Nie tylko wydawcy wiedzą, że jeśli w tytule znajdują się słowa „tajemnicze”, „tajemne”, to książka może liczyć na sukces. Nie inaczej jest w przypadku książek Guida Knoppa i Jerzego Besali. Obaj mają już niemały dorobek (ten drugi nawet „Tajemnicze dzieje Europy”), w swoich pracach historycznych sięgają po różną tematykę, choć pierwszy skupia się jedynie na dziejach najnowszych, Besala zaś specjalizuje się w o wiele dawniejszej przeszłości.
„Tajemnicze dzieje” Besali, szczególnie jeśli chodzi o państwo polskie w pierwszych wiekach jego istnienia, wynikają z braku lub skromności źródeł, nie wspominając już o konfabulacji kronikarzy. Dlatego autor może sobie pozwolić na większą dowolność w stawianiu hipotez albo wzmacniać postawione przez poprzedników. Do nich należą rozważania o wierze prawosławnej Polaków czy też królu Bolesławie Zapomnianym. Za nowatorskie trzeba uznać szkice odnoszące się do masonów oraz spisków protestanckich i żydowskich na życie królów. Druga część, „Kto nas strzeże”, traktująca o Maryi – patronce Rzeczypospolitej czy świętym Andrzeju Boboli, nie do końca jest zgodna z przekazem proboszczów, pokazuje, że autor nie unika drażliwych tematów, które powinny wywoływać dyskusje.
W tym miejscu trzeba pochwalić Bellonę za staranne wydanie książki wydrukowanej w sepii i opatrzonej licznymi ilustracjami, które sprawiają, że „tajemnicze dzieje” są mniej zagadkowe.
Praca Knoppa to zbiór prawie 30 krótkich rozdziałów na temat spraw intymnych (związku królowej Wiktorii ze swym koniuszym), poprzez katastrofę zeppelina „Hindenburg” po kulisy międzynarodowej rywalizacji służb specjalnych czy też okoliczności dymisji kanclerza Willy’ego Brandta. Czytelnik dostaje dużą porcję różnorodnych tematów, choć niektóre są mocno wyeksploatowane, a raczej rozwikłane, np. posądzenie Rasputina o bycie niemieckim szpiegiem czy też okoliczności śmierci Hitlera. Tak więc „tajemnice” nie są już jedynie tajemnicami, ale opisem wydarzeń, które zajmowały i zajmują nie tylko miłośników historii.
Zupełnie inny charakter ma monografia Klausa-Michaela Mallmanna i Martina Cüppersa. Niewiele jest prac poświęconych nazistowskiej bytności w świecie arabskim. Dla III Rzeszy Bliski Wschód i północna Afryka nie były terenami peryferyjnymi, a działania gen. Rommla miały znaczenie nie tylko militarne. Co więcej, Niemcy chcieli użyć Arabów do zagłady Żydów w Palestynie, mieli bowiem w świecie arabskim sojuszników (niektórzy z nich walczyli nawet w oddziałach hitlerowskich), mimo że ideologia nazistowska nie uznawała Arabów za pełnoprawnych przedstawicieli gatunku ludzkiego.
Jerzy Besala, Tajemnicze dzieje Polski, Bellona, Warszawa 2009
Guido Knopp, Tajemnice XX wieku, tłum. Barbara Ostrowska, Świat Książki, Warszawa 2009
Klaus-Michael Mallmann, Martin Cüppers, Półksiężyc i swastyka. III Rzesza a świat arabski, tłum. Jadwiga Wolska-Stefanowicz, Bellona, Warszawa 2009
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy