W najnowszym (6/2019) numerze Przeglądu polecamy

Autor: Przegląd | 4 lutego, 2019

W poniedziałek 4 lutego w kioskach 6 numer tygodnika PRZEGLĄD. Polecamy w nim:

TEMAT Z OKŁADKI
Polski fenomen
Świat zachodni uznał, że Okrągły Stół to akt politycznej mądrości, największy sukces Polaków od stuleci. Bez rozlewu krwi, bez jednej wybitej szyby dokonała się transformacja ustrojowa. Dwa polskie plemiona zakończyły wojnę. Podczas końcowego posiedzenia Lech Wałęsa oświadczył: „Po raz pierwszy rozmawialiśmy ze sobą, posługując się siłą argumentów, a nie argumentami siły. To dobrze wróży na przyszłość. Uważam, że obrady Okrągłego Stołu mogą stać się początkiem drogi do demokratycznej i wolnej Polski”. Wkrótce jednak zaczęła się krytyka, zagrały osobiste ambicje i ambicyjki. Zaczęto systematycznie umniejszać znaczenie Okrągłego Stołu, by wreszcie określić go mianem „zdrady narodowej”.

Jak go widzimy z perspektywy 30 lat? Trójgłos profesorów Bronisława Łagowskiego, Ludwika Stommy i Jana Widackiego.

WYWIAD
Idę z Biedroniem, bo on się nie cofnie
– Nie pójdziemy na kompromisy w sprawie aborcji, praw osób LGBT. Nie pójdziemy na żaden kompromis w sprawie finansowania Kościoła – obiecuje działaczka samorządowa Paulina Piechna-Więckiewicz, zaangażowana w budowę struktur nowej partii Roberta Biedronia. – Mamy też postulat powołania Komisji Prawdy i Pojednania, która rozliczy Prawo i Sprawiedliwość z tego, co robiło przez ostatnie trzy lata, i tu także się nie cofniemy. Jeżeli tego nie rozwiążemy, to nawet jeśli uda się odsunąć PiS od władzy, pewne instytucje i zaufanie do państwa zostaną trwale nadszarpnięte. Od razu mówię: nie chcemy odwetu. To ma być rzetelne i uczciwe rozliczenie tych, którzy złamali konstytucję, zaszkodzili obywatelkom i obywatelom.

Cyfrowa odpowiedzialność
– Fundacja powstała po to, by uczyć, jak odpowiedzialnie i bezpiecznie korzystać z mediów cyfrowych. Na co dzień prowadzimy szkolenia, głównie wśród rodziców, uczniów i nauczycieli. Przygotowujemy je, opierając się na badaniach naukowych. Istnieją np. badania, które pokazują, że nadużywanie mediów cyfrowych w ciemnym pomieszczeniu powoduje problemy z zaśnięciem, pogorszenie wzroku, przemęczenie, słabsze przyswajanie treści na lekcjach – mówi dr Maciej Dębski, założyciel Fundacji Dbam o Mój Z@sięg. – Jeśli szkoła mówi: dzieci już mają smartfony, więc teraz pogadajmy o ich bezpiecznym używaniu, jest to spóźnienie się z procesem edukacyjnym o dobre pięć lat.

Bliski Wschód: nowy układ sił
Zdaniem emerytowanego dyplomaty, amb. Krzysztofa Płomińskiego, zbliżająca się międzynarodowa konferencja poświęcona sprawom Bliskiego Wschodu, która odbędzie się Warszawie, nie jest w stanie wiele zmienić w sytuacji regionu. – Ważne jednak, by do istniejących problemów nie dołożyła nowych. A o to nietrudno – np. kraje koalicji opłacają w Jemenie dziesiątki tysięcy najemników afrykańskich, którzy kiedyś wrócą w swoje strony i na pewno nie zajmą się uprawą ziemi. W tym widzę rolę polskiego współgospodarza.
Dyplomata wyraża także obawę, by konferencja nie pogłębiła rozdźwięków w Unii, zwłaszcza gdyby sytuacja wokół Iranu stała się krytyczna.

KRAJ
Geologia to ja
Niewykluczone, że wkrótce wydobycie i przetwarzanie polskich bogactw naturalnych stanie się okazją do wyprowadzania pieniędzy publicznych w prywatne ręce. Takie mogą być skutki ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Geologicznej, której projekt powstał pod rządami PiS. Jak stwierdził geolog dr Tomasz Nałęcz, PAG to antypaństwowy i antynarodowy przekręt. Agencja miałaby zastąpić Państwowy Instytut Geologiczny, przejmując jego majątek i część pracowników. Będzie praktycznie niekontrolowalnym podmiotem, a ustawa, która ją powołuje, dotyczy zarządzania wartymi biliony złotych surowcami i sterowania dostępem do nich.

Reforma Gowina jak gilotyna
Jarosław Gowin przy każdej okazji przypomina, że jego ustawę popierają władze większości uczelni. Pozostaje pytanie, czy błogosławieństwo rektorów wystarczy, by mówić o „poparciu środowiska akademickiego”. Bo skoro poparcie dla reformy Gowina jest tak szerokie, to skąd te protesty?
Absurdem jest choćby nowa ministerialna klasyfikacja czasopism. Jej efektem jest np. przypisanie czasopisma „Academic Psychiatry” do dziedziny archeologii, „Leonardo Music Journal” do kategorii inżynierii materiałowej oraz górnictwa i energetyki czy „Journal of Lesbian Studies” – do zootechniki i rybactwa. Pism z dziedziny prawa kanonicznego jest więcej niż z nauk prawnych.

W kolejce do kolejki, czyli Polak na nartach
Poczekalnia na oddziale ratunkowym zakopiańskiego szpitala stopniowo wypełnia się miłośnikami białego szaleństwa. Zaparowane gogle wysychają, a przyklejony do ubrań śnieg topnieje, tworząc na podłodze kałuże. Jeśli podłoga wokół kontuzjowanego narciarza wysycha, zanim ten zostanie obsłużony, to znak, że pod Tatrami zaczęły się ferie zimowe. – Polskie stoki należą do najlepiej zabezpieczonych w Europie, ale też tylko u nas jest tak dużo ludzi i tak wysoki procent osób próbujących zjeżdżać bez odpowiednich umiejętności – mówi doświadczony ratownik.

REPORTAŻ
SORtownia. Drzwi, a za nimi magia
– Prosisz, żebym opowiedział o moim najcięższym dyżurze. Nie umiem tego zrobić. Tu nie ma czegoś takiego, jak najcięższy dyżur. Każdy jest albo ciężki, albo bardzo ciężki. Zdarza się, że przez okrągłe 24 godziny nawet nie usiądziesz. A dyżury bywają i kilkudniowe. (…)
Wojtek pracuje ok. 300 godzin w miesiącu. Jest ratownikiem zatrudnionym na kontrakcie w SOR. ZUS, podatek – wszystko na jego głowie. – W styczniu rodziło mi się dziecko, wziąłem 10 dni wolnego, chciałem być blisko żony. Zrobiłem tylko 190 godzin, więc nie zapłaciłem ZUS i podatku. Gdybym zapłacił, zostałoby mi na życie 1000 zł. W lutym wypracowałem ponad 300 godzin, więc zapłacę za dwa miesiące.

Fragmenty książki Pawła Kapusty „Agonia”

HISTORIA
Z Sybiru za stery samolotów
Piloci Ludowego Wojska Polskiego zostali zapomniani. A przecież walczyli o wyzwolenie ojczyzny nie na obcym niebie, ale nad Polską. W brawurowych atakach niszczyli niemieckie czołgi, linie kolejowe i parowozy, odnosili sukcesy w walkach myśliwskich. Chociaż los rzucił ich na ziemię radziecką, oddawali życie i zdrowie, by walczyć o wolność Polski. Ich wysiłek nie ustępował oddaniu Polaków w bitwie o Anglię. Polskim pilotom, którzy latali w LWP, nie można zarzucić braku determinacji czy odwagi. W czasie wojny ocalili niejedno życie żołnierskie, osłaniając kolegów. Ocalonych cywilów były tysiące.

PUBLICYSTYKA
A to inny świat właśnie!
Gustaw Herling-Grudziński wraz z redakcją paryskiej „Kultury” i we współpracy z rosyjskim „Kontynentem” nawiązał polsko-rosyjski dialog intelektualny. Obie redakcje, skupiające wybitnych twórców, za cel nadrzędny uznały obronę podstawowych praw człowieka, zwłaszcza zaś fundamentalnej i wielopłaszczyznowej wolności. Zaskakujące jest, że w tak trudnych i nieludzkich wręcz warunkach historycznej zawieruchy Polacy i Rosjanie potrafili rozmawiać i jednoczyć się w słusznej sprawie, zapominając o krzywdach i wybaczając sobie nawzajem – przypomina Patrycja Spytek.

MEDIA
Nagrody Prusa dla najlepszych dziennikarzy
Nagroda im. Bolesława Prusa została ustanowiona w latach 60. Po 17 latach przerwy – w roku 2015 – do jej przyznawania powróciło Stowarzyszenie Dziennikarzy RP. Grzegorz Sroczyński i Rafał Woś to laureaci tegorocznej edycji Nagrody. Kapituła konkursu przyznaje bowiem dwie nagrody – Złotego Prusa za całokształt osiągnięć dziennikarskich oraz Zielonego Prusa dla dziennikarzy poniżej 35. roku życia.

KULTURA
Nosi mnie fabularnie
– Mam nadzieję, że „małomiasteczkowość” będzie stałym tematem i na kilku książkach, filmach i płytach się nie skończy. Zwłaszcza że taka przestrzeń otwiera wiele możliwości interpretacji i punktów widzenia, a miasta poza centrum są bardzo zróżnicowane. Wielu ludzi żyje w małych i średnich miastach i nie mieli do tej pory zbyt dużej reprezentacji w popkulturze – zwraca uwagę Anna Cieplak, animatorka kulturalna i pisarka. Deklaruje, że „bardzo ją nosi fabularnie”. – Lubię ten moment, kiedy wymyślam historie równoległe do tych, których doświadczyłam. Dużo się uczę, kiedy próbuję się wczuć w sytuacje innych ludzi.

Qulturalia

EKOLOGIA
Morze śmieci po horyzont
Wielka Pacyficzna Plama Śmieci jest tak wielka – dosłownie i w przenośni – że w ostatnich latach właściwie zmonopolizowała debatę na temat oczyszczania oceanów. Przykryła tym samym inne, nie mniej szkodliwe zjawiska i procesy. Ich listę należy zacząć od pozostałych dryfujących plam śmieci w różnych częściach świata. Nie za wszystko jednak odpowiedzialny jest plastik. Ludzka działalność niszczy oceaniczne ekosystemy na wiele innych sposobów. Po pierwsze, morza są coraz bardziej zakwaszone. Wynika to z ogromnej emisji dwutlenku węgla do atmosfery – zbiorniki wodne absorbują ponad jedną czwartą ludzkich emisji.

SPORT
Futbol po polsku
W 26 edycjach Ligi Mistrzów polskie drużyny występowały tylko trzykrotnie (!). Liga polska okazuje się w historii tych rozgrywek gorsza od cypryjskiej, białoruskiej, izraelskiej, czeskiej i rumuńskiej. Uczestniczy w niej bardzo dużo obcokrajowców, traktujących grę w Polsce jako futbolowe saksy. Na prawie 500 zarejestrowanych do występu graczy 34% to obcokrajowcy. A jednak, poza czterema piłkarzami powołanymi przez Adama Nawałkę do reprezentacji Polski na tegoroczny mundial, w kadrach 31 pozostałych finalistów imprezy nie znalazł się ani jeden zawodnik z polskiego klubu.

FELIETONY I KOMENTARZE
Jerzy Domański: Młócka w rodzinie
Roman Kurkiewicz: Domniemania polskie
Tomasz Jastrun: Srebrne taśmy
Agnieszka Wolny-Hamkało: Tak przegrać
Edward Mikołajczyk: Prezes na Wilno!