Jakie rozwiązania systemowe skutecznie ograniczyłyby zaśmiecanie kraju?
Jakie rozwiązania systemowe skutecznie ograniczyłyby zaśmiecanie kraju?
Sławek Brzózek,
ekspert w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu
Kluczowe w walce z wszechobecnością odpadów i zaśmiecaniem są edukacja i wychowanie. Powinniśmy systemowo wzmacniać poczucie uczestniczenia we wspólnocie, współwłasności i współodpowiedzialności za otoczenie oraz podnosić poziom kultury osobistej. To podstawa trwałej zmiany, ale sama edukacja nie wystarczy. Niezwykle istotne jest tworzenie skutecznych systemów odbierania odpadów, a w ich ramach rozwiązań, np. opartych na kaucjach, premiujących tych, którzy sami oddają odpady do systemu. Podstawą systemów gospodarowania odpadami musi być pewna i skuteczna obsługa, bo gdy nie działają one pod względem terminów i częstotliwości odbioru, ludzie zazwyczaj tracą motywację, by w nich uczestniczyć. Istotne jest również eliminowanie sytuacji, w których dochodzi do śmiecenia. Mam tu na myśli w pierwszej kolejności „upraszczanie” produktów i niewprowadzanie na rynek rzeczy niepotrzebnych. Gdy otrzymujemy towar nadmiernie opakowany, np. w papierze i w dwóch warstwach folii, od razu mamy odruch, aby pozbyć się niepotrzebnych elementów opakowania. I wreszcie, w przypadku tych, którzy wymagają „silnych” motywacji, należałoby wzorem m.in. Singapuru dotkliwie karać finansowo za śmiecenie w przestrzeni publicznej, nie tylko w lasach.
Prof. Marek Górski,
Instytut Nauk Prawnych Uniwersytetu Szczecińskiego
Całkowita przebudowa systemu gospodarowania odpadami nie miałaby sensu, bo byłaby to kolejna rewolucja, a ludzie muszą mieć czas na przyzwyczajenie się do zmian. System należy raczej usprawniać, przede wszystkim skuteczniej egzekwując obowiązki gmin, mieszkańców i właścicieli nieruchomości w odniesieniu do jego finansowania, bo obecnie zaległości są tu znaczące. Istotna jest także egzekucja odpowiedzialności za nieprawidłowe postępowanie z odpadami. Myślę, że większe nakłady na działania kontrolne szybko przełożyłyby się na znaczny spadek ilości odpadów nielegalnie usuwanych np. do lasów, a więc i na spadek kosztów ich zagospodarowywania. Trzecim niezbędnym działaniem jest jaśniejsze ustalenie wymagań wynikających z obowiązujących przepisów. Przykładem może tu być doprecyzowanie odpowiedzialności producentów za odpady powstające z produktów
lub ich opakowań.
Agnieszka Sadowska-Konczal,
Polskie Stowarzyszenie Zero Waste
Wciąż tkwimy mentalnie w systemie, w którym pierwszym nasuwającym się rozwiązaniem problemu odpadów jest ich utylizacja. Tymczasem potrzebujemy reorientacji gospodarki, w tym gospodarki odpadami, w kierunku obiegu zamkniętego. Potrzebujemy mądrego projektowania i rozwiązań wspierających prewencję powstawania odpadów, zwłaszcza pochodzących z produktów jednorazowych, oraz ponowne użytkowanie. Z kolei działania edukacyjne powinny wykraczać poza naukę poprawnej segregacji odpadów. Aktualnie najbardziej oczekiwanym rozwiązaniem systemowym jest wprowadzenie tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producenta, w tym systemu kaucyjnego na wszystkie rodzaje opakowań napojów. To nie tylko zwiększyłoby efektywność recyklingu dzięki poprawie selektywnej zbiórki, ale również pomogłoby zlikwidować zjawisko zaśmiecenia przestrzeni publicznej.
Każdy krok na drodze do zmniejszania ilości śmieci w lasach i na poboczach dróg jestt cenny. Może by tak zaapelowac do kleru, aby piętnowali z ambon prymitywne zachowanie swoich owieczek?