System informatyczny IACS posłużył do rozliczenia 50 mld zł w latach 2004-2008. Prawidłowe rozdzielenie tej kwoty pomiędzy rolników, którzy składają 1,5 mln wniosków rocznie, to ogromna odpowiedzialność.
Wieloletnia współpraca firmy Asseco Poland SA z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) rozpoczęła się od budowy i wdrożenia systemu IACS. Jednak jeszcze przed 2000 r. zrealizowała ona dla ARiMR system do obsługi dopłat przyznawanych w ramach programu SAPARD (przedakcesyjny program dostosowywania rolnictwa do gospodarki rynkowej). Umożliwił on płynne włączenie Polski w system Wspólnej Polityki Rolnej i programów strukturalnych UE. Był to system ogólnopolski wielkiej skali z dostępem z poziomu województwa i centrali. Choć znacząco mniejszy niż IACS, to jego budowa i obsługa dała firmie dobre rekomendacje w sektorze administracji rolnictwa. Sam IACS zrealizowano jako podwykonawca HP, a jego utrzymanie i rozwój do dzisiaj stanowi jeden z najpoważniejszych projektów Asseco Poland SA. To jeden z najbardziej złożonych systemów w polskiej administracji. Obecnie korzysta z niego blisko 6,5 tys. użytkowników, którzy generują 12 mln dokumentów rocznie.
Ekspresowa realizacja
Największym wyzwaniem przy tworzeniu systemu było tempo prac. Podobne aplikacje budowano w państwach unijnych stopniowo, na przestrzeni kilku lat. W Polsce trzeba było zbudować i uruchomić podobny system o niezwykle złożonej funkcjonalności w bardzo krótkim czasie. Dużym wyzwaniem była kompletna zmiana koncepcji przydzielania dopłat dla rolników, jaką rząd polski wynegocjował z UE tuż przed akcesją i uruchomieniem systemu. Funkcjonalności pozwalające na przekazywanie środków w zależności od wielkości produkcji rolnej (ilości inwentarza i areałów konkretnych upraw), które były już zrealizowane, okazały się zbędne. W zamian za to w ekspresowym tempie stworzone zostały nowe, niezbędne do rozdziału środków na podstawie powierzchni gospodarstw. Zmiana założeń na końcowym etapie jest charakterystyczna dla dużych projektów realizowanych dla instytucji publicznych. Najczęściej wynika ona ze zmian w otoczeniu politycznym i prawnym.
Zakres funkcjonalny
Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (ZSZiK – taka jest polska nazwa aplikacji powszechnie znanej jako IACS) realizuje obsługę płatności bezpośrednich z funduszy Unii Europejskiej dla polskich producentów rolnych. Zasadniczą funkcją systemu jest obsługa dopłat oraz ewidencja beneficjentów. System służy do rejestracji i kontroli wniosków o dopłaty oraz do naliczania i obsługi płatności. Umożliwia weryfikację wniosków na podstawie informacji GIS (lokalizacja gospodarstw w terenie przy zastosowaniu mapy cyfrowej) oraz typowanie gospodarstw do kontroli na miejscu w oparciu o historię, parametry biznesowe oraz dane statystyczne. Korzystają z niego urzędnicy ARiMR – na szczeblach powiatów, województw i centrali – przyjmujący i przetwarzający wnioski o dopłaty. System ma budowę modułową. Najważniejsze podsystemy ZSZIK to: IRZ (Identyfikacja i Rejestracja Zwierząt), Obsługa Wniosków Obszarowych oraz Obsługa Wniosków PROW. Kolejny ważny moduł służy do wsparcia kontroli na miejscu (w terenie). Korzystają z niego osoby, które sprawdzają, czy stan faktyczny gospodarstwa jest zgodny z deklarowanym, i decydują o ewentualnym zastosowaniu sankcji bądź nieprzyznaniu dopłaty.
Systemy dla ARiMR
ARiMR wykorzystuje obecnie trzy złożone systemy informatyczne: IACS, OFSA i RG-PROW. OFSA to rozwiązanie niewiele mniejsze niż IACS, służące do Obsługi Funduszy Strukturalnych Agencji (stąd nazwa), które mają na celu obsługę działań rolnych i rybnych. System OFSA, jako narzędzie dystrybucji środków finansowych na ten cel, jest z pewnością jednym ze strategicznych rozwiązań informatycznych w Polsce. Jest scentralizowanym systemem bazodanowym ze zdalnym dostępem ogólnopolskim przez cienkiego klienta. Obsługuje 14 działań PROW na lata 2007-2013. ARiMR ma do rozdysponowania na te działania 8 mld zł. Aby to zadanie wykonać, musi rozpatrywać 150 tys. wniosków w ramach tzw. naborów. Korzysta z niego nieco mniej użytkowników niż z IACS, środki te bowiem obsługiwane są zasadniczo na poziomie województwa, podczas gdy wnioski, które trafiają do systemu IACS, obsługiwane są w oddziałach powiatowych ARiMR. Z kolei system RG-PROW wspiera inne dwa działania w ramach tego samego programu i został wdrożony pod koniec roku 2009.
Spośród systemów obecnie realizowanych dla Agencji warto wyróżnić Rejestr Gospodarstw, który odgrywa strategiczną rolę, gdyż pełni funkcję centralnej bazy beneficjentów, sankcji, wykluczeń i wszelkiej aktywności rolników. Dzięki niemu możliwe będzie dokonywanie kontroli krzyżowych dla wszystkich działań podejmowanych przez ARiMR.
Bezpieczeństwo obywateli
Niezawodność systemów informatycznych ma ogromne znaczenie dla ARiMR jako instytucji będącej płatnikiem dla beneficjentów pomocy unijnej, gdyż za prawidłowość dystrybucji tych środków odpowiada właśnie płatnik. Gdyby inspektorzy unijni wykryli nieprawidłowości – ponad dopuszczalny limit uchybień w próbie – mogą nawet wstrzymać przyznaną wcześniej pomoc, a mówimy tu o kwotach rzędu miliardów złotych. O realności zagrożenia wycofaniem nawet już przyznanej pomocy świadczy przykład MSWiA, które dostało pieniądze unijne na projekt PESEL2. Tymczasem okazuje się, że ewidencja bydła jest w Polsce lepsza niż ewidencja ludzi. Projekt PESEL2 miał podnieść bezpieczeństwo i audytowalność bazy, w której zgromadzonych jest ponad 68 mln rekordów. Niestety ograniczył się do inwestycji sprzętowych i wydajnościowych. Unia wycofała dopłaty, gdyż uznała, że unikatowa i przestarzała technologia rodzi zagrożenie, że prawa przysługujące jej obywatelom nie będą mogły zostać zagwarantowane przez instytucję publiczną.
Dlatego agencje takie jak ARiMR muszą zabezpieczyć sobie możliwość sprawdzenia, czy ten sam rolnik nie pobiera dopłat za powierzchnię uprawną, a jednocześnie za hodowlę ryb na tym samym obszarze. Wykrycie tego rodzaju nadużyć wymaga m.in. integracji aplikacji. Najważniejsze jest, aby dane w systemie informatycznym odpowiadały rzeczywistości, ale coraz istotniejsza staje się możliwość ich wielopoziomowego analizowania. Wykluczenia pomiędzy różnymi programami pomocowymi, wykluczenia tych samych powierzchni czy też sankcje nałożone w związku z jednym programem powinny mieć odzwierciedlenie w systemach obsługujących dopłaty związane z innym. A przecież IACS powstawał jako system transakcyjny. ARiMR ma więc przed sobą budowę systemów analitycznych, co wymaga integracji systemów obsługujących różne programy pomocowe.
Rumuński IACS
Współpraca z ARiMR przyczyniła się do rozwoju przez Asseco Poland SA systemów informatycznych dla innych instytucji. Wygranie w 2006 r. przetargu na wdrożenie systemu IACS w rumuńskiej Agencji Wypłat i Interwencji w Rolnictwie (rumuński odpowiednik ARiMR) było dla Asseco Poland SA ogromnym sukcesem. Kontrakt ten został rozszerzony w 2007 r. o migrację i digitalizację danych GIS oraz stworzenie modułu płatności uzupełniających. Zdobyte w Polsce doświadczenia zaowocowały zagranicznym kontraktem o łącznej wartości blisko 7 mln euro. Budując rumuński IACS, maksymalnie wykorzystano całe know-how zdobyte w trakcie współpracy z ARiMR. Było to możliwe, gdyż Rumunia była wówczas (2006 r.) dokładnie na takim etapie jak Polska w 2000 r. – rozpoczynali budowanie zespołu. My mieliśmy już gotowe szablony. Zaimplementowane zostały sprawdzone technologie oraz procedury biznesowe, które są w Rumunii zbliżone do naszych. Standardy i najlepsze praktyki zastosowane podczas budowy IACS w Polsce zostały wykorzystane ponownie.
Rolnicze know-how
Obecnie firma Asseco Poland SA koncentruje się na bieżącym utrzymaniu i rozwoju istniejących systemów, ale jednocześnie wprowadza ich modularność, aby obniżyć koszty wytwarzania nowych modułów i koszty utrzymania. Zdobywa też nowe kontrakty – wiedza w zakresie administracji w rolnictwie zaprocentowała kontraktem dla KRUS. Asseco Poland SA wygrało przetarg na system workflow i integrację istniejących systemów dziedzinowych, aby działały one niczym system centralny, jednorodny w skali całego kraju. Rozwiązanie, które powstaje dla KRUS, jest podobnej skali co IACS: ponad 6,5 tys. użytkowników; ponad 13,4 mld zł do rozdysponowania rocznie (miesięcznie 1,1 mld zł); 1,5 mln rolników do obsługi. Oznacza to, że Asseco Poland SA jest dobrym partnerem dla instytucji związanych z administracją sektorem rolniczym. Wieloletnie doświadczenie w zakresie technologii informatycznych, realizacji złożonych projektów dla instytucji publicznych, ale także wiedza w zakresie sektora rolniczego to główna wartość, jaką Asseco Poland SA wnosi do tego rodzaju kontaktów.
Marcin Hofman
Dyrektor Zarządzający, Pion Rolnictwa
Asseco Poland SA
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy