzie tuż pod powierzchnią. To jasne, że źródłem metanu jest dno morskie.
Metan ponad 20 razy skuteczniej niż dwutlenek węgla zatrzymuje ciepło słoneczne. Naukowcy obawiają się, że globalne ocieplenie może spowodować, rozmarzanie syberyjskiej zmarzliny, która na skutek tego zacznie uwalniać ogromne ilości metanu do atmosfery.
KLIMAT
Parasol noś w sierpniu
Tegoroczny awful august (okropny sierpień) ożywił tradycyjne pogawędki o pogodzie i walnie przyczynił się do utrwalenia stereotypowego wizerunku Anglika z parasolem – był najbardziej deszczowy od 1929 r. Słonecznych godzin mieli Brytyjczycy zaledwie 105,5 (podczas gdy zwykle jest ich 165), spadło za to 139,8 mm deszczu (średnia dla sierpnia to 84,6 mm). Całe lato z 327,3 mm opadów w zestawieniu najbardziej ponurych od 1914 r. zajęło aż piątą pozycję. Według meteorologów taką pogodę spowodowały chłodny prąd La Nina i okresowa zmiana położenia prądu strumieniowego nad Atlantykiem. Prąd tak jak ubiegłego lata przesunął się znacznie bardziej na południe, przynosząc niskie ciśnienie i chmury.
TECHNOLOGIE
Szlachetność trunku gwarantowana
Są takie wina, za które smakosze gotowi są zapłacić ciężkie pieniądze. Aby uniknąć kosztownych – i dla kupującego, i dla sprzedawcy – rozczarowań firma The Antique Wine Company, założona 25 lat temu w Londynie i mająca 17 tys. klientów w 67 krajach, podpisała kontrakt z komórką transferu technologii ARCANE Centrum Badań Nuklearnych w Bordeaux Gradignan. Technika opracowana przez francuskich fizyków jądrowych polega na wykorzystaniu akceleratora cząsteczek i badaniu promieniowania rentgenowskiego emitowanego przez butelki pod wpływem wiązki jonów. Skład szkła i różnice metod wyrobu pozwalają na określenie miejsca pochodzenia wina i rocznika, a co najważniejsze, zawartość butelki pozostaje nienaruszona.
TECHNOLOGIE
Komórkowe szpiegowanie
Wielkość zapalniczki ma urządzenie Cellular Seizure Investigation Stick (CSI Stick), za pomocą którego można błyskawicznie skopiować wszystkie dane z telefonu komórkowego. Zaprezentowano je na ostatniej konferencji dotyczącej techno-bezpieczeństwa w Myrtle Beach na Florydzie. Po podłączeniu do portu przesyłanie danych/ładowanie ściąga ono wszystkie wiadomości, e-maile, przychodzące i wychodzące połączenia, książkę telefoniczną i inne dane zapisane w pamięci telefonu, łącznie z tymi, które zostały wykasowane. Za pomocą dołączonego oprogramowania dane te mogą zostać odczytane w komputerze.
CSI Stick można bezpośrednio podłączyć do telefonów Motoroli i Samsunga, ale wkrótce ta możliwość zostanie rozszerzona na komórki innych firm. Producent, firma Paraben Corp., przewiduje, że kosztujący 200 dol. aparat znajdzie uznanie u rodziców, którzy dzięki niemu będą mogli kontrolować wykorzystanie komórek przez swoje dzieci.
KSIĄŻKA
Kompendium wiedzy zbędnej
Czyli takiej, bez której spokojnie można funkcjonować, ale o ileż ciekawiej jest wiedzieć różne rzeczy. Pod przewrotnym tytułem „Zbędnik inteligenta” kryje się solidna porcja faktów i ciekawostek dotyczących wynalazków, świata zwierząt, zdrowia i ciała, obyczajów, fobii i manii, życia celebrytów, literatury i sztuki, historii, geografii, etymologii. Książkę zamykają rozdziały poświęcone wszystkim świętym i cytatom. Dzięki studiowaniu „Zbędnika…” dowiemy się np., że pasta do zębów powinna być zrobiona z proszku ze zmielonej myszy, zmielonej czaszki królika i białego kamienia – tak przynajmniej twierdził Hipokrates. Albo że karaluch z oderwaną głową może żyć nawet kilka tygodni, a jeleń śpi zaledwie pięć minut w ciągu doby. Pierwszy dyrygent świata, Jean-Baptiste Lully, zmarł od własnej batuty, a Alfred Hitchcock podobno nie miał pępka. Do tego odpowiedzi na pytania: kto częściej mruga powiekami, dlaczego noże stołowe mają zaokrąglone czubki, ile zużywa się dziennie wody na świecie, z czego zrobione są banknoty… Słowem, mnóstwo krótkich i zapadających w pamięć informacji. Zwracamy uwagę na to, że charakter „Zbędnika…” jest otwarty, a sam pomysł niezwykle produktywny, przecież otchłanie wiedzy zbędnej są niezmierzone.
Eliza Sarnecka-Mahoney, Zbędnik inteligenta, Nowy Świat, Warszawa 2008
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy