Eureka

Eureka

MEDYCYNA

Co wiemy o AIDS
Chociaż wyraźnie wzrosła świadomość Polaków dotycząca wirusa HIV i AIDS, to większość badanych ciągle ma znikomą wiedzę na ten temat. Co czwarty Polak jest przekonany, że komar może go zakazić wirusem HIV, a co trzeci twierdzi, że może się zarazić w toalecie publicznej. Takie są wyniki badania prof. Zbigniewa Izdebskiego przeprowadzonego przez TNS OBOP na zlecenie Krajowego Centrum do spraw AIDS. 95% ankietowanych jest przekonanych, że zakażenia można uniknąć, używając podczas stosunku prezerwatyw, a 93% – że przed zakażeniem chroni używanie czystych igieł. 91% Polaków wie, że choroby nie uniknie się, zdrowo się odżywiając. Co ważne, 86% ankietowanych ma świadomość, że współżycie z jednym, zdrowym partnerem daje gwarancję uniknięcia zakażenia wirusem.

PALEONTOLOGIA

Szczęki wymiękają
Amerykańscy naukowcy postanowili odtworzyć mechanizm działania pewnej paszczy pancernej ryby drapieżnej z okresu dewonu (415-360 mln lat temu) o nazwie Dunkleosteus terrelli. Skamieniałość znajduje się w zbiorach Field Museum w Chicago. Badacze, wykorzystując dostępną wiedzę na temat pracy mięśni oraz układów kostno-mięśniowych, stworzyli symulację komputerową. Okazało się, że szczęki dunkleosteusa miały gigantyczną moc. Ryba zaciskała je z siłą blisko sześciu ton. Stawia ją to na pierwszym miejscu wśród ryb, jakie kiedykolwiek żyły na Ziemi, i pozwoliłoby rywalizować z samym tyranozaurem. Co ciekawe, dunkleosteus wykorzystywał podczas polowania inną jeszcze umiejętność: rozwierał szczęki w ciągu zaledwie 1/50 sekundy, a powstający przy tym prąd wody wciągał ofiarę prosto do jego pyska.

LINGWISTYKA

Nie znamy języków
55% Polaków nie zna żadnego języka obcego – wynika z sondażu CBOS. Najczęściej przyznajemy się do znajomości języka angielskiego (20%) i rosyjskiego (22%). Najlepiej lingwistycznie wykształcone są osoby w wieku 18-24 lata (77% osób zna język obcy). Znajomość języków zależy od poziomu wykształcenia. 83% respondentów, którzy ukończyli studia, potrafi porozumieć się w języku obcym. W grupie osób ze średnim wykształceniem jest to już 56%, z wykształceniem zawodowym – 34%, a z wykształceniem podstawowym – tylko 28%. Poza językiem angielskim i rosyjskim Polacy najczęściej wymieniali język niemiecki. Jego znajomość deklaruje 14% ankietowanych.

MEDYCYNA

Zakochani w antybiotykach
Polacy zażywają za dużo antybiotyków, a to sprzyja powstawaniu szczepów bakterii opornych na ich działanie. Zdaniem mikrobiologów z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, można już mówić o problemie o wymiarze pandemii. Na znaczną skalę rozprzestrzeniają się oporne na wiele grup antybiotyków bakterie, np. Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, salmonella i pałeczka ropy błękitnej, która wywołuje zakażenia w szpitalach, zwłaszcza na oddziałach intensywnej opieki medycznej.
Wina za oporność bakterii leży po naszej stronie. Bierzemy antybiotyki w nieuzasadnionych przypadkach, np. podczas przeziębień wirusowych. Często kończymy kurację antybiotykową z własnej inicjatywy lub sięgamy po antybiotyk bez zalecenia lekarza. Problemem oporności antybiotykowej bakterii zajęły się już Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Komisja Europejska. Polskę, jako członka Unii Europejskiej, zobowiązano do ustanowienia międzysektorowego mechanizmu, który pozwoli ograniczać rozprzestrzenianie się opornych szczepów bakterii.

HISTORIA

Odnaleziono M24
Wrak dwuosobowej japońskiej łodzi podwodnej odnaleziono kilkanaście dni temu u wybrzeży Australii. Nie byle jaka to jednostka. Uważa się, że „M24” była pierwszą japońską jednostką, która zaatakowała Australię podczas II wojny światowej. Poszukiwania wraku trwały 64 lata, aż w końcu nurkowie amatorzy odkryli go 5 km na północ od Sydney. Kadłub 24-metrowej łodzi pokryty był roślinami i pąklami. Po odsłonięciu wyraźnie było na nim widać ślady po australijskich pociskach. 31 maja 1942 r. trzy podwodne dwuosobowe łodzie japońskie wtargnęły w głąb portu Sydney. Jedna uwięzła w stalowych sieciach, a jej załoga popełniła samobójstwo. Dwie pozostałe przedarły się przez sieci zaporowe i zaatakowały amerykańskie oraz australijskie jednostki stojące w porcie. Głównym celem był krążownik USS „Chicago”. „M24” udało się wystrzelić dwie torpedy. Jedna z nich trafiła HMAS „Kuttabul”, zabijając 19 marynarzy.

ASTRONOMIA

Słońce w nowych ujęciach
W internecie, m.in. na stronach NASA czy portalu New Scientist, można już obejrzeć pierwsze zdjęcia i krótkie filmy nadesłane przez japońską sondę Hinode, obserwującą Słońce. Wysłano ją w kosmos we wrześniu jako SOLAR-B. Błyskawicznie jednak została przemianowana właśnie na Hinode, co oznacza „Wschód Słońca”. Sonda ma na pokładzie urządzenia pozwalające na badanie aktywności Słońca: teleskop optyczny, teleskop do oglądania gwiazdy w promieniach X i spektrometr pracujący w ultrafiolecie. Hinode krąży wokół Ziemi po orbicie polarnej zsynchronizowanej z ruchem Słońca w ten sposób, że może je obserwować przez osiem miesięcy w roku. Głównym zadaniem Hinode jest dostarczenie danych na temat zmian pola magnetycznego Słońca oraz powstawania plam i burz słonecznych.

ARCHEOLOGIA

Piramidy z betonu
Francuscy uczeni z Narodowego Centrum Badań Naukowych doszli do sensacyjnego wniosku, który być może sprawi, że historia starożytnego Egiptu zostanie napisana na nowo. Bloki skalne, z których zbudowano słynne piramidy w Gizie, nie pochodziły z kamieniołomów. Odlano je na miejscu ze swego rodzaju starożytnego betonu, składającego się z wapnia i substancji łączących. Badania bloków z piramid dowiodły, że zachodziły w nich szybkie reakcje chemiczne. W kamieniach z piramid znajduje się też więcej fluoru, krzemu i magnezu niż w naturalnych kamieniach. Być może więc wzniesienie monumentalnych grobowców faraonów było łatwiejszym przedsięwzięciem, niż do tej pory przypuszczano. Nie trzeba było wykuwać skalnych bloków w kamieniołomach i transportować ich daleką drogą przy ogromnym wysiłku tysięcy ludzi i zwierząt.

INTERNET

Internet do spraw prywatnych
Jedna czwarta Europejczyków co najmniej raz w miesiącu zagląda do serwisów społecznościowych (fora, blogi, strony tematyczne). Internauci z Europy Zachodniej spędzają online średnio 11 godzin miesięcznie. 72% czasu w sieci poświęcają na sprawy prywatne, a tylko 28% na służbowe. To efekty badań przeprowadzonych przez European Interactive Advertising Association (EIAA). Wynika z nich także, że na fora zagląda 30% więcej osób niż w 2005 r. 31% internautów z Europy Zachodniej chociaż raz w miesiącu ściągnęło z sieci muzykę, a 15% korzystało z telefonii VOIP (to aż o 50% więcej niż rok temu). Fora internetowe są najpopularniejsze w Hiszpanii – przynajmniej raz w miesiącu zagląda tam 36% internautów – i w Niemczech (31%). Z kolei blogi są hitem we Francji – korzysta z nich tam co czwarty internauta.

UCZELNIE

Nowy wydział na UMK
Od przyszłego roku akademickiego Uniwersytet Mikołaja Kopernika bogatszy będzie o kolejny, 15. wydział. Wszystko za sprawą senatu uczelni, który zdecydował o przekształceniu Instytutu Pedagogiki w Wydział Nauk Pedagogicznych. W jego skład wejdą: Instytut Podstaw Edukacji, Instytut Pedagogiki oraz Katedra Pedagogiki Specjalnej, a także jednostka międzywydziałowa – Katedra Psychologii. Od roku akademickiego 2007/2008 rozpocznie funkcjonowanie w ramach wydziału nowy kierunek – pedagogika specjalna. Obecnie w Instytucie Pedagogiki kształci się ponad 2 tys. studentów studiów stacjonarnych i zaocznych. Kadra naukowa to 48 pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych, wśród których jest siedmiu profesorów tytularnych, dziewięciu profesorów UMK i czterech doktorów habilitowanych.

CHEMIA

Tajemnica Stradivariego
Grupie amerykańskich naukowców pod kierownictwem Josepha Nagyvary’ego z Texas A and M University udało się uchylić rąbka tajemnicy słynnych instrumentów lutników cremońskich. Było to możliwe dzięki analizie fragmentów materii organicznej z wiórów, jakie podczas reperacji pobrano z wnętrza pięciu starych instrumentów. A były to właśnie słynne skrzypce Stradivariego i Guarneriego del Gesů. Badania pokazały, że drewno wykorzystane przez XVIII-wiecznych rzemieślników mogło być chemicznie przetwarzane. Znaleziono dowody m.in. na utlenianie czy hydrolizę. Obróbki takiej nie przeszły instrumenty wykonane w XVIII w. w Paryżu i Londynie. Podobnych zabiegów nie prowadzi się również współcześnie. Tymczasem działania cremońskich lutników nie tylko konserwowały drewno, ale również wpływały na niepowtarzalną jakość dźwięku instrumentów.

SYLWETKI

Polak w prestiżowym ATRIP
Dr Maciej Barczewski z Katedry Prawa Międzynarodowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego zasilił szeregi International Association for the Advancement of Teaching and Research in Intellectual Property (ATRIP) – prestiżowego stowarzyszenia naukowego zrzeszającego badaczy prawa własności intelektualnej. Dr Barczewski jest dopiero szóstym Polakiem, którego zaproszono do pracy w ATRIP.
Sama organizacja powstała w Szwajcarii w 1981 r. za sprawą Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Obecnie zrzesza około 200 najbardziej cenionych przedstawicieli ośrodków akademickich z całego świata, wybitnych specjalistów z dziedziny prawa własności intelektualnej.

MEDYCYNA

Libido kontra rowery
Paniom przejeżdżającym na rowerze co najmniej 18 km tygodniowo grozi obniżenie popędu płciowego. Do takiego wniosku doszli amerykańscy ginekolodzy z Yale School of Medicine w New Haven. Badali oni wiele pacjentek rowerzystek, skarżących się na bóle lub brak czucia w okolicach genitaliów. „Kiedy kobieta siedzi na rowerowym siodełku, uciskany jest zewnętrzny nerw genitalny i arteria doprowadzająca krew do tego regionu ciała. Konsekwencją może być niedokrwienie, a nawet uszkodzenie nerwu”, wyjaśnia ginekolog Marsha Guess. Już wcześniej dowiedziono, że kolarze mężczyźni często mają problemy z erekcją.

 

Wydanie: 2006, 50/2006

Kategorie: Nauka

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy