Plus minus Polak

Autor: Paulina Nowosielska | 25 marca, 2002

W telewizji mówi o ekonomii, ale w biznesie odpowiada mu każdy kolor oprócz czarnego

Połowę swojego życia spędził w Polsce. Nie mówi o niej inaczej, niż „w naszym kraju” i „nasz rząd”. Od niedawna można go oglądać w ekonomicznym programie „Plus minus”. Występując w nim, chce wpłynąć na nasz sposób myślenia. – Polska to kraj, w którym mogę pokazać, na co mnie stać. Bez względu na kolor skóry – mówi pochodzący z Zambii Richard Mwebe.
– Zatrudnienie Richarda było zagraniem marketingowym. Widz mógł nie zapamiętać nazwy programu, od razu jednak kojarzył jego charakterystyczną postać – mówi prowadzący „Plus minus”, Tadeusz Mosz. – Kiedyś rozmawialiśmy w programie o znaczeniu kolorów w biznesie. Richard zażartował, że odpowiada mu każdy kolor garnituru oprócz czarnego. Musiałby wtedy cały czas się uśmiechać.

Najprościej byłoby przekląć
– Telewizyjna Jedynka ogłosiła konkurs na program ekonomiczny. Wygrałem go. Od dawna współpracowałem z analitykami z Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej. Któregoś dnia powiedzieli mi, że mają nowego medialnego człowieka. Był nim Richard Mwebe – mówi Tadeusz Mosz.
– Spytano mnie, czy potrafię sporządzać analizy ekonomiczne. Odpowiedziałem, że to mój zawód. Zacząłem od porannego programu „Kawa czy herbata?”, żeby oswoić się z kamerą – wspomina Richard Mwebe. – Jestem wykładowcą i nie boję się mówić do ludzi. Tadeusz Mosz ułatwił mi zadanie. Powiedział, że nie muszę patrzeć do kamery. To ona będzie musiała za mną nadążyć. My sobie po prostu porozmawiamy.
Prowadzący „Plus minus” nie rozstaje się ze swoim wskaźnikiem. Dzięki niemu komunikuje się z rozmówcami. Gwałtowne uderzenie we wskaźnik oznacza, że trzeba już skończyć mówić. Dlatego, gdy jeden z komentatorów zacina się w pół słowa, drugi natychmiast wykorzystuje ten moment do przeforsowania własnej opinii. Liczy się czas. – Przerywam, bo mam czasami problemy ze znalezieniem gładkiego określenia – wyjaśnia Richard Mwebe. – Czasami najprościej byłoby po prostu przekląć.
– Niektórzy dzielą się ze mną swoimi wątpliwościami, czy słusznie zrobiłem, angażując Richarda. Zawsze podkreślam, że nie jest on autorem, lecz jednym z komentatorów występujących w programie. Wysokiej klasy fachowcem, wykształconym człowiekiem, z niezwykłą zdolnością zjednywania sobie rozmówców. Nie zaangażowałem go jedynie ze względu na kolor skóry – mówi Tadeusz Mosz.
Zdaniem Richarda Mwebe, z polską gospodarką nie jest dobrze. Brakuje polityki proeksportowej i elastycznego kodeksu pracy, za mało uwagi poświęca się rolnictwu. – Wielu komentatorów ekonomicznych zadziwia mnie swoim daleko idącym optymizmem. Kiełbasa i wódka to za mało, aby zasłynąć na międzynarodowym rynku. Pewnych zaległości nie da się odrobić w kilka miesięcy. Z drugiej strony, obecna recesja to normalne zjawisko. Za rok, dwa można spodziewać się poprawy – tłumaczy.

Motywacja za dwa dolary
Na początku lat 80. w Zambii nietrudno było o stypendium za granicą. – Zawsze dobrze się uczyłem. Po zdanej maturze dostałem propozycję wyjazdu: Polska, Indie lub ówczesny Związek Radziecki. Zdecydowałem, że najlepiej będzie mi w Polsce, bo mają tam swojego „Łolesa” (tak w Zambii mówią na Lecha Wałęsę), więc i wolności jest trochę więcej – wspomina Richard Mwebe. – Gdy wylądowałem na Okęciu, pierwsze, co zauważyłem, to żółte liście na drzewach. Nigdy wcześniej czegoś takiego nie widziałem.
Na lotnisku nikt nie znał angielskiego. W dotarciu do Dworca Centralnego pomógł mu pewien kierowca taksówki: za wskazanie właściwego autobusu wziął tylko dwa dolary. W dworcowej kasie poprosił o najtańszy bilet do Łodzi. Tam miał rozpocząć naukę języka. – Ku mojej nieopisanej uldze pani w okienku zrozumiała, co do niej mówię. Sprzedała mi jednak bilet na godzinę 22 wieczorem. Cały dzień spędziłem więc na dworcu. Kilka razy proszono mnie o parę złotych na piwo. Zastanawiałem się, gdzie jest ta Europa, o której tyle myślałem w Afryce. Gdy w końcu wszedłem do pociągu, kilku wesołych pasażerów chciało mnie poczęstować wódką. Odmówiłem – śmieje się.
Miał dobrą motywację do nauki języka: był do tego zmuszony. Jednym z pierwszych zadań domowych w studium języka polskiego w Łodzi było nauczyć się dowolnego słowa usłyszanego od Polaków. – Następnego dnia większość z nas rzucała najgorszymi przekleństwami. Nie wiedzieliśmy, co mówimy, dlatego dziwiła nas reakcja nauczycielki – opowiada. – Uczyłem się szybko. Początkowo powtarzałem tylko dziwnie brzmiące dźwięki. Ludy Bantu zamieszkujące południową i wschodnią Afrykę, skąd pochodzę, nie potrafią wymówić spółgłosek „ś” i „ć”. Szczególnie gdy występują obok siebie, na przykład w słowie „liść”. Jednak już po miesiącu mogłem zrobić pierwsze samodzielne zakupy. Nie zapomnę, gdy pierwszy raz poszedłem do sklepu i powiedziałem: „Ja chcieć kurczak”. Cieszyłem się, że nareszcie ktoś mnie zrozumiał.

Kraj z możliwościami
– Polska to kraj dużych możliwości, choć nie jest wolny od rasizmu. Na szczęście kończy się na pokrzykiwaniach. Na początku ludzie wstydzili się ze mną pokazać na ulicy, dziewczyny zgadzały się tylko na potajemne spotkania – mówi. – Są też kłopoty z urzędami. Mieszkam w Polsce od 18 lat, a wciąż mam problemy z załatwieniem wizy.
Jego życie w Polsce można podzielić na dwa okresy: pierwszy – kiedy jako student korzystał z transportu miejskiego i drugi – gdy stać go było na kupno własnego samochodu. – Najwięcej o życiu w Polsce nauczyłem się na studiach. Wtedy wszystko jeszcze było na kartki. Stojąc w kolejce, często przehandlowywałem mięso, za którym nigdy nie przepadałem, na kaszę mannę. Swoją przyszłą żonę także poznałem w czasie studiów. Kilka razy próbowałem się z nią umówić, ale za każdym razem dostawałem kosza. W końcu udało mi się zaprosić ją na kawę. Ponoć urzekłem ją swoją wytrwałością.
Nie przepada za polską kuchnią. Jest zbyt kwaśna i tłusta.
– Nie rozumiem, dlaczego pysznego karpia podaje się w galarecie. Ludzie leją potem na rybę ocet i cytrynę w poszukiwaniu smaku. Przekonałem się jednak do bigosu i pierogów z kapustą i grzybami. Zadziwia mnie gościnność Polaków. Zawsze powtarzano mi: „Wie pan, my w Polsce to jesteśmy biedni”. Potem przychodziły święta, a stoły uginały się od jedzenia.
Polskie media zwyczajowo już pokazują biedną, ogarniętą wojnami domowymi Afrykę. Tymczasem to tylko część prawdy. – Podobną krzywdę można uczynić Polsce, fotografując tylko jej wybrane rejony i mieszkańców, a następnie rozpowszechniając taki wizerunek w świecie. Nie pokazuje się afrykańskich miast, wieżowców, ulic i jeżdżących po nich mercedesów. Tyle mówi się o walce z uprzedzeniami. Polakom przydałoby się zobaczyć inną Afrykę. Wtedy może inaczej spojrzeliby na bajkę o Murzynku Bambo, której w Polsce dzieci uczą się już w przedszkolu.