Przewodnik dla każdego
Encyklopedyczny “Leksykon Religii Świata” Gerharda J. Bellingera łączy zalety podręcznego słownika oraz systematycznego kompendium religioznawstwa. Znalazły się w nim hasła odnoszące się do 170 religii różnych kultur, ras i narodów, żyjących w czasach dzisiejszych i dawniejszych. Dalszych 500 kościołów i wyznań, kierunków i szkół religijnych, nie ujętych w hasła, można odnaleźć, korzystając ze skorowidza umieszczonego na końcu książki. Leksykon w sposób usystematyzowany podaje istotne informacje o religiach, ich założycielach i ważnych postaciach, o historii religii, jej rozprzestrzenianiu się i ewolucji, doktrynach i rytuałach.
Książka jest napisana przystępnym językiem, ma przejrzysty układ haseł, zawiera 300 fotografii oraz 125 planów, rysunków i diagramów.
Gerhard J. Bellinger “Leksykon Religii Świata”, tłum. Tadeusz Kachlak, Tomasz Pszczółkowski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1999, s. 424
TROPEM TEMPLARIUSZY
W “Świątyni i Loży” autorzy “Świętego Graala” – Michael Baigent i Richard Leigh – podążają tropem prześladowanych templariuszy, którzy znaleźli schronienie u ekskomunikowanego króla Szkocji, Roberta Bruce’a. Dociekają w jakich okolicznościach zakorzeniła się w Szkocji tradycja zakonu templariuszy i dlaczego znalazła tylu zwolenników wśród szlachty. Zastanawiają się też, dlaczego wolnomularstwo, wyrosłe z tradycji zakonu templariuszy, związało się z polityczną działalnością dynastii Stuartów.
Autorzy dopatrują się źródeł masonerii w rycerskich rytuałach templariuszy, w tajemnicach kaplicy w Rosslyn oraz w elitarnej kadrze szkockich gwardzistów, strzegących królów Francji. Śledzą rozwój wolnomularstwa w XVII i XVIII- wiecznej Europie oraz jego wkład w propagowanie postępowych idei w Anglii. Przy okazji demaskują wiele mitów narosłych wokół działalności loży masońskiej, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych.
“Świątynia i Loża” to z detektywistycznym zacięciem napisana analiza ewolucji wolnomularstwa.
Michael Baigent, Richard Leigh “Świątynia i Loża”, tłum. Robert Sudół, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1999, s. 268
W CESARSTWIE RZYMSKIM
“Religia Cesarstwa Rzymskiego”
Tadeusza Zielińskiego, wybitnego znawcy kultury antycznej, to książka dla .koneserów. Stanowi piąty tom monumentalnej, sześciotomowej monografii, zatytułowanej “Religie świata antycznego”, będącej dziełem życia profesora Zielińskiego..
Dotychczas ukazały się: tom I – “Religia starożytnej Grecji”, tom II – “Religia hellenizmu”, tom III – “Hellenizm i judaizm”, tom IV – “Religia Rzeczypospolitej Rzymskiej”, w przygotowaniu jest tom VI – “Chrześcijaństwo antyczne”.
Tom V – “Religia Cesarstwa Rzymskiego” – jest dziełem erudycyjnym, odwołującym się do historii geopolitycznej, filozofii, literatury, kulturoznawstwa. Fascynująca lektura dla znawców przedmiotu.
Tadeusz Zieliński “Religia Cesarstwa Rzymskiego”, Wydawnictwo Adam Marszałek, Warszawa 1999, s. 512
RELIGIE ŚWIATA
W POSZUKIWANIU ŚWIĘTEGO GRAALA
Trzech autorów – psycholog, literaturoznawca i historyk – napisało coś w rodzaju historycznej powieści detektywistycznej. Punktem wyjścia są dzieje proboszcza niewielkiej parafii na południu Francji, który pod koniec ubiegłego wieku zaczął remontować XI-wiecz- ny kościół, zbudowany na fundamentach świątyni Wizygotów i odkrył w jego piwnicy tajemnicze pergaminy sprzed kilkuset lat. Autorzy śledzą losy tych pergaminów, które prowadzą do templariuszy, XVII-wiecznego malarza, wypraw krzyżowych, dynastii Merowingów, a na końcu do Jezusa. Jednak poszukiwania zdają się wskazywać na to, że Jezus wcale nie umarł na krzyżu, lecz żył do 45. roku naszej ery, założył rodzinę i dał początek rodom dynastycznym Europy. Autorzy twierdzą że mają podstawy, by sądzić, że istnieje tysiącletni zakon, który pilnie strzeże tej tajemnicy.
Michael Baigent, Richard Leigh, Henry Lincoln “Święty Graal, Święta Krew”, tłum. Robert Sudoł, Wydawnictwo Książka i Wiedzą Warszawa 1999, s. 358
DLA OTWARTYCH UMYSŁÓW
Taką uwagą – “Podręcznik dla otwartych umysłów” – opatrzył swoją książkę “Religie świata” Douglas E. Harding, angielski religioznawca, duchowny i podróżnik, przeciwnik fanatyzmu religijnego.
Autor omawia następujące religie: hinduizm, buddyzm, konfucjanizm, taoizm, zen, judaizm, chrześcijaństwo oraz islam. On sam nie jest zwolennikiem żadnej z nich, fascynują go wszystkie wielkie religie, a najbardziej zawarty w nich pierwiastek mistyczny.
Bardzo interesujący jest rozdział “Religia i nauka”, w którym omówione są relacje pomiędzy religią a polityką astronomią biologią fizyką psychologią itd.
Autor, mimo że sam jest duchownym, ma do religii dystans naukowca. “Religia bodajże nigdy nie była apolityczna – czytamy. – Nie chodzi o to, że, niestety, obracała się w złym towarzystwie. Nie, religia i polityka pierwotnie były tym samym, a cała historia polityczna to dzieje ich mozolnego rozplątywania. Niekiedy król był też arcykapłanem, a nawet bogiem, w każdym jednak wypadku osoba jego i urząd były święte. Wszystkie jego prawa były boskimi, nie stworzonymi przez człowieka. W istocie cała struktura społeczna, w tym również zasady należytego postępowania, kary wymierzone za naruszenie tych zasad oraz takie instytucje, jak niewolnictwo, kastowość i podporządkowanie kobiet, pochodziła z ustalenia boskiego. Zakwestionować cokolwiek z tych rzeczy znaczyło tyle, co zakwestionować samą religię. Toteż nic dziwnego, że na całym świecie i w całej historii religia wywierała wpływ skrajnie konserwatywny”.
Bardzo interesująca lektura – i bardzo na czasie.
Douglas E. Harding “Religie świata”, tłum. Robert Stiller, Wydawnictwo Wrocławskie, Wrocław 1999, s. 130
Nie tylko dla szkół
“Leksykon kultury religijnej w Polsce” jest adresowany głównie do uczniów szkół średnich i studentów kierunków humanistycznych. Opracowano go w bardzo przystępny i pomysłowy sposób: większość haseł jest opatrzona wypisami z literatury polskiej, kronik i publicystyki.
Na przykład po objaśnieniu hasła “wiatyk” (Komunia Św. udzielona umierającemu ) znajduje się fragment z “Pana Tadeusza” Adama Mickiewiczą z “Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej oraz wiersz “Bransoletka” Cypriana Norwida – wszystkie zawierają omawiany wyraz “wiatyk”. Dzięki takiemu urozmaiceniu uczniom na pewno łatwiej będzie zapamiętać trudny wyraz, a książka staje się ciekawsza w lekturze.
Autor, Mirosław Korolko, zebrał hasła dotyczące obrzędów, zwyczajów, miejsc kultu, wspólnot religijnych, wspólnot zakonnych, hasła hagiograficzne, z dziedziny sztuki sakralnej i inne. Znalazły się tu również ciekawostki leksykalne – na przykład “łysina św. Piotra” to roślina używana dawniej do leczenia wzroku konia, a “wywloką” pierwotnie oznaczała księdza, który zmienił wiarę.
W książce najobszerniej zostały potraktowane wyznania katolickie, protestanckie i prawosławne, niestety, bardzo skromne są hasła dotyczące mniejszości narodowych. A szkoda, zwłaszcza że autor książki pisze we wprowadze- niu, że jego praca ma rejestrować wartości, którym w czasach odwrotu od tradycji religijnej grozi zapomnienie.
Mirosław Korolko “Leksykon kultury religijnej w Polsce. Miejsca, obrzędy, wspólnoty”, Oficyna Wydawniczo- Poligraficzna Adam, Warszawa 1999, s. 648
MITY MESJAŃSKIE
Autorzy “Testamentu Mesjasza” przedstawiają naukowo poparte dowody na to, że Jezus Chrystus był królem, a także znaczącym politykiem swoich czasów, założycielem długowiecznej dynastii. Analizują role Jezusa jako Mesjasza i opisują jak z tygla myśli i mistyki chrześcijańskiej powstała wiara w tajemniczą mądrość – jedyną i objawioną.
Autorzy zajmują się koncepcją idei mesjańskiej od czasów Chrystusa oraz jej ewolucją po czasy współczesne, badają zależności pomiędzy starożytnymi i współczesnymi koncepcjami mesjańskimi. Ich zdaniem, idea mesjańska jest nadal obecna, także w społeczeństwie zachodnim, przeżywającym kryzys wartości i poszukującym nowych wartości duchowych. Przestrzegają także przed bezkrytycznym przyjmowaniem mitów mesjańskich, które z wielkim cynizmem były wykorzystywane w dalszej i bliskiej przeszłości. Pokazują jakie elementy mesjanizmu świadomie wykorzystywali różni politycy, jak choćby Lenin, Stalin czy Hitler, aby manipulować ludźmi.
Michael Baigent, Richard Leigh, Henry Lincoln “Testament Mesjasza”, tłum. Krzysztof Salawa, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1999, s. 318
W OJCZYŹNIE PROROKOW
Autor książki “W ojczyźnie Boga i Proroków”, Bronisław Troński, jest reporterem i publicystą. Tym razem opisuje swoje liczne podróże do Izraela, które stają się pretekstem do rozważań nad religią związkiem współczesnego chrześcijaństwa i judaizmu, kultury żydowskiej i polskiej, a także nad współczesnym i starożytnym Izraelem Główną zaletą książki jest to, że autorowi udało się bez emocji, z dystansu opisać ten kraj i jego mieszkańców w codziennym życiu, w całej różnorodności.
Bronisław Troński “W ojczyźnie Boga i Proroków”, Wydawnictwo Książkowe IbiS, Warszawa 1999, s. 160
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy