Z szacunkiem do plastiku

Nosząc bluzę polarową, masz na sobie 35 zużytych butelek z tworzyw sztucznych

Nie da się bez niej obejść: prezydent nosi w niej kanapki, obuwnicza fetyszystka wpycha jedną i jeszcze jedną w czubki butów, by się nie zaginały; piekarz pakuje w nią chleb, by dłużej był świeży, a babcia z nabożeństwem składa na czworo i tak wygładzoną wkłada do szuflady. Szanuje taką zwykłą, wszędzie dostępną i walającą się w pogardzie plastikową torebkę. Intuicyjnie wie, że torebki z tworzywa, podobnie jak plastikowej butelki, można użyć wiele razy, że nie jest ona tylko darmowym śmieciem. Z szacunkiem do plastiku, proszę! To alternatywne źródło energii i sojusznik działań na rzecz klimatu.
Ta torebka, podobnie jak inne opakowania z tworzywa, nie musi być marnotrawiona. Kiedy plastikowe opakowanie przestaje nam już być potrzebne, tworzywa, z których jest zrobione, mogą zyskać nowe życie – np. dzięki recyklingowi. I zyskują je w różnych postaciach. Tkaninę typu polar wytwarza się ze zużytych butelek PET. Nosząc bluzę polarową, masz na sobie 35 zużytych butelek plastikowych. Energia odzyskana z jednej zużytej torby plastikowej pozwala oświetlać pokój 60-watową żarówką przez 10 minut – zwykłe jednorazówki mogą być wykorzystane do produkcji paliw alternatywnych. Odpady z tworzyw sztucznych mają co najmniej taką samą wartość opałową jak węgiel.
– Ze względu na ograniczoną dostępność źródeł energii powinniśmy zrobić użytek z każdego opłacalnego sposobu uzupełnienia paliw kopalnych – twierdzi Jan-Erik Johansson, dyrektor ds. wspierania inicjatyw stowarzyszenia PlasticsEurope. Jednym głosem z przedstawicielami producentów tworzyw sztucznych mówi Parlament Europejski, który przyjął poprawki w dyrektywie ramowej Unii Europejskiej w sprawie odpadów. Zmiany te pozwalają na racjonalniejszą gospodarkę zasobami naturalnymi, wpływając przede wszystkim na ograniczanie składowania wartościowych odpadów na wysypiskach w Europie. Odpady z tworzyw sztucznych oprócz tradycyjnego recyklingu mechanicznego – np. wspomniane butelki PET przerobione na tkaninę polarową – można także przerobić, odzyskując surowce chemiczne. Polimer rozkładany jest na prostsze cząsteczki chemiczne do produkcji nowych materiałów, podobnych do materiału pierwotnego, bądź do innych celów.
Chociaż jednorazowe siatki fruwają wokół i niektórzy konstatują, że przytłaczają nas ilością podobnie jak inne plastikowe opakowania, te z tworzyw sztucznych stanowią jedynie 17% wszystkich opakowań w skali europejskiej. Stosowane są do ponad połowy wyrobów, z których na co dzień korzystamy. Folie, worki, pojemniki plastikowe dzięki nowoczesnym technologiom są coraz lżejsze (w ciągu ostatnich kilku lat „schudły” o ponad 25%), a nadal spełniają te same funkcje. Gdyby nie niedoceniany plastik czy folia, opakowania byłyby czterokrotnie cięższe, a objętość śmieci wzrosłaby o 150%. Skutki większego ciężaru i częstszych kursów ciężarówek byłyby dotkliwsze, choćby w postaci spalin i niszczonych dróg, a siatki z zakupami ciążyłyby jeszcze bardziej.
Tworzywa sztuczne są też jednym z najwydajniejszych – z punktu widzenia oszczędności surowców – i najwszechstronniejszych materiałów, dostępnych dla społeczeństwa. Wystarczy choćby dzień w szpitalu, by docenić wszechobecność wynalazku chemików sprzed ponad 100 lat: tworzywa, sprzymierzeńcy sterylności – jednorazowe opakowania, jednorazowe materiały do iniekcji i innych zabiegów, pampersy, fartuchy, rękawice… Politycy i przedstawiciele biznesu nawołują, że Europa nie może sobie dłużej pozwolić na ich marnotrawienie, bo te odpady są cennym i bogatym energetycznie zasobem, którego nie należy składować, ale odzyskiwać.

Świat według Hammonda

Jak to będzie, kiedy skończę 64 lata, pytał na mojej ukochanej płycie Paul McCartney. Sir McCartney zna już odpowiedź, gorzej z młodszymi. W raporcie „Świat w 2030” zawarł swoją wizję przyszłości futurolog i powieściopisarz, Ray Hammond, po rocznych obserwacjach i analizach rozwoju technologii w branży informatycznej, medycynie, budownictwie, elektronice, energetyce i motoryzacji. Szacuje, że w 2030 r. miliard osób osiągnie wiek 65 lat i stanie wobec perspektywy jeszcze co najmniej połowy życia, bo średnia wieku ma wynosić 130 lat. Dzięki rewolucji w medycynie, w tym mapowaniu indywidualnego DNA i wykorzystaniu nowoczesnych tworzyw w zabiegach chirurgicznych można będzie zapobiegać chorobom, dlatego ludzkie życie tak się wydłuży. Za 22 lata pogoda ma nabrać cech ekstremalnych. Kryzys energetyczny każe sięgać po naturalne, czyste źródła energii: słońce, wiatr, a także siły tkwiące w oceanach czy skałach. Raport futurologiczny powstał na zlecenie międzynarodowej organizacji PlasticsEurope, recenzowali go niezależni naukowcy oraz organizacja ekologiczna Friends of Earth. Ogłoszono i dyskutowano go pod koniec 2007 r. w Parlamencie Europejskim w Brukseli.
Roboty z innowacyjnych tworzyw sztucznych, jako inteligentni opiekunowie czy pomoce domowe staną się elementem życia codziennego. Konstrukcje domów dzięki użytym materiałom zapewnią maksymalną energooszczędność i pozwolą sprostać zmieniającemu się klimatowi i prawdopodobnemu obniżeniu o 3 stopnie Celsjusza średniej rocznych temperatur w Europie. Oszczędność energii umożliwią też bezprzewodowe czujniki przy sprzętach gospodarstwa domowego i elementach oświetlenia, dbające o automatyczne wyłączanie światła i innych urządzeń. Pomieszczenia biurowe i domowe będą w stanie na bieżąco monitorować i dostosowywać swoje zapotrzebowanie na energię. Już dziś tworzywa sztuczne pomagają zmniejszyć zużycie paliwa i emisję CO2 w naszych domach – ich zastosowanie może zmniejszyć domowe zużycie oleju opałowego do 3 litrów na metr kwadratowy – średnio dziś wynosi 20 litrów. Konstrukcja bębna z tworzyw sztucznych w pralkach zmniejsza zużycie wody nawet o 50%, lżejszy dzięki elementom z tworzyw sztucznych samochód zużywa mniej paliwa, a do atmosfery trafia mniej CO2.
Superszybki internet w 2030 r. stanie się integralnym elementem życia społecznego, powstaną nowe profesje, z sieci będzie pachnieć i smakować, a sztuczna inteligencja zaliczy tzw. Test Turinga i przeprowadzi skomplikowaną rozmowę z człowiekiem. A to wszystko – tworzywa…

Młodzi z Radomia

We wnioski futurologicznego raportu „Świat w 2030” wpisuje się inwestycja w edukację młodzieży, która jest równocześnie inwestycją w racjonalne wykorzystanie energii i zrównoważoną przyszłość: od co najmniej 30 lat stajemy wobec globalnych wyzwań. Energia jest naszą przyszłością – FutureEnergia to projekt dla szkół w całej Europie, realizowany od dwóch lat przez internetową platformę edukacyjną dla szkół – European Schoolnet oraz PlasticsEurope pod patronatem komisarza UE ds. edukacji. Ma pomóc uczniom w zrozumieniu wpływu na racjonalne wykorzystanie energii oraz rolę zaawansowanych materiałów, takich jak tworzywa sztuczne, w oszczędzaniu energii.
Mimo że praktyka w segregowaniu i odzyskiwaniu odpadów w statystycznych polskich gospodarstwach domowych kuleje, polscy uczniowie znaleźli się wśród zwycięzców ogólnoeuropejskiego konkursu dotyczącego zrównoważonego podejścia do energii. Marta Dołgoszyj, Dawid Michalski i Michał Kacprzak z Zespołu Szkół Technicznych w Radomiu, pod opieką nauczycielek, Elżbiety Marczewskiej (chemia) i Katarzyny Page (jęz. angielski), przygotowali pracę na temat odzyskiwania z plastikowych odpadów oleju opałowego, „Rescue Oil Resources”. Pod koniec września odebrali nagrody w Brukseli, w najbardziej reprezentacyjnym miejscu budynku Komisji Europejskiej – Sali Prezydenckiej. Holger Krahmer, członek Parlamentu Europejskiego i Komisji Środowiska, podkreślił: – Jeśli każdy miałby tak uważne podejście do spraw energii, znacznie mniej zasobów byłoby marnotrawionych.
Zwycięskie prezentacje trafią do dzieci i młodzieży w wieku 7-20 lat do szkół w 34 krajach europejskich, również w formie komiksów. Obok młodych Polaków w Brukseli pojawiły się drużyny ze Słowenii, Węgier, Litwy, Niemiec i Azorów. Dzięki platformie European Schoolnet ponad 2 mln uczniów uczestniczyło w interaktywnych zajęciach online i czatach z ekspertami w zakresie energii. Właśnie zaczyna się trzecia edycja konkursu, do Brukseli zjeżdża też młodzieżowy parlament europejski, by dyskutować o przyszłości planety. Część gości korzysta z pierwszego w Europie mostu zbudowanego z tworzywa. Składanie 28-metrowego obiektu o szerokości 5 m trwało jeden dzień. Most bez gwoździ, śrub: płyty jezdne z polimeru wzmocnionego włóknem szklanym naklejono na stalowe elementy nośne, pierwszy ewentualny remont może zdarzyć się po 50 latach. Przy masie 80 ton most uniesie wszystkie typy nowoczesnych pojazdów. Ten przyjazny środowisku daleki kuzyn plastikowej butelki i foliowej siatki stoi w Niemczech koło Friedbergu w Hesji.
Z szacunkiem dla torby foliowej, myślę sobie, tak nam będzie razem lepiej. Pakuję w nią śniadanie dziecku, a na spacerze z psem siadam na plastikowej ławce, która mogła powstać z 450 plastikowych pudełek po proszku do prania. Myślę o przyszłej pomocy domowej, też z tworzywa.

Tworzywa sztuczne z zasadami

Zasada 3R/4R (Reduce, Reuse, Recycle/Recover)
Reduce – redukuj: mniejsze zużycie surowca i energii w procesie produkcyjnym – lżejsze butelki, cieńsze folie – mniej CO2 w atmosferze.
Reuse – używaj powtórnie i wielokrotnie: butelki, torby, pudełka, nawet tzw. jednorazowe.
Recycle – poddawaj recyklingowi na dwa sposoby: odpady na surowiec do produkcji nowych wyrobów (recykling mechaniczny) i przetwarzając chemicznie odpady dla wytworzenia surowców podstawowych (recykling surowcowy).
Recover – odzyskuj energię poprzez współspalanie w odpowiednich instalacjach produkujących energię (ciepło lub prąd) i produkcję paliw alternatywnych z opadów.