Czy puste miejsce przy stole wigilijnym jest już tylko symbolem bez treści?

Autor: Michał Sobczyk | 18 grudnia, 2017

Czy puste miejsce przy stole wigilijnym jest już tylko symbolem bez treści?

prof. Roch Sulima,
kulturoznawca, antropolog kultury, Uniwersytet SWPS
To wciąż kultywowany zwyczaj, choć w treści zaledwie pusta forma. To znak, że o czymś powinniśmy pamiętać. Trudno dziś objaśniać dzieciom czy wnukom, że to miejsce dla niezapowiedzianego przybysza – jak się kiedyś mówiło, „człowieka gościńca”, czyli gościa, bo kulturową definicją gościa był właśnie ktoś, kto przychodził z gościńca, czyli z drogi. Dziś może to być nie tylko znak trwałej tradycji, bo rzeczywiście jest ona trwała, ale też swego rodzaju samorozgrzeszenie, gdy wspomnimy tysiące „przybyszów” stojących u bram Europy.

ks. Roman Pracki,
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
W tym roku wolne miejsce przy wigilijnej wieczerzy ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ oznacza uchodźcę, człowieka wykluczonego, niechcianego. Tego, którego się brzydzimy, którego nie chcielibyśmy widzieć ani przy stole, ani w swoim mieście, ani nawet w swoim kraju. Pamiętajmy jednak, że Biblia to jest tradycja uchodźców, a Jezus to osadzony w areszcie, uchodźca, niechciany.

dr hab. Bożena Karolina Bielenin-Lenczowska,
etnolożka, UW
Dawniej uważano, że puste miejsce przy stole wigilijnym jest przeznaczone dla dusz bliskich zmarłych. Zwyczaj ten ma korzenie pogańskie, wywodzi się z obrzędowości przesilenia zimowego. Później sądzono, że jest to miejsce dla niespodziewanego gościa, wędrowca. W kontekście współczesnej ogromnej mobilności ludzi, w tym uciekających przed wojną i prześladowaniami, wolne miejsce przy wigilijnym stole jest szczególnie znaczące. Chciałabym wierzyć, że to nie tylko miły symbol, ale przede wszystkim zwyczaj prawdziwie wyrażający naszą staropolską gościnność. W rzeczywistości jednak rzadko wpuszczamy do domów obce osoby, a nawet z bliskimi umawiamy się na wizyty w konkretnym dniu i o konkretnej godzinie. Obcych się boimy, zwłaszcza gdy wyglądają inaczej, mają inne zwyczaje i mówią innym językiem.

Bruno Skalski,
czytelnik PRZEGLĄDU
Myślę, że niestety jest jeszcze gorzej. Nawet w bliskim gronie mamy znajomych, którzy święta spędzają samotnie, a zaproszenie ich na nasze rodzinne święta często nie wchodzi w grę, bo wiemy, że części rodziny taki pomysł zdecydowanie by się nie spodobał. Moja dziewczyna powiedziała ostatnio, że kiedy będziemy robić Wigilię, przygotujemy nie jedno, ale kilka miejsc ekstra i w dodatku symboliczne, ale miłe prezenty na zapleczu (tak, by można je szybko i niepostrzeżenie dorzucić pod choinkę). Na tę Wigilię będziemy zapraszać wszystkich znajomych, którzy nie mają za bardzo gdzie się podziać. Zacznijmy od tego, a może łatwiej nam będzie kiedyś pomóc w podobny sposób bezdomnym lub uchodźcom. Wesołych i solidarnych świąt życzę!