Eureka

Autor: Przegląd | 2 grudnia, 2007

ZDROWIE

Groźny wirus
Amerykańska agencja Kontroli Chorób Zakaźnych CDC w Atlancie ostrzega lekarzy przed wyjątkowo groźnym adenowirusem, będącym wariantem (podtyp 14) zwykłego wirusa przeziębienia. Ten zjadliwy zarazek grasuje w Stanach Zjednoczonych od maja 2006 r. i powoduje poważne dolegliwości. W jednym z przypadków infekcji na 30 zarażonych 22 trafiło do szpitala. Siedmiu spośród nich nie udało się uratować. Bezpośrednią przyczyną zgonu było zapalenie płuc. Zdaniem specjalistów z CDC to jeszcze nie epidemia – zarażenia występują sporadycznie i na różnych obszarach, niemniej jednak lekarze nie powinni obecnie lekceważyć nawet zwykłych przeziębień.

Kobiece serca w niebezpieczeństwie
Na choroby serca spowodowane zatkaniem arterii krwionośnych umiera coraz więcej młodych kobiet w wieku do 45 lat. Do takiego wniosku doszli naukowcy z amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom oraz brytyjskiego Uniwersytetu w Liverpoolu, którzy przeanalizowali dane statystyczne dotyczące zgonów wywołanych chorobami serca osób w wieku 35 lat i więcej od 1980 do 2002 r. Wskaźnik umieralności kobiet w wieku 35-44 lata rósł systematycznie i w 2002 r. osiągnął największą wielkość od 1987 r. – 8,2 na 100 tys. kobiet. Wskaźnik śmiertelności u mężczyzn w tej grupie wiekowej w ostatnich latach ustabilizował się na poziomie 26 zgonów na 100 tys. mężczyzn. Jest to prawdopodobnie wynik większej wrażliwości lekarzy na sercowe dolegliwości u mężczyzn niż u kobiet w tym wieku – stwierdził współautor badań, dr Earl Ford.
Na szczęście ogólny trend zmian jest pozytywny. Od 1980 do 2002 r. we wszystkich grupach wiekowych wskaźnik śmiertelności z powodu chorób serca spadł o połowę – u kobiet z 514 do 261 na 100 tys., a u mężczyzn z 898 na 430.

EKOLOGIA

Apetyt na wieloryba

Mimo protestów ekologów, władz Australii i Nowej Zelandii japońskie statki wypłynęły z portu Shimonoseki na wyspie Honsiu na połów wielorybów. Japończycy zamierzają upolować na wodach Antarktyki ok. 1000 sztuk, w tym – po raz pierwszy – 50 humbaków (Megaptera novaeangliae), gatunku zagrożonego. Chociaż w 1986 r. wprowadzone zostało moratorium na połowy wielorybów, Japonia co roku omija je pod pretekstem badań naukowych.

Więcej morza
– mniej wody pitnej

Większość prognoz dotyczących podniesienia się poziomu mórz pod wpływem globalnego ocieplenia koncentruje się na tym, jakie obszary lądu zostaną zalane. Jednak na terenach nadbrzeżnych woda morska będzie mieszała się ze słodką. Według naukowców z uniwersytetu stanu Ohio, rozmiary zjawiska będą zależały od struktury podłoża. Profesor hydrologii Motomu Ibaraki wyjaśnia, że jeśli linia wybrzeża cofnie się o 100 m, nie oznacza to, że słodka woda też cofnie się tylko o 100 m. Ze względu na zróżnicowanie podłoża skażenie wodą morską może być o 40% większe. Woda pitna to zaledwie 2% wód Ziemi i ta ilość ciągle się zmniejsza.

Były klejnot Abidżanu
Stan laguny Ebrié, nad którą leży największe miasto i główny port Wybrzeża Kości Słoniowej, niepokoi polityków, ekspertów i ok. 3 mln mieszkańców, których zdrowie jest zagrożone. Laguna o powierzchni 120 tys. ha stała się zbiornikiem wszelkich nieczystości miejskich i przemysłowych. Uchodzi do niej kanalizacja miejska i burzowce, a na jej brzegach znajduje się 60% zakładów przemysłowych kraju. Zagrożone jest 150 gatunków rzadkich skorupiaków. Na uratowanie niegdysiejszego klejnotu Abidżanu niedługo będzie już za późno. Na razie zapowiedziano utworzenie specjalnej policji kontrolującej brzegi i sadzenie mangrowców, stanowiących naturalną oczyszczalnię wody.

Mężczyźni i globalne ocieplenie
Ines Weller, profesor uniwersytetu w Bremie, dokonała żmudnych badań i doszła do wniosku, że większą winę za globalne ocieplenie klimatu, którego skutki są coraz bardziej dramatyczne, ponoszą mężczyźni niż kobiety. Panowie bowiem spożywają więcej mięsa, jeżdżą większymi samochodami, a ponadto o wiele dalej niż panie. Kobiety mniej zarabiają, a więc mniej kupują, co oznacza mniejsze zużycie zasobów planety. Ponadto przedstawicielki płci pięknej znacznie bardziej przejmują się sprawami ochrony klimatu i środowiska niż mężczyźni. Prof. Weller podkreśla, że mężczyźni powinni przemyśleć swe postępowanie odnośnie do zmian klimatycznych.

TECHNOLOGIE

Niespodzianka na choinkę

Cyfrowa technologia nie ominęła dotychczasowego symbolu tradycji, jakim jest świąteczna choinka. Jak informuje portal Gizmos.pl, na amerykańskim rynku pojawiły się niecodzienne bombki, które mogą wyświetlać w formie pokazu slajdów nasze ulubione zdjęcia. Z pozoru zwykłe czerwone bombki, w rzeczywistości są cyfrowymi ramkami do zdjęć, wyposażonymi w ekran LCD 1,5′. Poprzez port USB można je połączyć ze zwykłym komputerem pracującym na Windowsach 2000, XP lub Vista i wprowadzić do nich ponad 50 fotografii. Wyświetlacz zasilany jest dwiema bateriami AAA. Choinkowa ozdoba kosztuje niecałe 35 dol., a przypadku zakupu kilku sztuk – 5 dol. mniej.

Twardy jak nanodiament
Diamenty wielkości kilku nanometrów dodane do metalu czy plastiku nadają tym materiałom niezwykłą wytrzymałość i giętkość. Zastosowanie? W przemyśle zbrojeniowym, do produkcji ultrawytrzymałych pancerzy i kamizelek kuloodpornych. Ale także np. kombinezonów dla motocyklistów. Przydadzą się też w medycynie – ponieważ świecą pod wpływem promieniowania świetlnego o określonej długości fali, mogą posłużyć do śledzenia drogi leków w organizmie pacjenta. W laboratorium nanomateriałów NS3E francusko-niemieckiego instytutu badawczego w Saint-Louis w Alzacji wytwarza się nanodiamenty, detonując mieszankę TNT w stalowym zbiorniku. Dzięki specjalnym procesom chemicznym i termicznym uzyskują wyjątkową czystość, co ułatwia ich łączenie z innymi tworzywami.

Pełna samoobsługa
Szwajcarzy testują w supermarketach sieci Coop system Passabene (w wolnym tłumaczeniu Przechodź łatwo), pozwalający na uniknięcie stania w kilometrowej kolejce do kasy. Przy wejściu do sklepu klienci mogą się wyposażyć w ręczny skaner, który wyświetla na ekranie wybrane przez nich produkty, cenę i punkty zbierane w programach lojalnościowych. Z zakupami podchodzą do kasy oznaczonej Passabene i jedyne, co muszą zrobić, to oddać skaner i zapłacić wskazaną kwotę. Wygodne, ale czy okazja nie będzie czynić złodzieja?

Elektrownia Sahara
Gorące piaski pustyni to ok. 36 mln ze 149 mln km kw. lądów – podkreśla niemiecki fizyk Gerhard Knies, pomysłodawca projektu Trans-Mediterranean Renewable Energy Cooperation. Gdyby udało się wykorzystać choć część padającej na nie energii słonecznej (rocznie na 1 km kw. przypada odpowiednik 2,2 terawatogodziny, w sumie 80 mln TWh), byłby to ogromny zastrzyk „czystego” prądu. Technologie już są, pozostaje wykorzystać je do budowy elektrowni słonecznych – na Saharze. Mogłyby one produkować prąd na potrzeby nie tylko krajów Afryki, ale i Europy. Zwłaszcza że na pustyni nie trzeba się martwić o to, jak wielką powierzchnię pokryją lustra. Część energii wykorzystano by również na odsalanie wody morskiej. Projektem zainteresowały się przedsiębiorstwa egipskie, marokańskie i algierskie, rząd niemiecki i Bruksela.

ARCHEOLOGIA

Obozowisko łowców mamutów
Rosyjscy archeolodzy odnaleźli wielkie obozowisko łowców mamutów sprzed 15 tys. lat. Do odkrycia doszło na Dalekim Wschodzie w Kraju Chabarowskim w pobliżu jeziora Eworon. Na terenie obozowiska badacze natrafili na krzemienne groty oszczepów i strzał oraz kamienne skrobaki. Jak stwierdził archeolog Andriej Maljawin, prace wykopaliskowe na terenie obozowiska mogą potrwać nawet kilka lat. Odkrycie jest tym ważniejsze, że znaleziska pochodzą z końcowego, mało znanego okresu epoki lodowcowej.

KSIĄŻKI

Porozumienie w 30 minut
Czy w zagonionych czasach jest jeszcze miejsce na konstruktywną rozmowę? Autorzy kieszonkowych poradników z serii „30 minut…” przekonują, że tak, jeśli tylko prawidłowo się do niej przygotujemy, co więcej, twierdzą, że taką wiedzę można zdobyć zaledwie w ciągu pół godziny. Tyle właśnie zajmuje przeczytanie wskazówek, z których dowiemy się np., jak komunikować się z innymi mimiką, gestami i mową ciała, jak przyjaźnie, ale stanowczo, czyli asertywnie radzić sobie z innymi ludźmi oraz jak zachować pozytywne nastawienie, nawet jeśli partner rozmowy jest do nas wyraźnie uprzedzony, wręcz nieprzyjemny. Jeśli konflikt zaszedł znacznie dalej i zwykła riposta nie wystarczy, warto nauczyć się analizować sytuację, zaplanować rozmowę i przyczynić się do kulturalnego rozwiązania problemu. Kto opanuje sztukę konstruktywnego polemizowania, będzie umiał dostrzec w sporze szansę, a nie problem.
Stephane Etrillard, 30 minut dla inteligentnej riposty, Peter Heigl, 30 minut dla uczciwej dyskusji. Pozytywna strona konfliktu, KOS, Katowice 2007

Kolumny opracowali: Krzysztof Kęciek, Aleksandra Pańko, Joanna Wielgat i Agata Gogołkiewicz