Sienkiewicz i „czerń”
Prof. Stanisław Filipowicz w wywiadzie „Czy wiemy, co może być za zakrętem?” (PRZEGLĄD nr 45) wspomniał o pracy Eliasa Canettiego „Masa i władza” i dodał: „A propos – podobną intuicję miał nasz wielki rodak Sienkiewicz. Przecież w »Ogniem i mieczem« mówi on o czerni kozackiej… To doświadczenie kontaktu z ludźmi, którzy działają w sposób żywiołowy, w jakimś zapamiętaniu, omamieniu”.
Sienkiewicz nie pisał o „czerni kozackiej”. W dawniej polszczyźnie czernią nazywano z lekceważeniem albo pogardliwie motłoch, tłuszczę czy zbuntowane pospólstwo. Między kozactwem a czernią była duża różnica. Kiedy tłum w Korsuniu próbował rabować domy otoczone strażą, „Zachar kazał ćwiczyć chłopstwo bez miłosierdzia, a mirhorodcy spełniali z rozkoszą rozkaz. Niżowi bowiem przyjmowali chętnie w czasie buntów pomoc czerni, ale pogardzali nią bez porównania więcej od szlachty. Przecie nie próżno zwali się »szlachetnie urożonymi Kozakami!«” (Henryk Sienkiewicz, „Ogniem i mieczem”, t. 1, Warszawa 1976, s. 169-170).
Adam Wierciński, Opole
Majstersztyk (PRZEGLĄD nr 46/2016)
Komentując wybory w USA, prof. Zygmunt Bauman powiedział: „Dla tych, których cywilizacja zawiodła, barbarzyńcy są zbawicielami”. Donald Trump jest przykładem demagogicznych opowieści dla zawiedzionych rzeczywistością, czytaj: ofiar niesprawiedliwych podziałów społecznych będących konsekwencją doktryn neoliberalnych. I to jest majstersztyk – zainstalowanie beneficjenta neoliberalnej ekonomii w roli obrońcy uciemiężonych systemem, który służy nielicznym. Przewrotność niebywała, ale jak się ma kasę, można ludowi wcisnąć fałszywy towar w osobie gbura, seksisty, politycznego aroganta i ignoranta. Mapa krajów świata, gdzie zainstalowali się demagodzy zapełnia się, w następnym roku ten obszar powiększy się w Europie. Nasze podwórko nie odbiega od normy światowej, niestety.
Tadeusz Kalinowski, Warszawa
Polska biblioteka w Czortkowie
Ponad 2 tys. książek, w tym encyklopedie, poradniki, przewodniki po Polsce, książki medyczne oraz publikacje przydatne w szkoleniach zawodowych, przekazała w połowie listopada delegacja z Dobrzenia Wielkiego w województwie opolskim bibliotece przy Sobotniej Szkole Języka Polskiego działającej przy czortkowskim Polsko-Ukraińskim Towarzystwie Kulturalno-Oświatowym im. Adama Mickiewicza. Część książek trafiła także do Centralnej Biblioteki Regionu Czortkowskiego. W szkole uczy się obecnie 160 uczniów, a szkolna biblioteka istnieje od 23 lat. Gmina Dobrzeń Wielki od lat współpracuje z kresowiakami, wspierając rodaków w Czortkowie, Lwowie, Tarnopolu oraz na Litwie, Łotwie i Białorusi. W trakcie wizyty podpisano umowę partnerską pomiędzy gminą Dobrzeń Wielki a Czortkowem. W ramach tej współpracy Dobrzeń pomoże władzom Czortkowa w pozyskaniu środków finansowych na budowę nowych ujęć wody pitnej. Natomiast władze Czortkowa będą wspierać Dobrzeń w walce o nieprzyłączanie gminy do Opola. Rozwijać się też będzie polsko-ukraińska współpraca biznesowa. A w kwietniu do czortkowskiej szkoły zostanie przekazana kolejna partia książek.
Ryszard Mulek
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy