Eureka

Autor: Przegląd | 7 stycznia, 2007

ranking
Naukowe „Top 10”
Według tygodnika „Science”, największym wydarzeniem naukowym 2006 r. było udowodnienie hipotezy Henriego Poincarégo. Dotyczy ona gałęzi matematyki zwanej topologią (wzajemne przekształcenia figur geometrycznych). Według hipotezy, która powstała jeszcze w 1904 r., przestrzeń jest odpowiednikiem „hipersfery”, trójwymiarową powierzchnią czterowymiarowej kuli.
Kolejne osiągnięcia naukowe to m.in. kopalne DNA (nowe techniki analizy DNA pozwoliły uzyskać informacje genetyczne o mamutach i neandertalczyku) i obserwacja naukowców, która potwierdziła coraz szybsze topnienie pokryw lodowych Antarktyki i Grenlandii. Inne odkrycia to: ryba z nogami (skamielina o mocnych płetwach wyposażonych w stawy, co pokazuje drogę, jaką pokonały kręgowce z morza na ląd – fot. powyżej), czapka niewidka (okrycie pozwalające ukryć chroniony obiekt przed mikrofalami; nie powstają ani odbicia, ani cienie), opatentowanie ranibimuzabu (leku poprawiającego wzrok osób cierpiących na zwyrodnienie plamki żółtej).
Doceniono też tzw. ewolucję w działaniu (czyli badania na myszach i muszkach owocowych, pozwalające obserwować zmiany genetyczne prowadzące do ewolucji), nanotechnikę (pozwala zobaczyć szczegóły komórek mniejsze niż 200 nanometrów) i serię odkryć, dzięki którym można lepiej poznać sposób, w jaki mózg zapisuje nowe wspomnienia. Na liście odkryć znalazła się też tzw. nowa klasa małych cząsteczek RNA, które wyłączają aktywność genów (została nazwana krótkimi interferującymi RNA). Co ciekawe, ranking zamyka naukowe oszustwo. Chodzi o Woo Suk Hwanga i jego kolegów, którzy opublikowali na łamach „Science” dwa, oparte na zmyślonych osiągnięciach, artykuły o komórkach macierzystych.

internet
Sieć w walce z mordercą
Kanadyjscy policjanci z miasta Hamilton umieścili w serwisie YouTube kilkudziesięciosekundowy film z kamery przemysłowej. Widać na nim podejrzanego, który wchodzi do nocnego klubu na koncert gwiazdy hip-hopu, Seana Prince’a. Film został obejrzany ponad 30 tys. razy. Widoczny mężczyzna to 24-letni George Gallow. Po tym, jak klip trafił do sieci, sam oddał się w ręce policji. Gallow oskarżony został o morderstwo i próbę morderstwa. Policja uważa, że w parku zaatakował nożem 22-letniego Ryana Milnera i jego kolegę. Ten pierwszy chwilę po ataku zmarł. Zdaniem tamtejszej policji, to pierwszy w historii przypadek wykorzystania internetu jako narzędzia do prowadzenia śledztwa.

medycyna
Rak, którego można uniknąć
Rak szyjki macicy jest jedynym rakiem, który mógłby zostać niemal całkowicie wyeliminowany dzięki połączeniu wczesnej diagnostyki (przesiewowe badania cytologiczne) i nowoczesnych rozwiązań profilaktycznych (szczepienia przeciwko wirusowi HPV). Jednak na razie co roku 30 tys. Europejek umiera na tę chorobę. I właśnie dlatego, z inicjatywy European Cervical Cancer Association (ECCA, Europejskie Stowarzyszenie Raka Szyjki Macicy), powstał pomysł Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Celem tego projektu jest podniesienie wiedzy na temat sposobów uniknięcia choroby. W Polsce współorganizatorami są Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, UNDP (agenda ONZ) oraz kobiece organizacje pozarządowe. Pierwszy Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy potrwa od 21 do 28 stycznia.

ciekawostka
Pozdrowienia od Darwina
W bibliotece Christ’s College Uniwersytetu w Cambridge od 1909 r. wisiało na ścianie zdjęcie Karola Darwina. Ostatnio odnaleziono, wciśnięty za ramkę, czek z podpisem słynnego uczonego. Co ciekawe, są tam dwa podpisy. Zupełnie, jakby naukowiec pomylił się i podpisał najpierw czek nie w tym miejscu, gdzie powinien. Czek pochodzi z marca 1872 r., opiewa na 100 funtów. Była to wypłata z własnego konta, prawdopodobnie na prywatne potrzeby Darwina, który przeprowadzał się w tym czasie z rodziną z wynajętego domu w Londynie do wiejskiego domu w hrabstwie Kent. Sam portret został zrobiony w latach 50. XIX w. Darwin wyszedł na nim bardzo poważnie, wręcz dostojnie. Zdaniem naukowca, właśnie dlatego zdjęcie było nieudane, bo nie oddawało jego prawdziwej osobowości. W 1909 r. fotografia trafiła na okolicznościową wystawę. Najwidoczniej wtedy obecny na niej syn Darwina włożył czek, tak by wystawał jedynie fragment z autografem uczonego (sprawiało to wrażenie, jakby podpis widniał na zdjęciu).

historia
Bardzo stary zielnik
Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej kupiło dla swojej biblioteki niezwykle rzadki starodruk. To „Zielnik” Szymona Syreńskiego. Autor znany także pod łacińskim nazwiskiem Syreniusz, urodził się w 1541 r. w Oświęcimiu, a zmarł w 1611 r. w Krakowie. W 1569 r. otrzymał w Akademii Krakowskiej tytuł magistra nauk wyzwolonych, a następnie w 1577 r. – tytuł doktora medycyny na uniwersytecie w Padwie. Od 1589 r. był pierwszym w dziejach Uniwersytetu Jagiellońskiego profesorem botaniki na Wydziale Medycznym.
Słynny „Zielnik” został wydany dopiero przez ucznia profesora w 1613 r., czyli dwa lata po śmierci autora. Ewenement księgi polega na tym, że jest to pierwsze naukowe dzieło z botaniki napisane w języku polskim. Jej pełny tytuł brzmi: „Zielnik herbarzem z języka łacińskiego zowią to iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkowy mocy ziół wszelakich drzew krzewin y korzenia”. Można w niej znaleźć opis 765 gatunków roślin.

internet
E-commerce po polsku
Portal Internet Standard i serwis Sklepy24.pl zbadały stan polskiego e-commerce. Okazuje się, że 2/3 polskich sklepów internetowych to mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do dwóch osób. Jedynie w 9% sklepów pracuje ponad pięć osób. Właściciele tych biznesów są optymistami. Żaden nie spodziewa się recesji, a ponad 60% oczekuje dynamicznego wzrostu sprzedaży. Czynnikiem, który najbardziej utrudnia im rozwój, jest brak zaufania klientów do handlu w sieci. W 57% sklepów wynik finansowy netto będzie lepszy niż w roku ubiegłym, w 61% wzrośnie wartość sprzedaży. Jednak obroty powyżej 200 tys. zł zanotowało zaledwie 7,4% sklepów, zaś w 46% są one niższe niż 10 tys. zł.

medycyna
Aktywność intelektualna kontra choroba Alzheimera
Wykształcenie i aktywność umysłowa lepiej chronią przed chorobą Alzheimera niż jakiekolwiek pigułki – do takich wniosków doszli neurolodzy ze szpitala im. A. Marcide w Ferrol (Hiszpania), którzy analizowali wyniki 26 badań obejmujących 60 tys. pacjentów na całym świecie. Swoje wnioski opublikowali w internetowym wydawnictwie PLoS ONE. Analizy ujawniły, że nawet leki w umiarkowanym stopniu chroniące neurony przed uszkodzeniem mogą znacznie obniżyć liczbę zachorowań na alzheimera. Okazuje się jednak, że najwydajniejszą strategią w profilaktyce choroby jest aktywność intelektualna. Neurobiolodzy uważają, że aktywność umysłowa zwiększa tzw. rezerwę poznawczą. Oznacza to, że aby u osób z większą rezerwą pojawiały się objawy demencji, muszą one stracić więcej neuronów, niż osoby z mniejszą rezerwą poznawczą.

popularyzacja nauki
Nagrody dla polskich naukowców
Marek Pawłowski i Jacek Rożynek z Instytutu Problemów Jądrowych w Świerku zdobyli nagrodę za najlepszy pokaz popularnonaukowy na I Europejskim Festiwalu Nauki WONDERS w Helsinkach. Uznanie jurorów zyskał pokaz „Fizyczna piaskownica” polegający na zademonstrowaniu kilkudziesięciu zjawisk fizycznych w sposób niewymagający żadnych specjalnych przyrządów, a tylko tego, co każdy ma w kuchni. Wyróżnienie festiwalowej publiczności odebrał natomiast Michał Surma z Uniwersytetu Wrocławskiego za pokaz izolowania DNA metodą domową. W festiwalu wzięło udział 21 zespołów z 19 krajów.

zwierzęta
Samcom dziękujemy!
Brytyjscy naukowcy ogłosili na łamach „Nature”, że warany z Komodo (Varanus komodoensis) mogą rozmnażać się partenogenetycznie. Czyli bez udziału samców. Grupa naukowców pod kierunkiem Phillipa C. Wattsa wysnuła takie wnioski na podstawie obserwacji i badań DNA dwóch samic przebywających w brytyjskich ogrodach zoologicznych. Jedna z obserwowanych samic (z Chester Zoo) zniosła 11 w pełni zdolnych do życia jaj, druga (z London Zoo’s Sungai) – cztery. Ostatni kontakt z samcami miały ponad dwa lata temu. Z trzech jaj naukowcy pobrali materiał do testów genetycznych. Przeprowadzone badania dowiodły, że DNA młodych pochodzi wyłącznie od matek.

języki obce
Angielski na płytach
Znajomość angielskiego to właściwie podstawa funkcjonowania we współczesnym świecie. Wśród wielu propozycji edukacyjnych jest też coś dla zabieganych, którzy nie mają czasu na kursy, a chcieliby pogłębić praktyczną znajomość angielskiego – lekcje na płytach wydawnictwa Edgar. Zaletą płyt jest to, że można ich słuchać niemal wszędzie, np. prowadząc samochód czy ćwicząc na siłowni. „Audio Kurs World Today” doskonali rozumienie ze słuchu i uczy słownictwa z dziedziny mediów. Wśród poruszanych na lekcjach kwestii są: globalizacja, problemy demograficzne, wolny rynek, rasizm, konflikty etniczne, terroryzm i NATO, czyli tematy, które umożliwią konwersację o aktualnych sprawach. Natomiast płyty audio i CD-ROM „Profesor Henry. Rozumienie ze słuchu i konwersacje” dzięki scenkom, dialogom i filmom oraz ćwiczeniom pomogą nie tylko w lepszym rozumieniu ze słuchu, ale również w pisaniu, mówieniu i tłumaczeniu. Kursy przeznaczone są zarówno dla początkujących, jak i dla zaawansowanych.

konkurs
Polskie talenty
Do 31 stycznia została przedłużona rekrutacja do programu „Polskie Talenty” zorganizowanego przez Fundację Telekomunikacji Polskiej. Stawką są roczne stypendia w wysokości 10 tys. zł oraz notebooki. Program skierowany jest do studentów III i IV roku informatyki, elektroniki i telekomunikacji. Zainteresowani powinni składać wnioski zawierające: kwestionariusz osobowy, list motywacyjny, CV, oświadczenie o dysponowaniu danymi osobowymi wydrukowane, podpisane i przesłane pocztą konwencjonalną, ksero indeksu i fotokopię dowodu osobistego. Więcej na stronie www.polskietalenty.pl.