W świecie rosnących cen nieruchomości i czasach niepewnych ekonomicznie, mieszkania socjalne stają się coraz ważniejszą formą wsparcia. Jest ona skierowana do osób, które stoją w obliczu trudności lokalowych. Wielu Polaków nie jest dziś w stanie samodzielnie utrzymać odpowiedniego lokum i mieszkanie socjalne jest na to szansą. Jakie nieruchomości zalicza się do tego typu lokali i kto może się o nie ubiegać? Przyjrzyjmy się bliżej temu ważnemu zagadnieniu, które coraz częściej pojawia się w debacie publicznej.
Mieszkania socjalne w Polsce – klucz do zrozumienia systemu wsparcia
W Polsce samorządy utrzymują obecnie ponad 100 tys. mieszkań, które stanowią ważny filar systemu wsparcia społecznego. Zgodnie z danymi GUS za rok 2020 prawie 66 tys. tego typu lokali było wynajmowanych. Mieszkania socjalne są przeznaczone dla osób, które z różnych przyczyn nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie dachu nad głową.
Takie wsparcie jest szczególnie cenne w sytuacji kryzysowej. Dlatego głównymi beneficjentami programu mieszkań socjalnych są osoby z nakazem natychmiastowej eksmisji, małoletnie, niepełnosprawne, kobiety w ciąży lub bezrobotne. O lokal socjalny mogą ubiegać się też mieszkańcy nieruchomości przeznaczonych do rozbiórki czy osoby ubezwłasnowolnione wraz z opiekunami. Ich wniosek również zostanie rozpatrzony priorytetowo. Podobnie jak emerytów i rencistów korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. Jak widać jest to działanie skierowane do osób o szczególnych potrzebach, dla których brak wsparcia lokalowego może oznaczać zagrożenie bezdomnością.
Oczywiście o dostępie do mieszkania socjalnego decyduje też sytuacja finansowa. Musi być ona na tyle trudna, by uniemożliwiać standardowy najem. Osoba ubiegająca się o lokum w systemie wsparcia powinna nie tylko udokumentować swoje dochody, ale i poświadczyć, że nie posiada własnej nieruchomości, do której mogłaby się wprowadzić.
Mieszkania socjalne w praktyce
Mieszkania socjalne to zasób samorządów, ale nie wszystkie są własnością miasta lub gminy. Nieruchomości te mają zwykle niższy standard, chociaż nie jest to jednoznaczne ze spartańskimi warunkami. Lokum socjalne ma ustawowo zapewniać dobre warunki do życia. Musi być więc odpowiednio ogrzane, czyste i z dostępem do prądu, gazu oraz bieżącej wody. Łazienka czy kuchnia może być wspólna, czyli dzielona z sąsiadami, ale lokum musi dawać mieszkańcom poczucie prywatności.
Mieszkania samorządowe nie mają zwykle więcej niż 40 metrów kwadratowych powierzchni. Przestrzeń użytkowa na domownika nie może być jednak mniejsza niż 10 metrów kwadratowych. Zgodnie z Kodeksem cywilnym stawka najmu mieszkania socjalnego nie może być wyższa niż 50% najniższego czynszu za lokal będący w rękach samorządu. Dla mieszkania o powierzchni 33 mkw. wynosi on ok. 100 zł miesięcznie, co stanowi znaczącą oszczędność w porównaniu ze stawkami rynkowymi. Opłaty są więc jednym z najbardziej atrakcyjnych aspektów takiego rozwiązania.
Według wspomnianych już danych GUS w 2022 r. na lokal socjalny czekało niemal 75 tys. osób. Pokazuje to nie tylko skalę potrzeb, ale i braków podażowych w tym sektorze rynku. Biorąc pod uwagę kryzys gospodarczy ostatnich lat, nowe inwestycje w mieszkania socjalne mają niewielką szansę pokryć rosnące wciąż zapotrzebowanie. Aktualna sytuacja rynkowa i prognozy specjalistów pokazują, że lista oczekujących na lokal tego rodzaju w perspektywie najbliższych lat będzie się wydłużać.
Formalności
Wcześniej mówiłam o grupie osób, która może starać się o mieszkania socjalne. Gmina jako urząd dysponujący lokalami może też wyznaczyć własne kryteria, które muszą spełnić tego typu lokatorzy. Do podstawowych należą oczywiście odpowiednio niskie dochody oraz meldunek w danej gminie lub mieście. Najemca mieszkania socjalnego nie może być też właścicielem innej nieruchomości. Ważną przesłanką jest ponadto brak lokalu zastępczego.
Odpowiednie dokumenty warto zebrać w czasie wizyty w urzędzie. Najważniejszym z nich jest wniosek o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkaniowego. Kieruje się go do urzędu miasta lub gminy, której podlegamy meldunkowo. To w nim muszą być zawarte wszystkie najważniejsze informacje o naszej sytuacji lokalowej i bytowej. Oświadczenie to musi podpisać osoba pełnoletnia ubiegająca się o lokum. Wszystkie informacje, które w nim podamy, muszą być potwierdzone zaświadczeniem od pracodawcy, urzędu pracy, MOPS lub ZUS.
Prawo do mieszkania socjalnego mogą uzyskać również osoby, których obecne warunki bytowe są niewystarczające do godnej i bezpiecznej egzystencji. Jeśli tak jest w naszym przypadku, to na drodze do najmu socjalnego ważnym etapem będą oględziny zajmowanego przez nas lokum. Dokonuje ich zwykle pracownik gminy.
Czy można stracić lokal socjalny?
Mieszkania socjalne nie są przyznawane dożywotnio. Lokatorów i gminę wiąże umowa najmu na czas określony. Istnieją okoliczności, przez które możemy stracić prawo do tej formy pomocy. Najemca musi wyprowadzić się z wynajmowanego lokum, jeśli zalega z opłatami za przynajmniej trzy okresy rozliczeniowe. Umowa wygasa również wtedy, gdy mieszkanie stoi puste dłużej niż rok. Prawo do mieszkania socjalnego traci się też z chwilą nabycia innej nieruchomości. Lokum tego typu nie można też wynajmować osobom trzecim.
Mieszkania socjalne to program, który ma na celu pomóc zaspokoić potrzeby lokalowe osobom najbardziej potrzebującym. Nie mogą one korzystać z lokum w celach innych niż mieszkaniowe, czyli na przykład prowadzić w nim działalności gospodarczej. Gmina może wypowiedzieć umowę najmu. Do najczęstszych powodów tego typu decyzji należy zły stan budynku lub jego remont. Lokatorzy muszą zmienić mieszkania również wtedy, gdy nieruchomość zmieni właściciela.
Co ważne, mieszkania socjalne w przeciwieństwie do mieszkań komunalnych nie mogą być wykupione przez lokatorów. Tego typu lokale mają stanowić zasób gminy i prawo nie daje możliwości przekazania ich w prywatne ręce. Umowy najmu socjalnego są jednak najczęściej podpisywane na długi okres i stanowią stabilne zabezpieczenie dla lokatorów, którzy potrzebują pomocy. Dopóki najemca spełnia warunki, które kwalifikują go do tej formy wsparcia i regularnie płaci czynsz, może być spokojny o dach nad głową.
Artykuł powstał przy współpracy z Nieruchomosci-online.pl
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy