Eureka

Autor: Przegląd | 5 lutego, 2006

ELEKTRONIKA
Technika mrozu nie lubi
Przyczyną wielu uszkodzeń laptopów może być nie tylko bardzo niska temperatura, lecz także różnica temperatur między wnętrzami pomieszczeń, a warunkami na zewnątrz. Winę za usterki ponosi wilgoć, która powstaje w zmrożonym urządzeniu na skutek jego szybkiego ogrzewania.
Dlatego specjaliści radzą, by laptopy i inne urządzenia, które przeleżały noc w zimnym samochodzie, przed kolejnym uruchomieniem aklimatyzowały się przynajmniej dwie godziny w temperaturze pokojowej. Na cenne informacje powinni też uważać użytkownicy odtwarzaczy mp3 czy cyfrowych aparatów fotograficznych wyposażonych w pamięć do magazynowania danych.

MEDYCYNA
Komórki uniewinnione!
Czy telefony komórkowe są rzeczywiście bardzo szkodliwe? Czy mogą odpowiadać za nowotwory mózgu? W Wielkiej Brytanii przeprowadzono niedawno olbrzymie i bardzo dokładne badania nad wpływem telefonów komórkowych na delikatną tkankę mózgu. Naukowcy przepytali 966 osób, u których zdiagnozowano wcześniej raka mózgu. Dodatkowo obserwacji poddano 1716 zdrowych osób, które do szpitali zgłaszały się co najwyżej na rutynowe badania. Obserwacje prowadziły wspólnie Uniwersytety Leeds, Manchester i Nottingham oraz brytyjski Instytut Badań nad Nowotworem. W badania byli też zaangażowani producenci telefonów komórkowych. Nie znaleziono żadnych związków między nowotworami a falami elektromagnetycznymi wysyłanymi przez telefony.

PSYCHOLOGIA
Mężczyźni kochają zemstę
Naukowcy z University College London doszli do wniosku, iż zemsta sprawia większą satysfakcję mężczyznom niż kobietom. Badacze za pomocą aparatury skanującej monitorowali aktywność mózgu 32 pań i panów. Uczestnicy eksperymentu oglądali czterech aktorów, grających w grę inwestycyjną, przy czym niektórzy grali nieuczciwie. Następnie aktorów poddawano lekkim elektrowstrząsom. Aktywność mózgu świadczy, że kobiety okazywały wtedy współczucie wszystkim aktorom, natomiast mężczyźni – tylko tym, którzy grali uczciwie. Prowadząca eksperyment dr Tania Singer doszła do wniosku, że ewolucyjnym zadaniem mężczyzn jest wymierzanie sprawiedliwości przestępcom, którzy zagrażają ładowi w grupie.

GENETYKA
Zielona nierogacizna
Badacze z Narodowego Uniwersytetu Tajwańskiego poprzez zmiany genetyczne stworzyli świnie, które emanują silną zielonkawą poświatą. Efekt ten uzyskano, dodając do świńskich embrionów geny meduzy. W przeszłości w różnych ośrodkach naukowych rodziły się już świecące świnie, lecz Tajwańczycy podkreślają, że ich zwierzęta po raz pierwszy promieniują zielonym światłem silnie i na całym ciele. Podobno takie eksperymenty ułatwią badania nad komórkami macierzystymi i chorobami trapiącymi ludzi. Na razie nie ma mowy o sprzedaży w sklepach świecącej szynki.

KSZTAŁCENIE
Równe szanse
Rozpoczyna się kolejna edycja ogólnopolskiego konkursu grantowego „Równać szanse”. Program adresowany jest do organizacji pozarządowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych oraz gminnych i miejskich domów kultury oraz miejskich i gminnych bibliotek z terenów wiejskich i małych miast do 20 tys. mieszkańców. Służy wyrównywaniu szans edukacyjnych młodzieży.
Wymienione placówki mogą ubiegać się o dotacje w wysokości do 20 tys. zł. Pieniądze mają być przeznaczone m.in. na tworzenie warunków sprzyjających włączaniu się młodzieży w działalność społeczną i publiczną, poprawę jakości nauczania i wdrażanie nowoczesnych metod nauczania. Termin nadsyłania wniosków upływa 1 marca 2006 r. Projekty będą realizowane od 1 czerwca 2006 r. do 31 marca 2007 r.

MEDYCYNA
Plastyczne komórki
Komórki nerwowe w ciągu doby zmieniają swoją wielkość i kształt. Dzięki tym wiadomościom być może uda się przewidzieć, że największe prawdopodobieństwo pobicia własnego rekordu w biegu na 100 m przypada u danego człowieka na godzinę siódmą rano, a rozwiązania trudnego zadania matematycznego – na godzinę dwunastą. Takie rewelacje przynoszą badania prof. Elżbiety Pyzy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, specjalizującej się w badaniu rytmów biologicznych w układzie nerwowym.
W komórkach nerwowych (czyli neuronach) pod wpływem bodźców powstają sygnały nerwowe, przekazywane do odpowiednich rejonów mózgu. Jednak liczba tych połączeń zależy nie tylko od bodźców zewnętrznych, ale także od zegara biologicznego, który wskazuje, kiedy w ciągu doby liczba tych połączeń powinna być największa.

HISTORIA
Tajemnica pewnego słownika
W Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie odnaleziono zaginione dziewięciotomowe wydanie niemieckiego słownika „Deutsches Wörterbuch” braci Jacoba i Wilhelma Grimmów – podają niemieckie gazety, m.in. „Süddeutsche Zeitung” i „Die Welt”.
Oba pisma powołują się na nowozelandzkiego germanistę Alana Kirknessa, który już potwierdził autentyczność dzieła. Wydanie pochodzi ze zbiorów tzw. Berlinki (czyli Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie), przechowywanych od zakończenia II wojny światowej w Krakowie.
Informację tę potwierdził również dyrektor Jagiellonki, Zdzisław Pietrzyk. O odkryciu powiadomił bibliotekę w Berlinie, a także Towarzystwo Braci Grimm w Kassel. Jacob Grimm (1785-1863) był twórcą niemieckiego językoznawstwa porównawczego. Jest autorem czterotomowej „Niemieckiej Gramatyki”. Wspólnie z bratem pracował nad słownikiem „Deutsches Wörterbuch”. Ale obaj i tak lepiej znani są jako autorzy bajek zaczerpniętych z niemieckiego folkloru.

GENETYKA
Wszyscy potomkowie króla
Nie było płodniejszego władcy od potężnego irlandzkiego króla z czasów średniowiecza, Nialla Noigiallacha. W tej chwili po świecie może chodzić nawet 3 mln jego potomków. Najnowsze badania genetyczne przeprowadzone przez naukowców z dublińskiego Trinity College wskazują na to, że ponad 8% mężczyzn w Irlandii pochodzi od tego samego człowieka.
A wszystko dzięki analizie chromosomu Y (przekazywanego w męskiej linii). Okazało się, że w północno-zachodniej Irlandii jest miejsce, w którym aż 21,5% męskiej populacji ma „królewskie” geny. Uczeni jednocześnie sprawdzali, ile z tych osób nosi nazwiska wywodzące od imienia króla (m.in. O’Neill, Gallagher, O’Donnell, O’Reilly, Donnelly, McLoughlin, i Quinn). Królewski chromosom Y występuje też u blisko 17% mężczyzn z zachodniej i środkowej Szkocji oraz u 2% pochodzących z Europy nowojorczyków.

MEDYCYNA
Uśmiech ważny dla serca
Brak poczucia humoru może źle wpływać na serce. Kardiolog Michale Miller wraz z innymi naukowcami z Uniwersytetu w Maryland zbadał przepływ krwi u 20 zdrowych kobiet i mężczyzn. Badanym osobom wyświetlano najpierw fragment filmu komediowego, a potem, jako przeciwieństwo, fragmenty „Szeregowca Ryana”. Okazało się, że śmiech bardzo korzystnie wpływa na przepływ krwi w naczyniach i lepiej dotlenia serce. Łagodzi lub wręcz niweluje skutki codziennych stresów, lęków i wybuchów złości. Badania powtórzono kilka razy, a rezultaty zaskoczyły nawet samych lekarzy. Podczas śmiechu strumień krwi w naczyniach zwiększał przepływ o 22%, a w stosunku do sytuacji przykrej i smutnej – aż o 50%.

MEDYCYNA
Dieta na winie
Lepiej być amatorem wina niż piwa. Dlaczego? Ci pierwsi są zwolennikami bez porównania zdrowszej diety. Do takich wniosków doszli duńscy naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Kopenhadze, a wyniki ich pracy zostały opublikowane na łamach „British Medical Journal”. Sprawdzili, jakie produkty wybierają w supermarkecie osoby przyznające się do picia wina lub piwa. Wzięli pod uwagę blisko 3,5 mln transakcji przeprowadzonych w 98 sklepach. Okazało się, że w porównaniu z piwoszami amatorzy wina kupują więcej owoców, warzyw, w tym oliwek, chudego mięsa, chudych serów i mleka. Natomiast zwolennicy złotego płynu z pianką wolą gotowe dania, czerwone i tłuste mięso, kiełbaski, chipsy, napoje gazowane, cukier.

INTERNET
Modelki nie będą sexy
Krajowa firma Domeny.pl wystawiła na sprzedaż domenę modelki.com. Od razu zastrzegła jednak, że nie sprzeda jej twórcom stron porno, choć to ci właśnie gotowi byliby najwięcej zapłacić. Nie od dziś wiadomo, że domeny z modelkami w nazwie cieszą się wzięciem branży erotycznej. Takie treści są na przykład pod adresem modelki.pl. I pewnie dlatego o modelki.com pytał już jeden z zagranicznych koncernów branży erotycznej. Został jednak odesłany z kwitkiem. Tymczasem w 2003 r. specjaliści z USA wycenili wartość marketingową wystawionej na sprzedaż domeny na 100 tys. zł. Firma oferuje ją w Polsce za 80 tys. zł. Słowem, jest okazja!

ZWIERZĘTA
Przedszkole dla morświnów
Morświnom, jedynym waleniom żyjącym w Bałtyku, grozi wyginięcie. Na Helu powstanie więc przypominający fokarium ośrodek badań i hodowli morświnów przy Stacji Morskiej Uniwersytetu Gdańskiego.
Morświn, podobnie jak kaszalot, orka i delfin, należy do podrzędu waleni uzębionych. Zauważyć można go jedynie przy doskonałej widoczności, gdy na około dwie sekundy wyskakuje z wody, by zaczerpnąć powietrza. Zdaniem naukowców, w całym Bałtyku żyje teraz najwyżej tysiąc morświnów.
W Polsce te zwierzęta są pod ochroną od 1984 r. W 1995 r. Polska ratyfikowała Porozumienie o Ochronie Małych Waleni Bałtyku i Morza Północnego, które zobowiązuje do ochrony gatunku głównie przez badania naukowe. Jednak hodowla morświnów jest bardzo trudna. W ośrodku badań nad zachowaniem tego gatunku w duńskim Fjord and Belt Center udało się dotąd wyhodować tylko trzy osobniki.