Polski design

Autor: Przegląd | 20 lutego, 2017

tytuł: Polski design
autor: dr hab Irma Kozina

Kod kreskowy 9788378458968
ISBN: 978-83-7845-896-8
Oprawa twarda
Liczba stron: 240
Format: 241×300 mm

Design pod flagą biało-czerwoną to nie tylko domena współczesnych projektantów. Warto zdać sobie sprawę, że na polską markę artyści, architekci, konstruktorzy i projektanci pracują już od początku 1900 roku. Innowacyjne i kreatywne pomysły, które czerpią inspiracje z polskiej kultury, zachwycają od lat. Polski design ma się dobrze i zaświadcza o tym dr hab. Irma Kozina, historyk sztuki, która w ciekawy sposób opowiada o kolejach wzornictwa polskiego. Liczne archiwalne i współczesne fotografie tworzą obraz rodzimego designu.

Wstęp do książki „Polski design” dr hab. Irmy Koziny

Termin „design” ma w Polsce wielu przeciwników. Od czasów pojawienia się pierwszych prób profesjonalnego kształtowania przedmiotów wykonywanych w seryjnej produkcji maszynowej zdawano sobie sprawę z dwojakiego charakteru projektowania produktu, który powinien być zarazem funkcjonalny i estetyczny. Niemal od początku w wytwarzaniu wyrobów metodą przemysłową uczestniczyli uzdolnieni plastycznie artyści. We wczesnym okresie poszukiwania formy produktu masowego nawiązywano do tradycji rzemieślniczej. Pod wpływem brytyjskiego ruchu Arts and Crafts postulowano także w Polsce tworzenie seryjnych wyrobów technikami manufakturalnymi, jednak dość szybko zdano sobie sprawę z konieczności modernizacji procesów produkcyjnych. Wówczas w kształtowanie ich estetyki włączyli się artyści i wprowadzili dla określenia wytwórczości przedmiotów użytkowych termin „sztuka stosowana”. To za ich sprawą do dziedziny związanej z produkcją masową przedostała się koncepcja renesansowego disegno. Artyści włoscy z kręgu Medyceuszy ukuli tradycję pojmowania disegno jako koncepcji całościowej, prowadzącej do powstania jednostkowego dzieła. Chociaż w Polsce po II wojnie światowej bardziej popularnym określeniem definiującym obecność projektanta w procesie produkcyjnym stał się stosowany na uczelniach i w instytucjach państwowych termin „wzornictwo”, dzisiaj jest on stopniowo wypierany przez „design”, powoli wkraczający do języka polskiego także w transkrypcji rodzimej jako „dizajn”.
Design o tyle trafniej opisuje dziedzinę projektowania produktów seryjnych, że w swej koncepcji ujmuje znacznie szerzej domenę działania projektanta. Jest on bowiem synonimem kreowania pewnej idei całościowej, rozumianej jako zbiór niematerialnych założeń obejmujących zarówno aspekty funkcjonalne produktu, jak też jego postać, którą może być obiekt materialny, ale także usługa. W tym sensie produktem seryjnym było na przykład typowe dla fotografii analogowej powiązanie aparatu fotograficznego z procesem wywoływania filmów i tworzenia odbitek fotograficznych. Zaprojektowanie standardowego telefonu wiąże się obecnie z utworzeniem skomplikowanych powiązań pomiędzy dostępnymi w telefonii usługami, w wyniku czego powstaje produkt obejmujący nie tylko materialnie istniejący aparat, ale także oprogramowanie oraz różnorodne usługi, wynikające z powiązania telefonu z Internetem czy też z jego funkcji jako aparatu fotograficznego, radioodbiornika lub odtwarzacza muzyki. W tym kontekście podkreślanie kwestii seryjności przedmiotu zawarte w terminie „wzornictwo przemysłowe” wydaje się zawężające. Bardziej trafne jest definiowanie projektanta jako designera odpowiedzialnego za całościową koncepcję produktu, włącznie ze strategią jego wprowadzenia na rynek.
Dzieje polskiego designu dopiero od niedawna są przedmiotem dociekań badawczych.
Ważną rolę w sferze działań na rzecz zainicjowania krytyki i analizy historycznej zjawisk w polskim designie odegrał utworzony z inicjatywy Czesławy Frejlich w 2001 roku magazyn „2+3D”. Przełomowe znaczenie dla propagowania badań nad tą dziedziną miała wystawa Chcemy być nowocześni. Polski design 1955‒1968, przygotowana przez Ośrodek Wzornictwa Nowoczesnego, działający od 1979 roku przy Muzeum Narodowym w Warszawie. Jego pokłosiem był katalog zredagowany przez Annę Demską, Annę Frąckiewicz i Annę Magę. Kolejnymi kamieniami milowymi do odtworzenia historii rodzimego designu były książki wydane z inicjatywy Czesławy Frejlich o tytule Rzeczy niepospolite. Polscy projektanci XX wieku oraz opracowane wspólnie z Dominikiem Lisikiem wydawnictwo Polski dizajn 2000‒2013. Rozpoczęły się także badania nad regionalną historią designu. Pionierska w tym temacie była przygotowana przez autorkę oddawanej do rąk Czytelnika książki publikacja Ikony dizajnu w województwie śląskim. Wszystkie wspomniane pozycje złożyły się na chęć wydania książki, która w przystępny sposób dostarczy szerszemu kręgowi odbiorców podstawowy zasób informacji o wybitnych realizacjach polskich projektantów przedmiotów użytkowych i powiązanych z nimi usług.