Choć autor napisał we wstępie, że książka powstała niejako „przy okazji” kwerendy do publikacji o Jacku Kuroniu, trudno nie odnieść wrażenia, że nie jest efektem żmudnej lektury archiwaliów. Czytelnik nie dostaje monografii zrobionej „mimochodem”, ale rzetelną pracę o ZHP w czasach okołopaździernikowego przełomu w 1956 r. i kilka lat po nim. Był to czas wyzwalania się harcerzy ze Związku Młodzieży Polskiej, a dokładniej Organizacji Harcerskiej ZMP, i reaktywowania ZHP. Był to czas debat, nie tylko na szczeblu centralnym, o ideowym obliczu polskiego harcerstwa. Brali w nich udział starzy harcerze, działający jeszcze w międzywojniu, ale i tacy, którzy – jak Kuroń – tworzyli je w czasach ZMP.
Andrzej Friszke, a za nim czytelnik, śledzą cały proces wpisywania odradzającego się ZHP w PRL-owskie realia, ale nade wszystko tok myślenia i działania ludzi w harcerskich mundurach, choćby takich osób jak Aleksander Kamiński, Zofia Zakrzewska, Stefan Garwacki czy Jan Kinast. Dysputy o tym, czym ma być ruch harcerski, jaki ma mieć charakter, jakie ma mieć przesłanie ideowe. Gdy czyta się fragmenty stenogramów z posiedzeń, sprawozdania z obrad harcerskich gremiów, niemal cały czas nasuwają się analogie do współczesności. Pytania o to, do jakich wartości i wzorców ma się odwoływać dzisiejsze harcerstwo. Rzec można, że właśnie z tego względu książka Friszkego nabrała teraz wartości i aktualności. Bo jest ona czymś więcej niż tylko wielkim wkładem w dokumentowanie historii harcerstwa w Polsce.
PD
Andrzej Friszke, Związek Harcerstwa Polskiego 1956-1963. Społeczna organizacja wychowawcza w systemie politycznym PRL, Instytut Studiów Politycznych PAN, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2016
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy