HISTORIA
Kto szybciej strzela, ten dłużej żyje
Jan Wąchała „Łazik” był dowódcą patrolu likwidacyjnego „Orzeł” wchodzącego w skład 1. Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej na Sądecczyźnie. Zginął w maju 1946 r. z rozkazu Jana Kurasia „Ognia”, skazany za zabicie dwóch kupców z Nowego Targu. „Łazika” wynajął Komitet Żydowski do ochrony Żydów, którzy 2 maja jechali ciężarówką w kierunku granicy. „Ogień”, który się o tym dowiedział, kazał „Łazika” zlikwidować, następnie jego ludzie zastrzelili Żydów, wcześniej zabrali im pieniądze. Dziewięć ciał leżało z prawej strony drogi. Pięć w rowie i cztery na samym gościńcu. Z drugiej, od strony Dunajca, jeszcze dwa ciała. Na poboczu. Fragment książki Jerzego Wójcika „Oddział Między AK i UB – historia żołnierzy »Łazika«”.
KULTURA
Powidoki Strzemińskiego
Ostatni film Andrzeja Wajdy, „Powidoki”, przypomniał wybitnego artystę Władysława Strzemińskiego, ale pominął wiele faktów z jego życia. Pokazał go zaledwie na dwa lata przed śmiercią i w konflikcie z władzą. A przecież życiorysy malarza i jego żony Katarzyny Kobro zapisują pełen dramatycznych wydarzeń oraz intelektualnych oraz artystycznych poszukiwań rozdział w księdze polskich losów. Od I wojny w Rosji, z której Strzemiński wyszedł kaleką, przez ucieczkę do Polski i wtopienie się w ruch awangardy artystycznej w II Rzeczypospolitej, okrucieństwo kolejnej wojny i poniewierkę dwojga artystów z małą córeczką, piekło rodzinnego życia i powojenną rozłąkę. Końcowym akcentem życia artysty, który nie zaznał szerokiego uznania, była praca dekoratora wystaw sklepowych.
Qulturalia
OBSERWACJE
Polak na krańcu świata
Poszukiwanie przygód albo przynajmniej ciekawych krajobrazów poza Polską jest dowodem na to, jak bardzo zmieniliśmy się w ostatnich dekadach, jak wpłynęły na nas możliwość przechowywania paszportu w domu i otwarcie granic. Dokąd jechać, lecieć, płynąć, aby poszerzyć horyzonty? O to dba dobrze już rozwinięty przemysł turystyczny. Ale sama podaż ofert podróżniczo-wczasowych nie wystarczy. Musi być coś jeszcze, co rozpala wyobraźnię. Może to być przykład innych albo niespokojny duch i fantazja. W artykule sylwetki najbardziej znanych polskich podróżników i eksploratorów: Jacka Pałkiewicza, Martyny Wojciechowskiej, Beaty Pawlikowskiej, Aleksandra Doby i Marka Kamińskiego.
Zaginiony narzeczony
„Archiwum X” to pierwsza w Polsce jednostka rozwiązująca po latach niewyjaśnione sprawy kryminalne. Udowadnia, że nic, a zwłaszcza ludzie, nie ginie bez śladu. Że sprawiedliwość w końcu dopadnie każdego mordercę. Że sumienia nie da się zagłuszyć. Że najbardziej przerażające historie pisze samo życie. Dzięki doskonałemu wyczuciu ludzkiej psychiki, nowoczesnym metodom śledczym, wytrwałości i zaangażowaniu krakowscy policjanci odnoszą spektakularne sukcesy, obalając mity i stereotypy na temat policji. Przykładem jest historia rozwiązania zagadki zaginięcia w 2000 r. mężczyzny, który wieczorem wziął rower i powiedział, że jedzie do swojej dziewczyny. Nigdy nie wrócił. Fragment książki Piotra Litki, Bogdana Michalca i Mariusza Nowaka „Polskie Archiwum X”.
FELIETONY I KOMENTARZE
Jerzy Domański: Układ PiS z Kościołem
Bronisław Łagowski: Orientacja wschodnia rządu PiS
Tomasz Jastrun: Nieszczęsny krzyż
Agnieszka Wolny-Hamkało: Zgrabna grzywka youtubera
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy