Walicki, Polska, Rosja, marksizm
Niewielu jest w Polsce naukowców owianych taką międzynarodową sławą, których dorobkiem stale zainteresowani są badacze i publicyści. Prof. Andrzej Walicki z pewnością do tych nielicznych uczonych należy. Potwierdzeniem tego niech będzie informacja, że jest on laureatem Premio Balzan, nagrody wręczonej mu w 1998 r. przez prezydenta Włoch, często uznawanej za Nobla w dziedzinie nauk filozoficzno-humanistycznych, którymi Szwedzka Akademia Nauk rzadko się zajmuje.
Wydana książka jest pokłosiem współpracy Wydziału Filozofii i Socjologii UW z Instytutem Filozofii UJ i zorganizowanej w 2005 r. w Krakowie konferencji z okazji 75-lecia prof. Andrzeja Walickiego zatytułowanej „Polska, Rosja, marksizm”.
Na książkę (opublikowana w 500 egzemplarzach, dostępna jedynie w większych bibliotekach) złożyły się prace 11 autorów prezentujące naukowy dorobek prof. Walickiego, owoce jego pracy w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Autorzy tekstów podkreślają, że ten najwybitniejszy z żyjących znawca rosyjskiej myśli filozoficznej XIX w. (i nie tylko) nie pisał w PRL z pozycji marksizmu, wobec czego w ZSRR jego prace nie były w oficjalnym obiegu. Jednocześnie – akcentują autorzy – Walicki w swoich rozprawach daleki jest od antyrosyjskości i zawsze podkreśla, że nie wolno stawiać znaku równości między pojęciami: Rosja i ZSRR oraz rosyjski i sowiecki. A samej Rosji traktować jako barbarzyństwa i reprezentanta cywilizacji gorszego gatunku. Właśnie to przesłanie wyraźnie odróżnia Walickiego od wielu sowietologów, którzy mienią się znawcami Rosji. Walicki w tym widzeniu bliski jest Isaiahowi Berlinowi, swojemu przyjacielowi, którego, można powiedzieć, jest kontynuatorem w takim sposobie patrzenia na Rosjan. I wpływu na nich religii, sposobów rządzenia…
Oczywiście w kręgu zainteresowania prof. Walickiego są polscy myśliciele, od czasów oświecenia po XX w., którzy zajmowali się ideą odrodzenia Rzeczypospolitej, co już w pierwszych słowach szkicu podnosi Jan Krasicki, pisząc: „Zagadnienia narodu, patriotyzmu, czy tzw. »sprawy polskiej«, zawsze stały w centrum problematyki badawczej Andrzeja Walickiego”. To on w wydanych po angielsku pracach wprowadził w światowy obieg dzieła naszych twórców idei.
To, że prof. Walicki nie był marksistą, nie oznacza, że nie zajmował się Marksem. Wręcz przeciwnie, pokazywał, czy i w jakim stopniu odciskał się on i odciska na życiu narodów, na ich myślicielach, teoretykach filozofii państwa.
Autorzy tekstów odnoszą się nie tylko do dzieł tego uczonego, ale także osobistych z nim kontaktów. Prof. Łagowski napisał: „(…) W nim bogactwo wiedzy opublikowanej w książkach oraz żywej, niezapisanej dodają się do siebie. Słuchając go w dobrych jego chwilach – a ma je często (…), dowiadujemy się w ciągu godziny więcej, niż dałoby nam tygodniowe siedzenie w bibliotece”.
My w „Przeglądzie” mamy przyjemność nie tylko czytać myśli prof. Walickiego. I za to mu serdecznie dziękujemy.
Wokół Andrzeja Walickiego. Almanach myśli rosyjskiej pod redakcją Janusza Dobierzewskiego, Jana Skoczyńskiego i Michała Bohuna, Uniwersytet Warszawski Wydział Filozofii i Socjologii, Warszawa 2009
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy