Friszke – historyk i obywatel

Friszke – historyk i obywatel

Prof. Andrzeja Friszkego przedstawiać nie trzeba. To jeden z najważniejszych historyków najnowszych dziejów Polski. Napisał m.in.: „Opozycja polityczna w PRL 1945-1980”, „Niepokorni. Rozmowy o Komitecie Obrony Robotników” (wspólnie z A. Paczkowskim), „Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL”, „Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi”, „Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty”, „Rewolucja Solidarności 1980-1981”, „Między wojną a więzieniem 1945-1953. Młoda inteligencja katolicka”, „Sprawa jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ »Solidarność« i KSS »KOR« 1981-1984”. Już te tytuły świadczą o ogromnym dorobku Friszkego i rozległości jego wiedzy. Doceniono to, przyznając mu w 2018 r. za „Sprawę jedenastu” prestiżową Nagrodę im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego Profesora Tadeusza Kotarbińskiego za wybitną pracę naukową z zakresu nauk humanistycznych.

Ale jest też w tych książkach coś bardzo istotnego – są po prostu niezwykle ciekawe, wręcz pasjonujące. Krótko mówiąc, ich autor ma ogromny talent pisarski. Co jeszcze warte podkreślenia, Friszke pisze o naszych najnowszych dziejach w sposób niezwykle sprawiedliwy i rzetelny. Potrafi bowiem – co nieczęste wśród badaczy – oddać rację także ludziom i środowiskom, z którymi nie było lub nie jest mu politycznie po drodze.

Wszystkie te zalety potwierdza wydana niedawno przez Bibliotekę Więzi książka „Andrzej Friszke. Zawód: historyk”. To wywiad rzeka z tytułowym bohaterem, z którym rozmawiają jego młodzi koledzy po fachu, Jan Olaszek i Tomasz Siewierski. Przeszło 600-stronicowa, ilustrowana zdjęciami książka jest na początku opowieścią o patriotycznej tradycji rodziny, która po wojnie zamieszkała w Olsztynie. Jej głowa, ojciec profesora, był pastorem, pierwszym proboszczem tamtejszej, polskiej już, luterańskiej parafii.

Kolejne rozdziały traktują m.in. o kontaktach Friszkego z przedwojennymi politykami, studiach na Uniwersytecie Warszawskim, opozycji przedsierpniowej i posierpniowej, pracy w „Tygodniku Solidarność”, KIK i Więzi, londyńskiej emigracji, kontaktach z niezwykłymi ludźmi tego czasu – Mazowieckim, Bartoszewskim, Michnikiem, Giedroyciem, Ciołkoszową i innymi. Friszke opowiada o środowisku badaczy historii PRL, warunkach ich pracy, dyskusjach i dokonaniach, nie tylko zawartych w książkach. Pasjonująco relacjonuje problemy związane z powstawaniem IPN i dramatyczne wręcz spory wokół niego, w których uczestniczył przez lata, aż do rozstania się z instytutem.

Książka ukazuje też jej bohatera jako obywatela aktywnego w ruchu walki o demokratyczną Polskę przed i po 1989 r. Widzimy, na czym polegała walka o prawdę historyczną, jak odkrywano białe plamy, jakie zmagano się z cenzurą oraz jakie są obecnie niebezpieczeństwa uwikłania historii w politykę, tworzenia wyobrażeń o przeszłości wedle życzeń aktualnie rządzących.

Andrzej Friszke. Zawód: historyk, rozmawiają Jan Olaszek i Tomasz Siewierski, Biblioteka Więzi, Warszawa 2022

Wydanie: 2022, 36/2022

Kategorie: Książki

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy