MEDYCYNA
Szczepionka zamiast dentysty
Naukowcy z Boston Forsyth Institute szykują się do testów klinicznych specjalnej szczepionki zwalczającej próchnicę. Prace nad nowym lekiem trwają już od 30 lat, a informację tę potwierdziło Amerykańskie Stowarzyszenie Stomatologów. Najciekawsze, że szczepionka byłaby podawana w postaci spreju do nosa. Będzie zwalczała bakterie powodujące próchnicę – Streptococcus mutans – i to ponoć raz na zawsze. Wcześniejsze testy szczepionki przeprowadzano już na grupie około 70 młodych ludzi, którym podawano ją w formie kapsułek oraz nasączonych tamponów umieszczonych pod wargą. U wszystkich badanych stwierdzono znacznie wolniejszy rozwój bakterii powodujących próchnicę.
MEDYCYNA
Wcześniaki mają problemy w szkole
Dzieci urodzone przed 28. tygodniem ciąży uczą się gorzej niż dzieci urodzone w prawidłowym terminie. Tego zdania jest Germaine M. Buck z National Institute of Child Health and Human Development. Dzieci, które urodziły się za wcześnie, częściej powtarzają klasę i muszą brać dodatkowe lekcje. Naukowcy przeprowadzili badania, w których porównali dwie grupy 10-latków – urodzonych przedwcześnie i urodzonych w terminie. Na podstawie informacji zebranych od rodziców określano, ile razy dziecko powtarzało klasę, czy bierze udział w specjalnej formie nauczania i czy istnieje potrzeba uczestnictwa w dodatkowych zajęciach szkolnych. Zdaniem naukowców, wcześniactwo podobnie jak np. płeć męska jest ważnym czynnikiem ryzyka gorszych wyników w nauce. A dzięki zebranym informacjom będzie można wyłonić dzieci, którym trzeba pomóc w osiągnięciu odpowiednich wyników w nauce.
ZWIERZĘTA
Pszczoły rozpoznają ludzi
Pszczoły potrafią rozpoznawać ludzkie twarze, mimo że mają tylko 0,01% tej ilości neuronów co człowiek. Do takiego wniosku doszli naukowcy, którzy przeprowadzili serię badań laboratoryjnych na owadach. Pokazali pszczołom cztery zdjęcia przyczepione do tablicy. Niektóre były oznakowane roztworem z cukru. Po pewnym czasie badacze zmieniali ustawienie fotografii, a nawet zlikwidowali słodką przynętę. Jednak owady trafiały niemal bezbłędnie do „cukrowych” zdjęć. Zachowywały tę zdolność przez przynajmniej dwa dni.
W ludzkim mózgu istnieje specjalny obszar odpowiedzialny za identyfikację twarzy. Tymczasem pszczoły, jako znacznie prostsze organizmy, takiego rejonu nie mają. Dlatego naukowcy już planują kolejne eksperymenty z tymi skrzydlatymi istotami.
ZWIERZĘTA
Zupełnie nowy gatunek
Na Borneo kamera przemysłowa zainstalowana przez zoologów w tropikalnym lesie sfotografowała dziwne zwierzę. Jest nieco większe od kota, ma rude futro i długi, puszysty ogon. Badacze są na razie pewni dwóch rzeczy. Po pierwsze, to zwierzę należy do drapieżników. A po drugie, nikt wcześniej go nie widział. Nawet miejscowa ludność, której pokazano uwiecznionego na zdjęciach ssaka, widziała go po raz pierwszy w życiu.
Naukowcy prowadzący teraz obserwację chcieliby złapać zwierzaka żywego lub przynajmniej zdobyć jego włos z cebulką. Dzięki temu możliwe byłoby zrobienie badań DNA i znalezienie krewnych tego ssaka.
Jednak już teraz mówi się o sensacji. Odkrycia nowych gatunków drobnych zwierząt, na przykład owadów, są stosunkowo częste. Natomiast odnalezienie nieznanego dotąd ssaka to prawdziwa rzadkość.
KOSMOS
Nowa planetoida Polaka
Polak odkrył kolejną planetoidę. Tym razem zrobił to Paweł Czuma z Warszawy. Na zdjęciach wykonanych 25 listopada 2005 r. dojrzał poruszający się obiekt, który uzyskał oznaczenie 2005 WP3. Planetoida porusza się po dość eliptycznej orbicie, o okresie obiegu dookoła Słońca wynoszącym 3.48 roku. Jest nachylona do płaszczyzny ruchu orbitalnego Ziemi pod kątem 4.8 stopnia. Jasność absolutna planetoidy wynosi 24.8 wielkości gwiazdowych. Oznacza to, że ma ona rozmiar rzędu 30-70 m.
Program, który zachęca do takich obserwacji, a potem koordynuje działalność jego uczestników, nazywa się Fast Moving Objects Project (FMO Project). W prace FMO Project jest zaangażowanych kilkudziesięciu młodych ludzi z Polski. Mają za sobą pierwsze sukcesy. We wrześniu 2004 r. Mariusz Kuczewski z Gdańska odkrył obiekt oznaczony 2004 ST26. Rok później Piotr Bednarek odkrył kolejną planetoidę – 2005 QK76, Elżbieta Bogunka, gimnazjalistka ze Szczecina – obiekt oznaczony symbolem 2005 TD49.
KOSMOS
Port kosmiczny dla lotów turystycznych
Virgin Galactic to pierwsza firma, która chce stworzyć ofertę komercyjnych lotów w kosmos. Pierwszy z nich zaplanowano na 2008 r. Bilet na kosmiczny statek, jeden z pięciu zamówionych u konstruktora statku SpaceShipOne, będzie kosztować około 200 tys. dol. Właściciel firmy, Richard Branson, wybrał amerykański stan Nowy Meksyk na miejsce swej najnowszej inwestycji. Przekonuje, że to idealna lokalizacja na tego typu przedsięwzięcie. Panuje tam słoneczny klimat, stan jest położony wysoko nad poziomem morza i słabo zaludniony. Suchy klimat obniża ryzyko korozji pojazdów, a wysokość obniża koszty paliwa zużywanego podczas lotów. Najprawdopodobniej komercyjny port lotniczy zostanie zbudowany na północ od miasta Las Cruces.
GEOGRAFIA
Wędrujący biegun
Okazuje się, że północny biegun magnetyczny Ziemi, znajdujący się jeszcze niedawno na dalekiej północy kontynentu północnoamerykańskiego, przemieszcza się systematycznie w kierunki Syberii. Co to oznacza? Dla Alaski głównie to, że w ciągu najbliższego pół wieku może ona stracić jedną ze swoich głównych atrakcji turystycznych – zorze polarne.
Bieguny magnetyczne nie pokrywają się z biegunami geograficznymi Ziemi i są częścią pola magnetycznego, wytwarzanego przez ciekłe jądro naszej planety. Północny biegun magnetyczny Ziemi został odkryty w 1831 r. Jednak już w 1904 r. stwierdzono, że zdołał on się przemieścić o 50 km. Teraz naukowcy są przekonani, że przewędrował on większość powierzchni planety od czasu jej uformowania około 4,5 mld lat temu.
GEOLOGIA
Gigantyczne promieniowanie
Gigantyczna dziura ozonowa mogła wywołać katastrofę, która 250 mln lat temu zakończyła erę wielkich gadów na Ziemi. Takie rozwiązanie największej w dziejach planety zagłady proponują w najnowszym numerze „Geology” naukowcy z Holandii, USA i Wielkiej Brytanii. Na potwierdzenie tej hipotezy podają wyniki badań skał znajdujących się we włoskich Dolomitach, które powstały właśnie w tamtym ziemskim okresie. Wymarło wówczas 96% gatunków zwierząt morskich i trzy czwarte lądowych.
Zdaniem naukowców, prehistoryczna katastrofa rozpoczęła się potężną erupcją wulkanów. Wraz z gazami do atmosfery dostały się olbrzymie ilości freonów i halonów. To właśnie ich obecność miała doprowadzić do powstania dziury ozonowej, znacznie większej niż ta, która współcześnie każdej wiosny tworzy się nad Antarktydą.
To już kolejna hipoteza na pokaźnej liście teorii (obok nagłego ochłodzenia klimatu, uderzenia meteorytu, utworzenia Pangei) próbujących rozwikłać zagadkę wielkiego wymierania pod koniec ery paleozoicznej.
ARCHEOLOGIA
Bardzo stare laboratorium
Na północy Chin odkryto obserwatorium astronomiczne sprzed ponad czterech tysięcy lat. Znajduje się niedaleko miasta Linfen w prowincji Szan-si. Takie rewelacje przekazała niedawno pekińska prasa.
Historyczne obserwatorium to okazała budowla, półokrągła platforma o średnicy 40 m. Otoczona jest kolumnami, które wskazują położenie słońca w poszczególnych porach roku.
Chińscy astronomowie jako pierwsi na świecie prowadzili obserwacje komet. Ale zdaniem współczesnych chińskich badaczy, obserwatorium nie służyło tylko do badania ciał niebieskich, lecz także było miejscem rytuałów religijnych.
Władcy państwa środka od tysięcy lat polegali na wiedzy astronomów, którzy opracowywali kalendarze i badali wpływ „niebiańskich sił” na ziemskie wydarzenia.
INTERNET
Pogawędka z wirusem
IMlogic, firma zajmująca się bezpieczeństwem aplikacji do komunikacji internetowej, poinformowała o nowej formie sieciowych robaków zagrażających użytkownikom takich właśnie programów. Grasujący w internecie robak po zainfekowaniu komputera wysyła wiadomości do osób z listy kontaktów komunikatora.
Nowego robaka nazwano IM.Myspace04.AIM. Atakuje głównie te komputery, na których zainstalowany jest komunikator AOL. Wysyła wiadomości do wszystkich uwzględnionych na liście użytkowników. W wiadomości znajduje się link URL (prowadzi do pliku clarissa17.pif). Kliknięcie w niego jest równoznaczne z pobraniem i zainstalowaniem „szkodnika”. Ale najgorsze jest to, że robak potrafi odpowiadać na wpisywane w oknach dialogowych komunikaty. Proste odpowiedzi w stylu lol thats cool, które jednak mogą sprawiać wrażenie wysyłanych przez prawdziwego użytkownika.
PSYCHIATRIA
Od zakładu dla obłąkanych po erę prozacu
Historia, którą opowiada Edward Shorter, zaczyna się pod koniec XVIII w., w nowo powstałych zakładach leczniczych dla obłąkanych, a kończy się w ostatnich latach XX w., w zaciszu prywatnych gabinetów psychiatrycznych. Jej pierwszymi bohaterami są psychiatrzy, którzy wierzyli, że przyczyną chorób psychicznych jest nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu. Następnie na scenę wkraczają zwolennicy Freuda, którzy doprowadzają do trwającej pół wieku rozłąki mózgu i umysłu. Opowieść kończy się w naszych czasach triumfalnym powrotem koncepcji wiążących choroby psychiczne z konkretnymi zaburzeniami w pracy mózgu.
Edward Shorter, Historia psychiatrii, tłum. Piotr Turski, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy