Jeśli nie „Trzecia droga” to co?

Jeśli nie „Trzecia droga” to co?

Kiedy na przełomie lat 70. i 80. powojenny porządek państwa dobrobytu znalazł się w tarapatach, a następnie został podważony przez thatcheryzm, lewica zaczęła szukać wyjścia z nowej dla niej sytuacji. Receptą, która zwyciężyła, była koncepcja „Trzeciej drogi” Anthony’ego Giddensa wprowadzana przez 10 lat przez Tony’ego Blaira.
Według wielu lewicowych intelektualistów „Trzecia droga” okazała się ślepą uliczką czy raczej autostradą o nazwie „wolnorynkowy kapitalizm”. Obecnie, gdy New Labour przegrała wybory samorządowe i szykuje się do przekazania władzy torysom, opinie te są nader aktualne. W tej sytuacji nasuwa się pytanie: co jeśli nie „Trzecia droga”?
Aby na nie odpowiedzieć, warto wrócić do czasu, gdy koncepcja „Trzeciej drogi” się rodziła. Wówczas powstała alternatywna wobec niej koncepcja autorstwa dwóch profesorów brytyjskich uczelni: Chantal Mouffe i Ernesta Laclaua. Ich dzieło „Hegemonia i strategia socjalistyczna” przeżywa obecnie na Zachodzie drugą młodość. Dobrze, że dzisiaj – w czasie dyskusji o przyszłości polskiej lewicy – stało się ono dostępne również dla polskich czytelników. Pierwszy polski przekład ukazał się właśnie nakładem Biblioteki Współczesnej Myśli Społecznej pod redakcją Lotara Rasińskiego.
Kluczowym pojęciem pracy Mouffe i Laclaua jest hegemonia rozumiana jako władza nad zdrowym rozsądkiem, władza definiowania pojęć dominujących w sporze politycznym. W latach 80., w epoce Thatcher i Reagana, konserwatywna prawica narzuciła społeczeństwu swoją hegemonię. Zdaniem autorów, jeśli lewica ma zmienić ten stan rzeczy, musi prowadzić politykę opartą na konflikcie. Projektem, jaki – według Mouffe i Laclaua – lewica powinna przeciwstawić prawicy, jest radykalna demokracja, która ma pomóc lewicy w odzyskaniu hegemonii.
Projekt zawarty w „Hegemonii i strategii socjalistycznej” spotkał się z krytyką płynącą z różnych stron. Jednym z jego najważniejszych krytyków jest popularny obecnie w Polsce Slavoj Žižek, który zarzuca autorom odejście od prymatu kwestii ekonomicznych w polityce. Niezależnie od tego warto zapoznać się z propozycjami Mouffe i Laclaua. Ich koncepcje z pewnością ożywią polską debatę na temat przyszłości lewicy i wprowadzą ją na tory podobne do tych, po których porusza się zachodnioeuropejska lewica.

Chantal Mouffe, Ernesto Laclau, Hegemonia i strategia socjalistyczna, tłum. Sławomir Królak, Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, Wrocław 2007

 

Wydanie: 2007, 31/2007

Kategorie: Opinie

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy