W nr. 31 „Przeglądu” ukazał się artykuł „Astronautów ocalił długopis”, w którym Krzysztof Kęciek opisał przebieg misji statku Apollo-11. Mało kto wie, że w 400-osobowym zespole NASA przygotowującym załogowy lot na Księżyc pracował uczony polskiego pochodzenia, Kazimierz Piwoński, alias J.K. Meson, który był konstruktorem radaru, tzw. Rendezvous Radar, umożliwiającego spotkanie w przestrzeni na orbicie księżycowej statku Apollo-11 z pojazdem księżycowym LM i ich powrót na Ziemię.
Kazimierz Piwoński urodził się w 1920 r. w Bytomiu w powiecie radziejowskim, na Kujawach.
Od dziecka interesował się lotnictwem. W 1936 r. został przyjęty do Szkoły Lotniczej dla Małoletnich w Świeciu nad Wisłą. Po 18 miesiącach został przeniesiony do szkoły w Krośnie. Szkolenie odbywał w grupie obserwatorów. Wojnę w 1939 r. młodzi adepci lotnictwa rozpoczęli marszem w kierunku wschodnim. Do Zaleszczyk dotarli 17 września, na kilka godzin przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Po przejściu granicy zostali internowani i wywiezieni do obozu Buzau, w którym Piwoński przebywał do końca grudnia 1939 r. Przy trzeciej próbie udało mu się uciec z obozu. Przez Bułgarię i Liban Piwoński przedostał się do Francji i wstąpił do organizowanego tam polskiego lotnictwa. Po klęsce Francji został ewakuowany na Wyspy Brytyjskie. W Anglii służył w 307. Nocnym Dywizjonie Myśliwskim Lwowskim, w charakterze instruktora techniki radarowej. Po zakończeniu wojny Piwoński pozostał w Anglii, gdzie otrzymał pracę w rządowych zakładach radarowych jako oficer naukowy. Studiował także w Oksfordzie. Ożenił się z Angielką i przybrał nazwisko żony – Meson. Po pięciu latach pracy w zakładach radarowych J.K. Meson zdecydował się przyjąć ofertę kanadyjskiej firmy lotniczej Avro Aircraft i rozpoczął pracę jako inżynier systemów uzbrojenia (elektronika i radary). Po siedmiu latach fabrykę zamknięto, wobec czego J.K. Meson wyjechał do USA. W Stanach Zjednoczonych został zaangażowany przez firmę lotniczą North American Aviation w Columbus Ohio jako starszy inżynier badań elektronicznych. Po ośmiu miesiącach trafił do NASA (National Aeronautic Space Agency), do 400-osobowego zespołu pracującego przy programach Merkury i Apollo, przygotowujących załogowy lot na Księżyc. J.K. Meson był projektodawcą ważnego urządzenia – Rendezvous Radar. Po zakończeniu prac przy programie Apollo J.K. Meson pracował jeszcze ponad sześć lat w Kwaterze Głównej NASA. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Alexandrii w pobliżu Waszyngtonu. Przyjaźnił się z kosmonautą Edwinem Aldrinem.
We wrześniu 1992 r. J.K. Meson przyjechał do kraju po 53 latach nieobecności, by uczestniczyć w odbywającym się w Warszawie zjeździe lotników polskich walczących w czasie wojny na Zachodzie. Przebywał w Polsce miesiąc – dwa tygodnie spędził w Warszawie, drugie dwa u rodziny w Łodzi. Żałował, że nie mógł pobyć w kraju co najmniej pół roku.
Kazimierz Piwoński zmarł nagle 6 marca 1996 r. W Polsce nie był znany. Dopiero w 2002 r. Włocławskie Towarzystwo Naukowe opublikowało w 17. tomie „Zapisków Kujawsko-Dobrzyńskich” biografię Kazimierza Piwońskiego jako konstruktora radarów.
Z okazji 10. rocznicy śmierci warto wspomnieć Kazimierza Piwońskiego-Mesona i jego udział w programie Apollo. Zasłużył na to w pełni swą postawą życiową i pamięcią o starej ojczyźnie. Jest to być może ostatnia okazja przypomnienia wybitnego rodaka zza oceanu.
Tadeusz Grochowalski, Poznań
Thank you for the nice article about my father.
Pan Kazimierz Piwoński urodził się w miejscowości Bytoń, czyli w Bytoniu, a nie – jak mylnie podano – w Bytomiu.