Od uzależnienia do klientelizmu

Od uzależnienia do klientelizmu

Tryptyk prof. Andrzeja Skrzypka o stosunkach polsko-radzieckich w latach 1944-1989

Wydany ostatnio przez Akademię Humanistyczną im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku tom „Mechanizmy klientelizmu. Stosunki polsko-radzieckie 1965-1989” zamyka monograficzny tryptyk prof. Andrzeja Skrzypka poświęcony relacjom ze wschodnim sąsiadem. Poprzednie tomy: „Mechanizmy uzależnienia” traktujący o latach 1944-1957 i „Mechanizmy autonomii” (lata 1956-1965) zostały wydane wcześniej – w 2002 i 2005 r.
Już same tytuły poszczególnych tomów pozwalają spojrzeć na sposób ujęcia przez autora historii stosunków polsko-radzieckich, na przyjęte cezury. W tych trzech słowach: uzależnienie, autonomia, klientelizm mieści się najkrótsza charakterystyka owych relacji. I trudno się z nią nie zgodzić. Nawet jeżeli poszczególne słowa mają różne odcienie, bo przecież wielorakie są stopnie i zakresy uzależnienia, autonomii i klientelizmu.
Na podkreślenie zasługuje to, że prof. Skrzypek prezentując owe stosunki, nie pisze jedynie, jak na nie patrzyły polskie władze, ale pokazuje także radziecki punkt widzenia i wpływ, jaki te dwie optyki miały na posunięcia decydentów obu państw. Właśnie te treści podnoszą wartość tryptyku, nie ma w nim jednostronnego przekazu, oglądu wydarzeń. Autor docieka prawdy, konfrontuje dokumenty z przekazami bohaterów wydarzeń, opublikowanymi w wielu już wspomnieniach, wywiadach-rzekach. Trzytomowa synteza pozwala spojrzeć inaczej, niż robi się to w mediach czy IPN-owskiej literaturze, na dwa najważniejsze państwa bloku wschodniego. Choć były w sojuszu i miały wspólne interesy, to nie brakowało między nimi rozbieżnych poglądów, wzajemnej nieufności, niezrozumienia, a nawet wrogości u niektórych decydentów. Prof. Skrzypek wyraźnie to uwidocznia. Jak również to, że owe stosunki były pochodną pojałtańskiego porządku w świecie, układu sił między mocarstwami (ich polityki międzynarodowej) i stojącymi za nimi militarnymi blokami.
Trzeba też zauważyć, że tryptyk prof. Skrzypka nie przypomina prac modnego ostatnio autora, który pisze niemalże na każdy temat. Nie powstały one, jak w przypadku publikacji tego mocno reklamowanego profesora, na podstawie jedynie lektury innych prac, ale głównie w wyniku kwerendy dokumentów (w archiwach polskich i zagranicznych), uwiarygodniających treści, które Skrzypek podaje, jak również potwierdzających jego tezy i hipotezy. Oczywiście im bliżej końca lat 80., tym mniejszy miał autor dostęp nie tylko do rosyjskich archiwaliów, ale wiele mógł wysnuć ze wspomnieniowych pozycji naszych byłych polityków i nie tylko ich.
Choć autor zastrzega się, że gospodarcze aspekty nie leżą w jego bezpośrednich zainteresowaniach, a inni historycy, z ekonomistami włącznie, nie kwapią się do zanalizowania relacji PRL-ZSRR pod tym względem, to jednak czytelnik otrzymuje co najmniej podstawowe informacje z tej dziedziny, która znacząco wpłynęła na owe stosunki, tak jak dzieje się to dziś, o czym szczególnie można się przekonać w dobie kryzysu paliwowego i energetycznego. W tym miejscu należy napisać, że szkoda, że autor ograniczył się głównie do sfery wielkiej polityki i gospodarki, a pominął kulturę. Nie jest przecież tajemnicą, że nawet dzięki oficjalnej polityce kulturalnej Rosjanie coraz lepiej znali Polskę, coraz bardziej byli nią zaciekawieni i coraz większą sympatię żywili do Polaków. Ten stosunek narodów Związku Radzieckiego z pewnością miał też wpływ na decyzje Biura Politycznego KC KPZR wobec Polski.
Mimo tego braku (może autor zamierza napisać o tym osobną monografię?) czytelnik dostaje ogromną porcję wiedzy, daleko wykraczającą poza podręcznikowe standardy. Rzetelną syntezę, a nie prezentującą Związek Radziecki w uproszczony, czy raczej prostacki sposób, Polskę zaś jedynie jako zniewoloną przez sowieckiego okupanta, rządzoną przez tępych komunistów.
Po syntezę prof. Skrzypka powinni sięgnąć nie tylko miłośnicy historii najnowszej, ale także politolodzy, bo jest ona dobrym studium pozwalającym poznać meandry międzynarodowej polityki, której konsekwencje odczuwamy do dzisiaj.

Andrzej Skrzypek
Mechanizmy uzależnienia
Stosunki polsko-radzieckie 1944-1957
Pułtusk 2002,
s. 492, oprawa twarda
ISBN 83-88067-67-2,
Cena 40,00 zł

Andrzej Skrzypek
Mechanizmy autonomii
Stosunki polsko-radzieckie 1956-1965
Pułtusk-Warszawa 2005,
s. 335+aneksy, oprawa twarda
ISBN 83-89709-26-0,
Cena 30,00 zł

Andrzej Skrzypek
Mechanizmy klientelizmu
Stosunki polsko-radzieckie 1965-1989
Pułtusk-Warszawa 2008,
s. 394, oprawa twarda
ISBN 978-83-7549-031-2,
Cena 38,00 zł

Zamówienie na książki prof. Skrzypka można złożyć:
– listownie na adres: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora,
ul. Daszyńskiego 17, 06-100 Pułtusk
– telefonicznie: (023) 692 97 81, tel. kom. (+48) 601 436 219
– faksem: (023) 692 97 48
– e-mailem: wydawnictwo@ah.edu.pl
– zakup w państwa miejscowości
Publikacje powinny być dostępne w największych księgarniach w całej Polsce. Jeśli jednak interesująca Państwa publikacja nie jest dostępna, prosimy o złożenie takiego zapotrzebowania w waszej księgarni, a nasze Wydawnictwo niezwłocznie zrealizuje przesłane do nas zamówienie.
Termin realizacji i koszty przesyłki:
– zamówienia realizujemy w ciągu 2-4 dni roboczych.
– koszty przesyłki uzależnione są od rodzaju i wagi przesyłki, np.
paczka ekonomiczna: 8 zł-15 zł, paczka priorytetowa: 9 zł-18 zł
Proponowane formy płatności:
– przelew 14 dni,
– pobranie pocztowe (płatność odbywa się przy odbiorze paczki)
Wszelkich informacji udziela i zamówienia realizuje:
Agata Miłoszewska, tel. (023) 692 97 81, faks (023) 692 97 48
tel. kom. (+48) 601 436 219
e-mail: wydawnictwo@ah.edu.pl
Jeśli chcecie Państwo otrzymywać aktualny katalog wydawniczy, proszę pisać na adres: wydawnictwo@ah.edu.pl

Sprzedaż prowadzi też Księgarnia Naukowa im. B. Prusa
Krakowskie Przedmieście 7, 00-068 Warszawa,
tel. (022) 826 18 35, e-mail: gkn@prus24.pl, www.prus24.pl

Wydanie: 12/2009, 2009

Kategorie: Książki

Napisz komentarz

Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy