Gdy wybitny historyk, specjalista od czasów przedrozbiorowych odkłada na później plany twórcze wynikające z wieloletnich zainteresowań i angażuje cały swój warsztat naukowy w analizowanie współczesności, powód musi być istotny. Właśnie to zdarzyło się Marcelemu Kosmanowi, byłemu dyrektorowi Biblioteki Kórnickiej PAN, odwołanemu z tej funkcji w 1982 r. Prof. Kosman, który zawsze interesował się także dziejami kultury politycznej, postanowił dokonać analizy emocjonalnego, jednostronnego i tendencyjnego zaangażowania propagandy politycznej przeciwko dorobkowi PRL i Wojciecha Jaruzelskiego. W rezultacie w 2003 r. opublikowana została książka „Wojciech Jaruzelski wobec wyzwań swoich czasów. O kulturze politycznej przełomu tysiącleci”, ostatnio zaś „Los Generała. Wokół medialnego wizerunku Wojciecha Jaruzelskiego”.
Nowa książka składa się z kilku części. Pierwsza obejmuje czasy dzieciństwa i wczesnej młodości Jaruzelskiego, jego losy w okresie II wojny światowej, służbę wojskową oraz dekadę lat 1981-1991, gdy stał na czele organów władzy państwowej PRL. Jednym z ważnych zdarzeń okresu jego prezydentury była wizyta państwowa w Związku Radzieckim, której warunkiem, postawionym właśnie przez generała (o czym raczej się nie pamięta) – pisze Kosman – było przyznanie się ZSRR do popełnienia zbrodni katyńskiej. Kulminacyjnym momentem rozmów obu przywódców stało się wtedy przekazanie Jaruzelskiemu przez Michaiła Gorbaczowa podstawowych materiałów dotyczących prawdy o Katyniu. Drugą część książki autor poświęcił okresowi po 25 grudnia 1990 r., czyli po przejściu generała w stan spoczynku, gdy były prezydent poświęca się pisaniu wspomnień i broni swojego dobrego imienia w licznych polemikach z adwersarzami oraz w sądach. Trzecia część publikacji to indeksy.
Biografia Jaruzelskiego oparta jest zarówno na dokumentach źródłowych, jak i na dotychczasowych próbach zdefiniowania roli generała w PRL, zwłaszcza w końcowym okresie od narodzin „Solidarności” do Okrągłego Stołu. W przeciwieństwie do autorów wcześniej opublikowanych biografii Kosman nie ma jednak ambicji ustalania nowych faktów. Sam zresztą o tym pisze. Próbuje spojrzeć na generała przez pryzmat szerokiego tła historycznego. Właśnie dlatego w aneksach znajdziemy teksty autora o dolach i niedolach polskich przywódców, takich jak Zygmunt August, Józef Piłsudski, Edward Gierek, a także o relacjach między polityką a historią, o faktach i mitach polskiej polityki zagranicznej, o Jaruzelskim w opinii „swoich” i „obcych” oraz jako o pisarzu politycznym.
Tym jednak, co zasadniczo różni nową biografię Jaruzelskiego od opublikowanych wcześniej, jest bardzo osobisty stosunek autora do prezentowanej postaci. Dla Kosmana generał jest tak fascynujący, że osobiste emocje widoczne są niemal w każdym zdaniu książki. A przecież nie są one najlepszym doradcą, nie tylko dla historyka.
Marceli Kosman, Los Generała. Wokół medialnego wizerunku Wojciecha Jaruzelskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy