Eureka

Eureka

BIOTECHNOLOGIA

Żywa guma do żucia
Niemiecka firma BASF zamierza wprowadzić na rynek biologicznie aktywną gumę do żucia, znakomicie chroniącą przed próchnicą. W gumie znajdą się bakterie Lactobacillus, które występują także w jogurtach. Specjaliści firmy BASF odkryli nowy szczep tej bakterii, który zwalcza powodujące próchnicę mikroby Streptococcus mutans – uniemożliwia im „zakotwiczanie się” na zębach. Podobno Lactobacillus zmniejsza liczbę szkodliwych bakterii w jamie ustnej aż o 50 razy. Produkt ma być gotowy do sprzedaży w 2007 r. Być może te „dobre” bakterie znajdą się też w pastach do zębów. Czyżby stomatologom groziło bankructwo?

ZWIERZĘTA

Lepkie łapy
Naukowcy z Instytutu Maksa Plancka w Tybindze odkryli, że ptasznik zebrowaty (Aphonopelma seemanni) z Kostaryki, jeden z największych pająków świata, wykorzystuje swoją jedwabną nić podczas poruszania się po gładkich pionowych ściankach. Nie jest to jednak typowa pajęcza nić. Włókienka są znacznie drobniejsze (sto razy cieńsze od ludzkiego włosa), tworzą się nie w gruczołach przędnych, lecz na stopach pająka. Są lepkie, dzięki temu pokaźnych rozmiarów pająk może swobodnie poruszać się nawet po szklanych ścianach terrarium. Do tej pory uważano, że poruszanie się w pionie jest możliwe dzięki licznym włoskom zwiększającym przyczepność kończyn. To pierwsze takie odkrycie wśród pajęczaków, naukowcy już zapowiedzieli dalsze badania.

TECHNOLOGIE

GPS w Małopolsce
W Małopolsce powstał system precyzyjnego pozycjonowania, tzw. GPS. Każdy posiadający odpowiedni odbiornik GPS będzie mógł zlokalizować się na mapie tego regionu z dokładnością do dwóch centymetrów. Z systemu korzystać będą przede wszystkim służby ratownicze i zarządzania kryzysowego, a także budowlane, drogowe i kolejowe. Przyda się także kierowcom i turystom. Na przykład dzięki nadajnikowi GPS zamontowanemu w karetce pogotowia możliwe będzie nie tylko dokładne ustalenie pozycji karetki, ale także zdalny odczyt zamontowanych w niej urządzeń medycznych. Cały system kosztował ponad 1,6 mln zł, z czego w 75% zostało sfinansowane ze środków unijnych. Jest to pierwszy w kraju tego rodzaju system. Podobny powstaje w województwie śląskim. Bezpłatne kody dostępu umożliwiające precyzyjną lokalizację będzie można uzyskać po wejściu na strony internetowe: www.wrotamalopolski.pl lub www.gps.malopolska.pl.

Uwaga na wózki dziecięce
Z badań niemieckiej Fundacji Warentest wynika, że 10 na 15 przebadanych wózków spacerowych dla dzieci zawiera szkodliwe, a nawet rakotwórcze substancje. Niektóre z przetestowanych wózków dostępne są również w Polsce. Wykryto w nich m.in.: zmiękczacze (ftalany), policykliczne węglowodory aromatyczne (PAK) i organiczne związki cyny. Co gorsza, te szkodliwe substancje wykryto w elementach często dotykanych i lizanych przez dzieci, czyli w uchwytach i tapicerkach wózków. Policykliczne węglowodory aromatyczne uznawane są za rakotwórcze. Można je znaleźć w czarnych, miękkich częściach gumowych o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu. Ftalany mogą uszkadzać system rozrodczy, wątrobę i nerki. Ich stosowanie w zabawkach zostało już dawno zakazane, niestety ciągle wykorzystuje się je przy produkcji wózków.

KSZTAŁCENIE

Ekonomia z internetu
W Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu ruszył Otwarty Uniwersytet Ekonomiczny WIEDZAinfo.pl. Powstał z myślą o trzech grupach odbiorców: młodzieży uczącej się, środowiskach biznesowych oraz o osobach gotowych do korzystania z tzw. uniwersytetów trzeciego wieku. Do portalu trafiły wykłady i prezentacje spełniające wysokie standardy merytoryczne.
Obecnie jest tam już pół setki wykładów, najwięcej z ekonomii, zarządzania, technologii, komunikacji. Każdy zainteresowany konkretną tematyką znajdzie przy wykładzie linki do zbliżonych tematycznie stron polskich, obcojęzycznych, a także do innych artykułów na podobny temat.

UCZELNIE

Koniec Akademii Medycznej w Warszawie
Akademia Medyczna w Warszawie zmienia nazwę! Senat tej uczelni postanowił przemianować ją na Warszawski Uniwersytet Medyczny. Teraz władze uczelni muszą wystosować wniosek w tej sprawie do Ministerstwa Zdrowia. Jeśli opinia ministerstwa będzie pozytywna, wniosek zostanie przekazany do Sejmu RP, który będzie musiał zmienić ustawę określającą nazwy państwowych uczelni medycznych. Skąd w ogóle wziął się pomysł zmiany nazwy? Zgodnie z nowymi propozycjami podziału środków finansowych pomiędzy uczelnie wyższe, o wielkości dotacji decydować ma m.in. prestiż uczelni. A ten, zdaniem władz AM, jest znacznie większy w przypadku uczelni posiadających status uniwersytetu. Wcześniej podobną decyzję podjęła łódzka AM.

MEDYCYNA

Niemądre mięśniaki
Nadmierna ilość testosteronu w organizmie mężczyzn zażywających sterydy w celu rozbudowy masy mięśniowej prowadzi do katastrofalnych spustoszeń w mózgu. Do takich wniosków doszli naukowcy z Yale. Sterydy przekształcają się w procesach metabolicznych w testosteron. Ten ostatni, czyli męski hormon, odgrywa kluczową rolę we wzroście i różnicowaniu się komórek, natomiast działając w nadmiarze na komórki nerwowe, może wpływać na zmianę zachowania, na przykład na poziom agresji. O tym wiedziano już wcześniej, natomiast teraz okazało się, że testosteron inicjuje w mózgu przyspieszoną apoptozę, czyli programowaną śmierć komórek. Powstałych w ten sposób „dziur” w mózgu nie da się już załatać.

Przyczyna zgonu przed czterdziestką
Choroby narządu ruchu są najczęstszą przyczyną długotrwałego bólu i fizycznej ułomności milionów ludzi w Polsce. Połowę przewlekłych schorzeń u osób po 65. roku życia stanowią patologie kości i stawów. Zdaniem lekarzy, te liczby będą rosnąć ze względu na postępujące starzenie się społeczeństwa. Główna przyczyna zgonów ludzi do 40. roku życia to właśnie urazy narządów ruchu i kręgosłupa, będące efektem wypadków. Z badań epidemiologicznych wynika, że w Polsce żyje ponad 6 mln ludzi w różnym stopniu niepełnosprawnych z powodu chorób narządów ruchu. Władze Polskiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii podkreślają, że tym osobom niezbędna jest lepsza opieka rehabilitacyjna. Inaczej nie ma mowy o prowadzeniu przez nich normalnego życia, o podjęciu pracy nie wspominając.

Jest szczepionka na raka
Silgard to pierwsza szczepionka zapobiegająca rakowi szyjki macicy. Została już zarejestrowana w Polsce i w Europie. Niebawem trafi do aptek we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Silgard to dokładnie szczepionka przeciwko wirusowi HPV typu 6, 11, 16 i 18. Onkogenne typy tego wirusa (16 i 18) odpowiadają za ponad 70% przypadków raka szyjki macicy na świecie. Komisja Europejska wydała komunikat, z którego wynika, że szczepionka jest szczególnie wskazana dla dzieci w wieku od 9 do 15 lat oraz kobiet w wieku od 16-26 lat. Tylko w Polsce na ten typ raka zapada każdego roku ponad 3,6 tys. kobiet, z czego umiera około 2 tys. A to oznacza, że nowotwór szyjki macicy zabiera każdego dnia pięć Polek.

ARCHEOLOGIA

Ciepłolubny Neandertalczyk
Archeolodzy odkryli w północnej Francji resztki zwierzyny ubitej przez neandertalczyków 125 tys. lat temu. Zdaniem naukowców, to dowód na to, że w ciepłych latach między zlodowaceniami neandertalczycy radzili sobie tak samo dobrze jak w epoce lodowcowej. Odkrycia dokonała belgijsko-francuska ekipa archeologiczna w rejonie Caours. Starannie podzielone na porcje resztki kości i mięsa świadczą o dużej różnorodności gatunkowej zwierząt łowionych przez neandertalczyków. A to z kolei potwierdza teorię, że ludzie neandertalscy radzili sobie dobrze w ciepłej północno-zachodniej Europie, polując na takie gatunki zwierząt jak nosorożce i tury, podobnie jak we wcześniejszym i późniejszym okresie polowali na gatunki epoki lodowcowej, takie jak mamuty i renifery.

SZTUKA

Mona Lisa młoda mama
Naukowcy od lat próbują rozwikłać zagadki związane ze słynnym portretem pięknej Mony Lisy. Kanadyjczycy przy użyciu wyrafinowanych technik z podczerwienią i trójwymiarowym obrazowaniem „przebili się” nieinwazyjnie przez ciemną warstwę pokrywającą dzieło mistrza Leonarda i ujrzeli, że kobieta ubrana jest w charakterystyczny strój. Ma na sobie rodzaj muślinowego welonu, który we Florencji w XVI w. nosiły kobiety ciężarne lub młode mamy zaraz po urodzeniu dziecka. W ten sposób badacze doszli do wniosku, że Mona Lisa została sportretowana tuż po urodzeniu drugiego syna. Było to najprawdopodobniej w 1503 r. Zdaniem naukowców, to tłumaczyłoby jej nieodgadniony uśmiech. Piękna Włoszka była żoną kupca Francesca de Gioconda i miała pięcioro dzieci.

KSIĄŻKI

1001 cudów natury w jednej książce
Michael Bright z BBC wybrał 1001 najbardziej widowiskowych i poruszających dzieł Matki Natury – widoków i miejsc robiących tak oszałamiające wrażenie, że nie sposób ich zapomnieć. Książka, napisana przy współudziale czołowych podróżników świata, opisuje jałowe pustynie i mroźne pustkowia, moczary i stepy, jeziora i rzeki, górskie szczyty i głębiny oceanów. Poszczególne hasła obfitują w informacje na temat powstania i rozwoju, położenia i wyglądu każdego z tych fenomenów natury. Dla zapalonego turysty, podróżnika, miłośnika przyrody, studenta czy po prostu człowieka ciekawego świata ten wybór najbardziej zdumiewających krajobrazów i doznań świata jest nieodzownym źródłem informacji. A jeżeli do tego dołożymy 1001 przepięknych ilustracji, to właściwie już nigdzie nie musimy wyjeżdżać, wszystko mamy w jednym tomie.
Michael Bright, 1001 cudów natury, które warto w życiu zobaczyć, Muza SA, Warszawa 2006

 

Wydanie: 2006, 41/2006

Kategorie: Nauka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy