Polska Wikipedia zajmuje wysokie, czwarte miejsce w świecie. Każdego dnia powstaje 300 nowych haseł
Jimmy (Jimbo) Wales, założyciel światowej Wikipedii, urodził się w 1966 r. w Huntsville w stanie Alabama w USA. Jest założycielem światowej Wikipedii i prezesem Fundacji Wikimedia. Po studiach z dziedziny finansów zaczynał jako makler giełdowy w Chicago, a niebawem zaangażował się w tworzenie serwisów opartych na mechanizmie wiki (rodzaj strony www umożliwiający szybką publikację i edycję). W marcu 2000 r. założył encyklopedię internetową Nupedia.com, a w styczniu 2001 r., razem z Larrym Sangerem, stworzył Wikipedię. Jego firma, Bomis, wspierała rozwój Wikipedii przez pierwsze lata. W połowie 2003 r. Wales założył Fundację Wikimedia nadzorującą Wikipedię oraz inne projekty fundacji. W maju 2006 r. magazyn „Time” umieścił go na liście 100 najważniejszych myślicieli i naukowców kształtujących dzisiejszy świat. Obecnie zajmuje się nowym projektem, komercyjnym serwisem Wikia, który pozwala swoim użytkownikom na założenie darmowej wiki (systemu publikowania treści w internecie, na którym oparta jest też Wikipedia).
– W Polsce pańskie nazwisko kojarzy się trochę z byłym prezydentem Lechem Wałęsą? Czy to może daleki krewny?
– Ależ nie (śmiech). Jednak trzeba powiedzieć, że kiedy nazwisko Walesa stało się znane na całym świecie, obserwowałem bacznie tę postać. Choć sam nie interesowałem się zbytnio polityką, to Wałęsa dla mnie, wówczas bardzo młodego człowieka, stał się bohaterem demokratycznych i wolnościowych przemian we współczesnym świecie. Byłem nim zafascynowany. On przecież walczył o prawdę, otwartość, nieskrępowaną wymianę myśli i swobodę dyskusji ludzi o różnych przekonaniach i wyznających odmienne systemy wartości. W tym sensie czuję się z nim jakoś spokrewniony, bo te same idee przyświecają stworzonemu przeze mnie systemowi wiki, w którym każdy może uczestniczyć na równych prawach i w miarę swoich sił dokładać się do wspólnego dorobku.
– Swój wykład na temat systemu wiki w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie zakończył pan hasłem: Together, we can build a better world – Razem możemy zbudować lepszy świat. To brzmi jak program społeczny. Czyżby wspólnota internautów posługująca się technologią wiki była zarazem modelem dla idealnego społeczeństwa przyszłości?
– Niekiedy może tak być. Szczególnie w tych obszarach, które odnoszą się do zasady otwartego dialogu, mechanizmy wypracowane w Wikipedii nadają się do wykorzystania. Np. istotne reformy społeczne, które wymagają dogłębnej publicznej dyskusji rozgrywającej się jawnie, na oczach całej społeczności. Takie rozmowy prowadzone z zachowaniem szacunku dla wszystkich uczestników dialogu wymagają stworzenia odpowiedniej platformy wymiany myśli. I tutaj możemy się przydać.
– Czy pańskim zdaniem idealne społeczeństwo może się tworzyć w wypracowanym przez cywilizowane demokracje systemie trójpodziału władzy – wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej?
– Według mnie tak, choć w tej sferze nie mam jakiegoś szczególnie zdecydowanego poglądu. Myślę jednak, że w całym świecie w ostatnich 20-30 latach zmiany przebiegają w kierunku takiej organizacji społeczeństw demokratycznych, czego wyraźnym przykładem jest Europa Środkowa i Wschodnia. To właśnie tutaj, po latach narzucania poglądów postęp społeczny odbywa się w toku dyskusji, debat, sporów obejmujących szerokie rzesze społeczne, zmiany zaś są wprowadzane w sposób pokojowy. Zaangażowanie poszczególnych członków wspólnot w budowanie zbiorowego dzieła przebiega coraz sprawniej i powszechniej. Oczywiście nie wszędzie tak się dzieje, postęp w różnych krajach przebiega w nieco innym tempie, ale ogólny proces jest przecież widoczny i chyba nieodwracalny.
– Jedną ze specyficznych cech Wikipedii, do której mogą być dostarczane przez użytkowników także fałszywe i błędne informacje, jest mechanizm samonaprawczy pozwalający usunąć nieścisłości i przekłamania. Jak stworzyć dobry mechanizm samonaprawy?
– W Wikipedii mamy kilka narzędzi, które temu służą. Oczywiście każdy uczestnik może zgłosić zauważony błąd, są do tego specjalne podstrony, ale przede wszystkim posługując się mechanizmem wiki, sam nanosi konieczne według niego zmiany. System wiki zapamiętuje jednak historię każdej strony, umożliwiając śledzenie zmian i powrót do wcześniejszych wersji tekstu, jeśli poprawki niczego nowego nie wnoszą lub prowadzą do nowych błędów. Poszczególne hasła są nie tylko tworzone, ale również weryfikowane w „partnerski” sposób – błędy są wykrywane, a poprawki nanoszone przez samą zbiorowość, bez odwoływania się do zewnętrznych ekspertów. Twórcy encyklopedii i innych projektów wykorzystujących wiki zakładają dobrą wolę i odpowiedzialność użytkowników, którzy otrzymują możliwość interakcji i współtworzenia nowych treści. Wierzą też w „mądrość tłumu”, dzięki której z rozproszonych działań wielu osób, czasem przypadkowych, może się wyłonić wartościowa całość. Wikipedia i inne projekty wiki są oparte na modelu organizacji produkcji zbiorowej, który nazwano „produkcją partnerską opartą na dobru wspólnym”. Wysiłki naprawcze są zazwyczaj skuteczniejsze niż występki wandali.
– Sposób organizacji Wikipedii urzeka ideą równości wszystkich wobec tego medium, ale nie brakuje również głosów krytyki. Ze środowiska największej tradycyjnej encyklopedii, Encyclopaedia Britannica, pochodzi porównanie Wikipedii do publicznej toalety, gdzie każdy też może wpisać wszystko, co uważa za stosowne, a efekt tej twórczości jest raczej opłakany. Pan z kolei nazywany jest przez niektórych bezwzględnym dyktatorem. Czy jest w tym trochę prawdy?
– Gdybym zebrał wszystkie uwagi na swój temat i wszystkie rady, co powinienem robić, nie mógłbym się zająć niczym innym. A co do dyktatora, to czysta przesada. Wydajemy różne rozporządzenia, czasem interweniujemy, ale w praktyce większość tych działań przebiega w trybie perswazji. W Wikipedii jest demokracja, ale także pewna centralizacja. Na najniższym poziomie piramidy decyzyjnej znajdują się anonimowi edytorzy, których można zidentyfikować jedynie na podstawie adresów IP. Kolejną warstwę zajmują zarejestrowani użytkownicy, którzy zostawiają w systemie ślad w postaci adresu e-maila i są rozpoznawani dzięki loginowi. Najbardziej zaangażowani twórcy mogą uzyskać status administratorów, mających uprawnienia do usuwania całych artykułów, blokowania edycji wpisów oraz blokowania niesfornych użytkowników. Takich osób jest obecnie ok. 400. Najwyższy poziom wtajemniczenia osiągają developerzy, którzy mogą wprowadzać zmiany do kodu źródłowego i baz danych Wikipedii. Ponadto istnieje komitet arbitrażowy, który rozstrzyga spory dotyczące problematycznych wpisów i wandali.
– Wikipedia szybko opanowuje świat. Encyklopedia, którą tworzą internauci, przed pięciu laty trafiła do Polski i dziś wersja polskojęzyczna jest czwarta w świecie pod względem liczby zgłoszonych haseł. Wyprzedzają nas tylko Wikipedie anglojęzyczna, niemieckojęzyczna i hiszpańskojęzyczna. Czy potrafi pan wytłumaczyć wysoką pozycję Polski w tej konkurencji?
– Sądzę, że to dlatego, że wy, Polacy, jesteście bardzo bystrzy, sprytni i dobrze ułożeni (śmiech). Mówiąc poważnie – to rezultat dynamicznego postępu dokonującego się w waszym społeczeństwie, które staje się szybko zinformatyzowane, a otwartość przepływu myśli i technologii stanowi tutaj silną motywację do poznawania różnych nowości. To bardzo interesujące, dlaczego właśnie tu, a nie w innym kraju regionu jest taki potencjał. Encyklopedia przyciągnęła tysiące autorów, zarówno specjalistów z różnych dziedzin wiedzy, jak i pasjonatów amatorów. Jeśli chodzi o objętość i liczbę haseł, jest ona największą polską encyklopedią. Należy też do pierwszej dziesiątki witryn najczęściej odwiedzanych przez polskich internautów. Dynamiczny rozwój polskiej Wikipedii trwa. Każdego dnia powstaje średnio ok. 300 nowych haseł.
– Zainicjował pan jeden z największych ruchów w internecie, zachęcił miliony ludzi do tworzenia bazy wiedzy, jaką jest powszechna encyklopedia. Czy pan też jest autorem haseł w Wikipedii?
– Ja sam? Napisałem najwyżej dwa albo trzy hasła. Kiedy tworzyłem encyklopedię Nupedia, gdzie autorami haseł mieli być eksperci, naukowcy z tytułami doktorskimi, hasła były poddawane przed publikacją złożonemu procesowi recenzji i redakcji. Przez trzy lata istnienia Nupedii stworzono zaledwie 24 gotowe hasła, a 74 kolejne były w przygotowaniu. Założoną w 2001 r. Wikipedię różnił od Nupedii brak wymagań stawianych autorom – każdy internauta mógł zostać jej współautorem. Nie miała też sformalizowanego procesu recenzowania haseł. W większości przypadków nowe hasła tworzyli hobbyści i pasjonaci. Eksperci mogliby jedynie uzupełniać ich pracę. Przyjęto założenie, że publikowane hasła, często niedoskonałe – o surowej formie, zawierające błędy lub przekłamania, będą stopniowo ulepszane podczas procesu zbiorowej i rozproszonej redakcji przez czytelników. Ten proces powstawania rozwijał się tak burzliwie, że trzeba było dbać o udoskonalenie systemu informatycznego, który nadzorował Wikipedię.
Wikipedia (Wikipedia.org), założona w styczniu 2001 r., jest obecnie najszybciej rozwijającą się, najbardziej aktualną i największą encyklopedią, zawierającą ok. 4 mln stale aktualizowanych artykułów w ponad 150 językach. Tworzą ją ochotnicy, którzy dodają nowe informacje, aktualizują stare oraz dokonują poprawek w artykułach zawierających nieścisłości. Polska edycja Wikipedii jest jedną z naszych największych encyklopedii, zawiera w tej chwili już ok. 300 tys. haseł.
Wikipedię piszą dziesiątki tysięcy internautów, a dokładność, czytelność i poprawność zawartych w niej informacji jest cały czas weryfikowana. Cała zawartość Wikipedii, łącznie z zamieszczonym w niej tekstem, zdjęciami i plikami audio, jest dostępna na licencji GNU Free Documentation License (GFDL), która pozwala użytkownikom na kopiowanie i modyfikowanie wspólnej pracy twórczej na zasadzie znanej jako copyleft. Pełna baza danych jest oddana ogółowi użytkowników, informacje i artykuły każdy może dowolnie ściągać na swoje komputery domowe. Polska Wikipedia dostępna jest pod adresem
pl.wikipedia.org.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy