Do zaciągnięcia pożyczki niezbędna jest pełna zdolność do czynności prawnych. Z tego powodu do zawarcia umowy z pożyczkodawcą wymaga się co najmniej osiągnięcia pełnoletności. Pełnej zdolności do czynności prawnych nie ma również osoba ubezwłasnowolniona. Jak kwestia zaciągnięcia pożyczki bądź kredytu wygląda w jej przypadku?
Co to jest ubezwłasnowolnienie?
Ubezwłasnowolnienie polega na całkowitym albo częściowym pozbawieniu osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych, czyli możliwości bycia podmiotem praw i zaciągania zobowiązań. Ubezwłasnowolnienie wywołuje szereg skutków w różnych sferach życia takiej osoby.
Celem ubezwłasnowolnienia jest w praktyce zapewnienie ochrony osobie, która ze względu na swój stan psychiczny czy uzależnienie wymaga pomocy, ponieważ nie jest w stanie zajmować się swoimi sprawami. O ubezwłasnowolnieniu decyduje sąd po przeprowadzeniu szczegółowego postępowania.
Ubezwłasnowolnienie całkowite a częściowe
Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, jeżeli nie pozostaje on już pod władzą rodzicielską.
Ubezwłasnowolnić częściowo można osobę dorosłą, która z tych samych przyczyn potrzebuje pomocy w prowadzeniu swoich spraw, jeżeli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę (czyli kuratora, który będzie pomagał jej w prowadzeniu spraw).
Procedura ubezwłasnowolnienia
Ubezwłasnowolnienie – szczególnie całkowite – jako daleka ingerencja w prawa i wolność człowieka powinno być stosowane wyjątkowo, gdy nie ma innej możliwości ochrony. Aby nie popełnić błędu, ubezwłasnowolnienie wymaga przejścia przez dedykowaną procedurę, w której toku sąd ma upewnić się, że zachodzą przesłanki do ubezwłasnowolnienia.
W celu ubezwłasnowolnienia trzeba złożyć wniosek do sądu. Mają do tego prawo małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, krewni w linii prostej, rodzeństwo oraz przedstawiciel ustawowy. Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych. Właściwy jest sąd miejsca zamieszkania tego, kogo dotyczy wniosek. W przypadku braku miejsca zamieszkania właściwość sądu ustala się na podstawie miejsca pobytu. Stroną w postępowaniu jest obowiązkowo prokurator. Konieczne będzie również przeprowadzenie licznych dowodów, w tym z dokumentacji medycznej oraz opinii biegłego.
Dokonywanie czynności prawnych przez osobę ubezwłasnowolnioną
Na skutek ubezwłasnowolnienia dochodzi do pozbawienia (ubezwłasnowolnienie całkowite) albo ograniczenia (ubezwłasnowolnienie częściowe) zdolności do czynności prawnych danej osoby. W praktyce z tego powodu może dojść do nieważności dokonywanych czynności prawnych.
W przypadku osób ubezwłasnowolnionych całkowicie dopuszczalne jest jedynie zawieranie umów typowych i drobnych, zawieranych w sprawach bieżących życia codziennego. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, to umowa staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby ubezwłasnowolnionej.
Osoby ubezwłasnowolnione częściowo do dokonywania czynności prawnych potrzebują zgody ich przedstawiciela ustawowego – czyli kuratora. Bez jego zezwolenia mogą zawierać jedynie powszechne umowy w bieżących sprawach życia codziennego.
Możliwość zaciągnięcia pożyczki przez osobę ubezwłasnowolnioną
Na podstawie przedstawionych powyżej informacji nie ma wątpliwości, że osoba ubezwłasnowolniona nie może zaciągnąć kredytu ani pożyczki. Takiej czynności prawnej nie można zakwalifikować do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
– Podstawowy wymóg do zaciągnięcia pożyczki to posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych. Nie mają jej osoby niepełnoletnie ani ubezwłasnowolnione. Nie ma więc możliwości, aby skutecznie podpisały one umowę pożyczki albo kredytu – wskazuje ekspert VIVUS (www.vivus.pl). – Firmy pożyczkowe same ustalają granicę wieku, od którego możliwe jest złożenie wniosku o pożyczkę. Często wprowadzany wymóg to 19 czy 21 lat – dodaje ekspert.
Gdyby doszło do sytuacji, że osoba ubezwłasnowolniona sama zaciągnęłaby pożyczkę bądź kredyt, ważność umowy zależałaby od późniejszej zgody kuratora albo opiekuna. W innym przypadku umowa będzie nieważna. Tym samym strony nie będą związane jej zapisami. Ubezwłasnowolniony byłby jednak zobowiązany do zwrotu wypłaconej przez bank kwoty, z tym że bez prowizji czy odsetek umownych.
Czy ubezwłasnowolnienie można uchylić?
Taka sytuacja będzie się utrzymywać przez cały okres trwania ubezwłasnowolnienia. Skuteczne i samodzielne zaciągnięcie pożyczki będzie w przyszłości możliwe tylko, jeśli w ubezwłasnowolnienie zostanie odwołane. Kiedy będzie to miało miejsce?
Ubezwłasnowolnienie można uchylić, gdy ustaną przesłanki, z powodu których zostało ono orzeczone. Postępowanie w tej sprawie stanowi odrębną sprawę, która jest wszczynana na wniosek bądź z urzędu.
Z wnioskiem może wystąpić m.in. prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich czy przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej, który został ustanowiony w odrębnym postępowaniu prowadzonym przed sądem rejonowym. Bliscy osoby ubezwłasnowolnionej mogą więc działać w jej imieniu. Wniosek o uchylenie bądź zmianę ubezwłasnowolnienia (np. z całkowitego na częściowe) może być złożony w każdym czasie. Wymagane jest jednak, aby przesłanki do zmiany zachodziły w rzeczywistości. Jeśli okaże się, że potrzeba pomocy w prowadzeniu spraw dalej występuje, nie dojdzie do uchylenia ubezwłasnowolnienia.
Dopiero po uchyleniu ubezwłasnowolnienia zainteresowana osoba odzyska pełną zdolność do czynności prawnych i będzie mogła podejmować samodzielne decyzje co do swoich praw i zobowiązań, w tym m.in. dokonać określonych zakupów, sprzedać składniki swojego majątku, a także zaciągnąć kredyt bądź pożyczkę.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy