Eureka

Autor: Przegląd | 30 grudnia, 2007

ZDROWIE

Święta przyjazne sercu
Wiadomo, że nikt nie przetrwa świąt na sałatkach i wodzie mineralnej. Można jednak trochę się postarać, aby nie mieć poświątecznego jedzeniowego kaca. Nie ma wieczerzy wigilijnej bez ryb – i bardzo dobrze. Dietetycy zalecają, by były to zwłaszcza ryby morskie: makrele, łososie, tuńczyk, bogate w tłuszcze Omega-3. Należy jednak unikać panierowania, ponieważ podczas smażenia panierka wchłania duże ilości tłuszczu, lepiej upiec je w folii i przyprawić ziołami. Jeżeli robimy karpia, możemy go usmażyć na oliwie z oliwek. Do duszenia natomiast warto użyć oliwy lub margaryn wysokiej jakości, np. Flory. Uwaga natomiast na śledzie w śmietanie, zawierają one dużo soli, która podwyższa ciśnienie krwi. Dlatego ryby warto namoczyć w wodzie, a śmietanę zastąpić niskotłuszczowym jogurtem. Do świątecznego bigosu zamiast boczku czy kiełbasy można dodać chudą wołowinę, zmniejszając ilość spożywanego tłuszczu. Jako dodatki niezastąpione są sałatki i surówki, przy czym sosy do nich warto doprawić oliwą z oliwek. No i nie wolno zapomnieć przynajmniej o długim rodzinnym spacerze, a jeszcze lepiej o jeździe na łyżwach czy innych sportach (jeśli pogoda pozwoli).

Uwaga na grypę
Okazuje się, że listopadowe zimne dni bardzo sprzyjały przenoszeniu się grypy. W ciągu pierwszych trzech miesięcy podwyższonej zachorowalności – od września do listopada – grypę lub jej podejrzenie stwierdzono u 47.384 osób, podczas gdy w ubiegłym roku zanotowano o 14 tys. przypadków mniej. Najgorzej było w listopadzie, kiedy zachorowało prawie 25 tys. osób, o 40% więcej niż w tym samym miesiącu ubiegłego roku. Szczególnie podatni na jesienne zakażenia byli mieszkańcy Mazowsza (ponad 10 tys. przypadków grypy). W kolejnym pod względem liczby zachorowań woj. łódzkim stwierdzono już tylko 3,5 tys. zachorowań. Trzeba przy tym pamiętać, że są to dane o chorych, którzy zgłosili się do lekarza. Liczba osób leczących się domowymi sposobami jest znacznie większa.

INTERNET

AOL w Polsce
Bezpłatne konta poczty elektronicznej z opcją nieograniczonej pojemności dysku oraz najwyższym poziomem zabezpieczeń i ochrony przed spamem, komunikator internetowy (AIM), usługę AOL Video, AOL Foto (również z nieograniczoną pojemnością dysku do przechowywania zdjęć i wideo) oraz odtwarzacz multimedialny Winamp Media Player – to wszystko oferuje w nowym serwisie internetowym http://www.aol.pl wchodzący na nasz rynek operator AOL Europe. Na AOL.pl będzie też można znaleźć serwis informacyjny.
Polska jest pierwszym krajem Europy Centralnej, do której wchodzi AOL. Wybór padł na nasz kraj ze względu na ogromny potencjał wzrostu polskiego rynku reklamy internetowej. Według prognoz wydatki na reklamę w sieci będą co roku rosnąć w tempie 23% aż do roku 2011, kiedy osiągną poziom 160 mln euro. Oznacza to, że polski rynek stanie się drugim pod względem tempa wzrostu oraz dziesiątym pod względem wielkości w Europie.

ARCHEOLOGIA

Cmentarz dinozaurów
Paleontolodzy hiszpańscy badają obecnie w ścisłej tajemnicy prawdopodobnie największy w Europie cmentarz dinozaurów. Skamieliny odkryto podczas budowy trasy szybkiego ruchu w pobliżu miasta Cuenca, 150 km od Madrytu. Cmentarzysko wymarłych gadów nazwano Lo Hueco. Do tej pory znaleziono około 8 tys. skamieniałych szczątków dinozaurów, żyjących w okresie kredy przed 80 mln lat, m.in. prawie kompletny szkielet tytanozaura, gigantycznego roślinożercę o długiej szyi. Naukowcy zidentyfikowali do tej pory nieznane gatunki dinozaurów oraz szczątki takich, których dotychczas nie znajdowano w Europie. Paleontolodzy muszą skończyć prace szybko, zanim robotnicy budowlani znów wkroczą do akcji. Władze prowincji Kastylia-La Mancha zamierzają stworzyć w Lo Hueco muzeum dinozaurów, centrum badawcze oraz tematyczny park rozrywki, swego rodzaju „Park Kredowy”.

TECHNOLOGIE

Stop! Czerwone światło!
Podczas gdy niektórzy, np. w Holandii i Niemczech, testują już ruch samochodowy bez sygnalizacji świetlnej w ogóle, Toyota przedstawiła system zmuszający kierowców do respektowania czerwonych świateł i znaków stop. Składa się on z nadajników, umieszczonych w nawierzchni dróg w miejscach niebezpiecznych lub w pobliżu sygnalizatorów świetlnych, i odbiornika we wnętrzu auta. Sygnały alarmowe uprzedzą kierowcę o nadmiernej prędkości, a jeśli ten nie zareaguje, samochód zahamuje automatycznie.

Efekt Mojżesza
John Simpson, badacz z Oak Ridge National Laboratory w amerykańskim stanie Tennessee, twierdzi, że wynalazł materiał w wyjątkowym stopniu izolujący od wody. Zdaniem naukowca, materiał ten zrewolucjonizuje technologię budowy dróg, okrętów, produkcji materiałów budowlanych czy płaszczy przeciwdeszczowych. Tajemnicza substancja to specjalny proszek szklany, powodujący tzw. efekt Mojżesza. Pokryte nim powierzchnie nie otwierają wprawdzie przejścia przez Morze Czerwone, ale pozostają suche nawet w najbardziej rzęsistej ulewie. Kiedy proszek naklejany jest na powierzchnię, tworzy się w nim mikroskopijna warstewka powietrza, która powstrzymuje wodę. Materiał jest jakoby tani w masowej produkcji i może być stosowany także jako środek antykorozyjny.

FIZJOLOGIA

Śmiertelna żałoba
Żal po utracie bliskiej osoby naprawdę może zabić. Do takiego wniosku doszli Margaret Stroebe i jej koledzy z holenderskiego uniwersytetu w Utrechcie, którzy opublikowali wyniki swoich badań na łamach fachowego magazynu medycznego „The Lancet”. Prawdopodobieństwo śmierci wdowca w pierwszych miesiącach po zgonie żony jest o 21% wyższe od przeciętnej. W przypadku wdowy wzrost ryzyka śmierci wynosi 17% – kobiety najwidoczniej nieco lepiej znoszą żałobę. Stres po zgonie powoduje różne choroby lub zaostrza ich przebieg, ponadto zwłaszcza mężczyźni w takich sytuacjach często szukają ratunku w alkoholu lub podejmują próby samobójcze. Badania potwierdziły także, że czas leczy rany. Ryzyko śmierci w okresie żałoby maleje z upływem kolejnych miesięcy, jednak bardzo długo pozostaje wyższe od średniego prawdopodobieństwa zgonu.

GEOLOGIA

Nie taka gładka słona pustynia

Jeden z najbardziej płaskich terenów na Ziemi – Salar de Uyuni, słona pustynia na Wyżynie Boliwijskiej – wcale nie jest taki gładki. Zespół Adriana Borsy ze Scripps Institution of Oceanography (USA) za pomocą GPS stworzył precyzyjną mapę tego obszaru. Z dokładnością do 2,2 cm pokazuje ona doliny i wzgórza o wysokości… od kilku do 50 cm. Ma też bardzo konkretne zastosowanie – do kalibrowania wysokościomierzy satelitów. Wcześniej wykorzystywano do tego ocean, ale niezwykle czyste i suche powietrze nad pustynią sprawia, że jest ona jeszcze lepszym punktem odniesienia. Przy okazji odkryto zależność między ukształtowaniem powierzchni solniska a skałami wulkanicznymi znajdującymi się na głębokości wielu kilometrów. Tam, gdzie gęstość skał i przyciąganie ziemskie są największe, formują się 40-centymetrowe pagórki soli.

KSIĄŻKI

Myśl samodzielnie
Koncepcja sześciu kapeluszy myślowych to kolejny pomysł doktora nauk medycznych, Edwarda de Bono, autora 25 pozycji z dziedziny szeroko pojętego myślenia. Pozwala ona myślącemu zajmować się jedną rzeczą naraz. Myślący jest w stanie oddzielić emocje od logiki, kreatywność od informacji itd. Innymi słowy, „noszenie” któregoś z kapeluszy oznacza koncentrację na jednym trybie myślenia, a są to: wiązanie faktów i liczb, korzystanie z intuicji, obiektywna krytyka, logiczne konstruowanie, myślenie kreatywne, szerokie spojrzenie na problem. De Bono przedstawia swoją koncepcję w sposób łatwy do zrozumienia i zastosowania, dzięki niej można wyrzucić z głowy przeszkody w myśleniu, nauczyć się systematycznie pracować nad kreatywnością i zdobyć przewagę koncepcyjną w każdej dziedzinie życia.

Edward de Bono, Sześć kapeluszy myślowych, tłum. Joanna Krzemień-Rusche, Helion, Gliwice 2007

EKOLOGIA

Zimowe zanieczyszczenia
Czy dla ochrony atmosfery przyjdzie nam zrezygnować z palenia liści jesienią, a nawet ognia w kominku? Według badań prowadzonych w ramach europejskiego programu CARBOSOL przy udziale francuskich naukowców z Krajowego Centrum Badań Naukowych (CNRS) za zimowe zanieczyszczenie powietrza cząsteczkami węgla odpowiedzialne jest nawet w 70% spalanie biomasy (w miastach w co najmniej 40%). Program rozpoczęto w 2001 r. Dzięki markerom chemicznym oraz izotopom C14 można było wyśledzić źródła zanieczyszczeń atmosferycznych, zarówno w górach, jak i na poziomie morza. Te zaskakujące wyniki publikuje „Journal of Geophysical Research”.

ZWIERZĘTA

Daleka droga salamandry
Salamandry bezpłucne (Plethodontidae – oddychają przez skórę i błonę śluzową jamy gębowej) zamieszkują głównie Amerykę Północną. Jednak kilka gatunków żyje w rejonie Morza Śródziemnego, a dwa lata temu jeden odkryto w Korei Południowej (Karsenia Koreana). David Vieites z Berkeley i jego koledzy, David Wake i Mi-Sook Min, uważają, że ok. 80 mln lat temu płazy te przewędrowały do Eurazji, być może przez Cieśninę Beringa. By potwierdzić tę tezę, naukowcy poszukują innych gatunków azjatyckich.

Kolumny opracowali: Krzysztof Kęciek, Aleksandra Pańko, Joanna Wielgat i Agata Gogołkiewicz