Jak się bronić przed manipulacją?

Szukając rzetelnej informacji, warto śledzić te media, które czerpią wiedzę od swoich reporterów w strefie konfliktu Dr hab. Sławomir Śpiewak – profesor UJ, psycholog społeczny, pracuje w Instytucie Psychologii Stosowanej na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, zajmuje się badaniami manipulacji i technik wywierania wpływu społecznego. Czy lubimy wysiłek poznawczy, skoro tak łatwo dajemy się wkręcać, np. w fake newsy? – W największym uproszczeniu: człowiek może przetwarzać informacje na dwa sposoby. Szybko, bezwysiłkowo, opierając się na znanych skryptach, schematach działania. Wtedy dzieje się to płynnie, towarzyszą temu pozytywne emocje i poczucie łatwości przetwarzania. Ale możemy też przejść na tryb bardziej wymagający. Amerykański psycholog Norbert Schwarz wykazał, że jeśli np. poprosimy ludzi o przeczytanie fragmentu tekstu, który jest napisany czcionką dobrze znaną, typu Arial, czyli łatwo nam coś przeczytać, rzutuje to na treść przeczytanej informacji. Przykładowo jeżeli informacja o leku i jego skuteczności wydrukowana jest czcionką łatwą do przeczytania, uznamy, że lek jest bardziej skuteczny, a jeśli czcionka jest trudna do odczytania, lekarstwo możemy uznać za mniej skuteczne. Ludzie zatem dokonują zniekształcenia poznawczego polegającego na tym, że łatwość, z jaką przetwarzają informacje, rzutuje na ocenę tej treści. Dlatego