Naukowcy z interdyscyplinarnego zespołu doradczego do spraw kryzysu klimatycznego przy Prezesie PAN przetłumaczyli i opracowali pierwszą część opublikowanego w sierpniu szóstego już raportu IPCC (Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu przy ONZ). 40-stronnicowe „Podsumowanie dla Decydentów” to dosłownie pigułka wiedzy o zmianie klimatu. Zawiera najważniejsze informacje z szóstego raportu IPCC i pięć nowych scenariuszy przyszłości klimatu. Można je zobaczyć w interaktywnym atlasie.
Najważniejsze wnioski zawarte w „Podsumowaniu dla Decydentów”:
I. Wnioski z analizy obserwacji i danych pomiarowych
- Zaobserwowany wzrost stężenia gazów cieplarnianych od ok. 1750 r. jest bezdyskusyjnie spowodowany działaniami człowieka.
- Począwszy od 1850 r. każda z ostatnich czterech dekad była kolejno coraz cieplejsza niż którakolwiek z wcześniejszych.
- Częstotliwość i intensywność ulewnych opadów wzrosła od lat 50. XX w. na większości obszarów lądów, dla których istnieją odpowiednie dane. Główną przyczyną tego zjawiska jest antropogeniczna zmiana klimatu. Jednocześnie z powodu zwiększonej ewapotranspiracji (procesu odprowadzania pary wodnej do atmosfery wskutek parowania roślin, zbiorników wodnych i gleby) doszło do nasilenia susz rolniczych i środowiskowych.
- Średnia roczna powierzchnia lodu morskiego w Arktyce spadła do poziomu najniższego od co najmniej 1850 r. Globalny charakter wycofywania się lodowców od 1950 r. jest bezprecedensowy.
- Globalny średni poziom morza podnosił się od 1900 r. szybciej niż w jakimkolwiek innym stuleciu na przestrzeni co najmniej 3 tys. lat. Odsetek silnych cyklonów tropikalnych wzrósł na świecie w ciągu ostatnich czterech dziesięcioleci.
- Od lat 50. XX w. wzrosła możliwość wystąpienia złożonych zjawisk ekstremalnych, takich jak jednoczesne występowanie fal upałów i susz, pogody sprzyjającej pożarom oraz złożonych (wieloprzyczynowych) powodzi.
II. Wnioski dotyczące przyszłości klimatu na podstawie symulacji numerycznych modelami klimatu
- Średnia globalna temperatura powierzchni w okresie 2081-2100 r. będzie wyższa niż w okresie 1850-1900 r. o 1,0-1,8°C w scenariuszu bardzo niskich emisji gazów cieplarnianych, o 2,1-3,5°C w scenariuszu pośrednim oraz o 3,3-5,7°C w scenariuszu bardzo wysokich emisji. Ostatni okres, gdy globalna temperatura powierzchni utrzymywała się na poziomie 2,5°C lub więcej powyżej tej z lat 1850-1900, miał miejsce ponad 3 mln lat temu.
- Zjawiska ekstremalne stają się coraz intensywniejsze wraz z każdym kolejnym przyrostem globalnego ocieplenia. Przykładowo każde dodatkowe 0,5°C globalnego ocieplenia powoduje wyraźny wzrost intensywności i częstotliwości występowania fal upałów, intensywnych opadów, a także susz rolniczych i środowiskowych. Przy ociepleniu o 1,5°C wzrośnie częstotliwość występowania niektórych zjawisk ekstremalnych. W cieplejszym klimacie zjawiska pogodowe i klimatyczne związane z nadmiarem lub niedoborem wody (w tym mokre i suche pory roku) ulegną wzmocnieniu.
- Prognozuje się, że postępujące ocieplenie jeszcze bardziej nasili rozmarzanie wieloletniej zmarzliny oraz spadek zasięgu sezonowej pokrywy śnieżnej, lodu pokrywającego lądy i arktycznego lodu morskiego. Jest praktycznie pewne, że średni globalny poziom morza w XXI w. będzie nadal wzrastał. W stosunku do okresu 1995-2014 prawdopodobny średni globalny wzrost poziomu morza do 2100 r. wyniesie ok. 0,5m w scenariuszach bardzo niskich i niskich emisji gazów cieplarnianych, a ok. 1 m w scenariuszu bardzo wysokich emisji. Nie można wykluczyć w tym ostatnim scenariuszu wzrostu średniego, globalnego poziomu morza do 2 m do 2100 r. i do 5 m do 2150 r.
W dalszych częściach raportu i podsumowania zawarte są dokładne informacje o zagrożeniach globalnych i regionalnych np. dla linii brzegowej, miast, regionów świata, a także informacje o tym, jak ograniczenia w emisjach przekładają się na docelową wielkość globalnego ocieplenia.
„Wzywamy do podjęcia konsekwentnych działań na wszystkich poziomach decyzyjnych, zmierzających do głębokich redukcji emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych w najbliższych dekadach oraz do realizacji scenariusza, w którym emisje CO2 spadają do zera netto około 2050 r., po czym następuje pochłanianie CO2 (emisje »negatywne« netto)”, apelują naukowcy z interdyscyplinarnego zespołu doradczego do spraw kryzysu klimatycznego przy Prezesie PAN.
fot. Li-An Lim/Unsplash
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy