W najnowszym (40/2019) numerze Przeglądu polecamy

Autor: Przegląd | 30 września, 2019

W poniedziałek 30 września w kioskach 40 numer tygodnika PRZEGLĄD. Polecamy w nim:

TEMAT Z OKŁADKI
Co może proboszcz
W dużych miastach nie zdajemy sobie sprawy, że są miejsca, gdzie głos proboszcza jest ważniejszy niż cokolwiek, co mówi radio i telewizja. „To wszechmogący i jedyny arbiter moralności w rzeczywistości powiatowej – mówi opozycyjna kandydatka do Sejmu. – Jeden z 10 tys. w Polsce, z których każdy coś wyborczo »wywiesza«, nawet jeśli nie dosłownie”. I to „dosłownie” jest ważne – bo rzeczywiście księża na prowincji nie muszą mówić wprost, kogo popierają.
Wbrew rozpowszechnionej opinii prowadzenie kampanii wyborczej i agitacja polityczna w kościołach nie są zabronione. Propozycję wprowadzenia do polskiego prawa takiego zakazu zgłoszono już w 1991 r. i wówczas ją odrzucono. Tak zostało do dziś.

Naród z Kościołem, Kościół z narodem
Idą ręka w rękę. I na górze, i na dole. Na górze Jarosław Kaczyński idzie razem z arcybiskupem Jędraszewskim, ojcem dyrektorem Rydzykiem i z arcybiskupem Głodziem. Na dole proboszczowie wspierają posłów, polityków PiS. Zapraszają ich przed ołtarze. Marek Suski czyta w kościele list premiera Morawieckiego, z ambony przemawia Ryszard Czarnecki, w kościelnych ławach rozdawane są partyjne ulotki. Sojusz tronu i ołtarza kwitnie. O co tu chodzi? Na czym ten sojusz się opiera? Kto komu świadczy usługi? Jaką walutą tu się płaci?

KRAJ
Afera Banasia, czyli parę pytań do „pancernego Mariana”
Banaś tłumaczy się, że kamienicę dostał jako darowiznę od „żołnierza AK” w zamian za opiekę. Kim był ów „żołnierz AK”, tego nie wiemy. Choć sama konstrukcja, że „żołnierz AK” w czasach Polski Ludowej był właścicielem kamienicy w Krakowie, skłania do zastanowienia. Ciekawe w tym wszystkim jest też zachowanie służb specjalnych. Czy wiedziały one o interesach Mariana Banasia i jego wspólnikach? Jeżeli nie, to ile są warte? Jeżeli tak – dlaczego go nie ostrzegły? Bały się go? A może zbierały na niego haki?

PiS grzebie w zębach
W kraju jest ok. 24 tys. szkół. W momencie wejścia w życie ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami funkcjonowało w nich 720 gabinetów dentystycznych. Umowę z NFZ na udzielanie świadczeń w zakresie stomatologii ogólnej dla dzieci i młodzieży ma 7 tys. placówek. W kraju jest 13,2 tys. lekarzy dentystów. Jak ustawodawca wyobrażał sobie funkcjonowanie ustawy? Na dodatek założono, że ta dentystyczna rewolucja nie będzie wymagać zwiększenia ilości pieniędzy z NFZ, które przeznacza się na wszystkie usługi stomatologiczne, zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.

I tak zamiotą pod dywan
Kasia nie zdecydowała się na zgłoszenie władzom uczelni, że wykładowca proponował jej spotkania towarzyskie. – Nie miałam dowodów na to, co się działo, więc nie mogłam nic zrobić. Byłoby tylko słowo przeciwko słowu. Nawet gdybym poszła z tą historią do rektora, nic bym nie zyskała. Zapytałby pewnie: „Dotknął pani? Nie. Zdała pani? Tak. No to w czym problem?”.
W lutym br. ukazał się raport rzecznika praw obywatelskich „Doświadczenie molestowania wśród studentek i studentów”, z którego wynika, że problem dotknął aż 40% osób studiujących.

Mundurowi skarżą się na „dobrą zmianę”
Kilkunastostronicowy raport posłanki Bożeny Kamińskiej PO-KO o nieprawidłowościach w służbach mundurowych obejmuje okres od 1 października 2018 r. do początku września 2019 r. W tym czasie Kamińska otrzymała 202 sygnały, z czego aż 169 listów było podpisanych imieniem i nazwiskiem. To świadczy o determinacji skarżących się na „dobrą zmianę” funkcjonariuszy, bo mundurowi nominaci Prawa i Sprawiedliwości ochoczo wszczynają z byle powodu postępowania dyscyplinarne wobec podwładnych.

Ofiara kamiennych serc
„Jest pani ofiarą kamiennych serc”, powiedział, trafiając w sedno, nad jej grobem Kazimierz Kutz. Ona, która służyła, jak mogła najlepiej, Polsce i umiłowanemu Śląskowi, twarda, mocna kobieta, zawdzięczająca wszystko, co zdobyła w życiu, sobie, nie wytrzymała najścia nasłanych na jej dom agentów, z zadaniem wywleczenia jej z rodzinnego gniazda, aby ją zhańbić, przekreślając całe jej dotychczasowe życie, godność i honor Ślązaczki. Posyłając po nią o świcie do rodzinnej twierdzy Blidów, domu świętego dla każdego Ślązaka, upokarzali także Ślązaków jako gorszych Polaków żyjących w jakiejś śląskiej sitwie.

Fragmenty książki Jana Cofałki „Ślązaczki. Od Kopciuszka śląskiego do miliarderki z Ustronia”

WYWIAD
Czy każdy grzyb można polizać
– Moja książka nie jest pracą naukową, to subiektywna opowieść o grzybowej pasji. Piszę o grzybach poprzez opowiadanie, trochę z przymrużeniem oka, wspomnień z dzieciństwa i grzybowych doświadczeń – wyjaśnia Zofia Leszczyńska-Niziołek, autorka poradnika „Polowanie na grzyby. Od borowika do grzybowej”. – Nie namawiam do pichcenia potrawki z muchomora czerwieniejącego lub łuskwiaka zmiennego, chociaż są naprawdę smaczne po odpowiednim przyrządzeniu – zastrzega.

HISTORIA
Dzień żałoby po powstaniu warszawskim
Rocznice powstania warszawskiego powinny przestać być okazją do nadmuchiwania balona narodowej pychy. Musimy skończyć z uprawianiem polityki historycznej. Potrzebujemy polityki mądrej. Dlatego proponuję, żeby przestać obchodzić rocznicę powstania 1 sierpnia, który przypomina nam krótki okres początkowego entuzjazmu i bojowej euforii. Ta rocznica powinna być obchodzona 2 października, w dniu upadku powstania i wygnania z miasta 650 tys. warszawiaków. W tym dniu znacznie lepiej widać to, co wtedy się stało – pisze Marek Przygodzki.

ZAGRANICA
Wiatrowycz odszedł, ale jego zatrute dziedzictwo pozostało
18 września został odwołany ze stanowiska szef Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej Wołodymyr Wiatrowycz, który pełnił tę funkcję od 25 marca 2014 r. Odchodząc, stwierdził, że zdołał zrealizować większość celów, które przed sobą postawił. Celem polityki historycznej było wykreowanie antyrosyjskiej Ukrainy poprzez budowanie świadomości państwowo-narodowej Ukraińców na tradycji nacjonalistyczno-banderowskiej. Towarzyszyło temu bezprecedensowe fałszowanie historii.

Iberyjski prymus
António Costa rządzi Portugalią od 2015 r. Na początku jego wyborcy z trudem ukrywali rozczarowanie, że 58-letni lider Partii Socjalistycznej stanie na czele chwiejnego rządu mniejszościowego. Tymczasem cicha koalicja z „ultralewicowymi buntownikami” przetrwała całą kadencję. Co istotniejsze, Costa uruchomił w kraju zmiany, które nie tylko odwróciły trendy sondażowe PS, lecz również wzmocniły jego własną pozycję. Sympatyczny senhor Costa ma spore szanse na przygniatającą wygraną w wyborach parlamentarnych 6 października.

Pięć wieków Hawany
„Kiedy Eusebio Leal Spengler chodzi po ulicach Starej Hawany, przechodnie traktują go jak gwiazdę rocka”, pisze „The New York Times”. Czy jakiekolwiek inne miasto na świecie ma osobistego historyka i konserwatora? Spengler, który od prawie 40 lat zajmuje się odnową hawańskiej starówki, należy do tych, co uważają, że nawet mając mało, można dużo zrobić. Stolica Kuby pozostaje niezmiennie jego miłością: – Jeśli jest życie poza tym, którego doświadczamy, moja dusza będzie wiecznie włóczyć się po Hawanie.

Ameryka na bruku
Patrice miała wrażenie, że to istny paragraf 22. Jeśli płaciła, Sherrena często nie oddzwaniała, póki znów nie przyszedł początek miesiąca. Jeśli odmawiała płacenia, Sherrena wstrzymywała wszelkie naprawy do chwili uiszczenia należności. „Nie będę się szarpać i zapierdalać przy tych wszystkich sprawach, jak mi wszystkiego nie zapłacisz”, mówiła. Patrice wciąż jednak chciała utrzymać to mieszkanie. (…) Potem jednak kierownik w barze kanapkowym Cousins Subs obciął jej godziny i straciła już jakąkolwiek możliwość manewru. Kiedy dostała od Sherreny powiadomienie o eksmisji, nie miała jak nadrobić zaległych płatności.

Fragmenty książki Matthew Desmonda „Eksmitowani. Nędza i zyski w jednym z amerykańskich miast”

EKOLOGIA
Wypędzeni przez klimat
Masowe ucieczki z terenów zagrożonych zmianami klimatycznymi mogą stać się rzeczywistością już w najbliższych kilku latach. A plany – polityczne, urbanistyczne, ekonomiczne – zagospodarowania tych rzesz ludzkich będą musiały wykroczyć daleko poza ideologiczny dyskurs o przyjmowaniu uchodźców, z którym spotykamy się dzisiaj. Bo uchodźcy klimatyczni będą wszędzie, również w Polsce. Przy obecnym tempie podnoszenia się temperatur mapy, na których Stany Zjednoczone nie mają już Florydy, a Poznań jest nad Morzem Bałtyckim, stają się nieuchronną przyszłością.

OPINIE
Głosujcie na Lewicę
Wzywamy do udziału w wyborach i głosowania na listę nr 3 – Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej – pisze Rada Stowarzyszenia „Kuźnica” w stanowisku w sprawie wyborów parlamentarnych. Apelujemy do wszystkich członków i sympatyków Unii Pracy o masowy udział w wyborach parlamentarnych 13 października 2019 r. – piszą Przewodniczący Unii Pracy Waldemar Witkowski oraz Sekretarz Generalny tego ugrupowania, Grzegorz Andrzej Niski.

KULTURA
Kroniki poznawania świata
Pisanie o warsztacie pisarskim Józefa Hena jest dziś jak wyważanie otwartych drzwi – wartość literacka „Nowolipia. Najpiękniejszych lat” jest po prostu oczywista. Opowieści, często zamknięte w epizodach, bez reszty pochłaniają czytelnika, przenosząc go w tamten czas i miejsce. Tym, co nadaje wspomnieniom niezwykłą wartość – być może również dlatego, że opowiedzianym z perspektywy dojrzałego człowieka – jest niezachwiana afirmacja życia. Mimo wielu tragicznych zwrotów, mimo kruchości teraźniejszości i niepewnej przyszłości.

Qulturalia

ZDROWIE
Tętniak – bomba w głowie
– Próbowaliśmy nakłonić NFZ, by zamknięcie każdego tętniaka uznać za zabieg ratujący życie – wyjaśnia dr Mariusz Banach, neurochirurg. – Niestety, bez skutku. Kolejka się wydłuża, zapisujemy już na grudzień. A przecież nawet ze względów ekonomicznych bardziej opłaca się zamykać tętniaki, zanim pękną, bo wtedy pacjent ma większe szanse na pełny powrót do zdrowia i pracy. Część osób mających tętniaka żyje w takim lęku, że chcą się poddać zabiegowi jego zamknięcia od razu. Niektórzy nawet płacą za zabieg, aby dłużej na niego nie czekać.

FELIETONY I KOMENTARZE
Jerzy Domański: Dobrobyt dla swoich
Jan Widacki: Przedwyborcza sałata
Roman Kurkiewicz: Greta, ty czarownico!
Tomasz Jastrun: Poślizg
Ludwik Stomma: Wyklęci, przeklęci, ogłupiali
Edward Mikołajczyk: Prztyczek w jądro