Zamknięcie rządu, czyli przymusowy urlop dla setek tysięcy pracowników administracji federalnej, to kolejna runda w starciu Republikanów z Obamą Bez wątpienia najważniejszą wiadomością ubiegłego tygodnia jest to, co wydarzyło się w Stanach Zjednoczonych – a właściwie to, co się nie wydarzyło. Nie wydarzyło się zaś uchwalenie przez Kongres ustawy budżetowej przed 1 października, który w USA jest początkiem roku budżetowego. W efekcie, w chwili gdy przestał obowiązywać poprzedni budżet, rządowi federalnemu skończyły się pieniądze, ponieważ bez zgody Kongresu administracja federalna nie może wydać ani dolara. Co więcej, bez uchwalenia przez parlament budżetu szefowie większości instytucji federalnych nie dysponują żadnymi pieniędzmi – nie mają więc środków na pensje pracowników ani na zapłacenie za prąd, wodę, paliwo i inne materiały niezbędne do pracy. Amerykanie nazywają taką sytuację government shutdown – zamknięciem rządu – i mniej więcej na zamknięciu instytucji federalnych ona polega. 1 października ponad 700 tys. z ok. 2 mln pracowników federalnej budżetówki zamiast do pracy poszło na przymusowy urlop bezpłatny. W domu zostało m.in. 45% pracowników Food and Drug Administration (agencji rządowej zajmującej się kontrolą bezpieczeństwa żywności i leków), 90% zatrudnionych w urzędach podatkowych, a także 98% pracowników NASA (wyjątkiem są osoby odpowiedzialne za obsługę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej). Zamknięto każdy z 59 parków narodowych. Na bezpłatny urlop nie zostali wysłani wyłącznie ci, którzy są absolutnie niezbędni do zapewnienia bezpieczeństwa państwa i obywateli, czyli m.in. kontrolerzy lotów, funkcjonariusze aparatu ścigania, więziennictwa, a także większość zatrudnionych w służbach specjalnych. Niektóre instytucje działają, wykorzystując posiadane rezerwy finansowe lub dochody z innej działalności, jednak jeżeli ustawa budżetowa nie zostanie szybko uchwalona, i one będą musiały ograniczyć lub zawiesić funkcjonowanie. Kryzys spowodowany brakiem budżetu nie dotknął amerykańskich sił zbrojnych, ponieważ Kongres we wrześniu przyjął ustawę gwarantującą wypłatę wynagrodzenia żołnierzom. Działa również poczta, ponieważ utrzymuje się sama, bez dotacji budżetowej. Wypłacane są też renty i emerytury. Jak to się stało? System polityczny Stanów Zjednoczonych opiera się na dwóch podstawowych zasadach: hamulców i równowagi oraz podziału władz. Władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza mają się nawzajem kontrolować i nie pozwalać, by którakolwiek uzyskała przewagę mogącą zaszkodzić demokracji. Najprostszym sposobem na to, by władza ustawodawcza mogła kontrolować wszystkie inne, a szczególnie rząd, jest pozostawienie w jej rękach decyzji o finansach państwa. Innymi słowy, prezydent rządzi, ale to Kongres daje pieniądze na rządzenie – lub ich nie daje. Sytuacja polityczna w USA jest bardzo skomplikowana. Demokraci sprawują kontrolę nad Senatem, Republikanie zaś stanowią większość w Izbie Reprezentantów. Co więcej, wśród reprezentantów wybranych z ramienia Partii Republikańskiej przeważają radykalni konserwatyści, związani z ruchem Tea Party i środowiskami libertariańskimi, którzy z zasady nie znoszą Demokratów, a zwłaszcza prezydenta Baracka Obamy. Zarzucają mu, że jest muzułmańskim komunistą, który chce wprowadzić w Stanach Zjednoczonych socjalizm. Koronnym dowodem na potwierdzenie tych oskarżeń jest przeforsowanie w 2010 r. przez Obamę i Demokratów reformy systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Uchwalenie Obamacare, jak powszechnie nazywana jest ta reforma, nie było działaniem radykalnym. Jej podstawowy cel to objęcie ubezpieczeniami zdrowotnymi w ramach istniejącego systemu tych, których do tej pory nie było na nie stać, czyli ok. 40 mln mieszkańców USA, lub którym prywatne firmy ubezpieczeniowe odmawiały ubezpieczenia ze względu na stan zdrowia. Cel drugi to obniżenie ogólnych kosztów systemu opieki zdrowotnej (więcej na ten temat pisałem w „Przeglądzie” nr 28/2012). Chociaż uchwalenie Obamacare nie zmieniło istoty systemu opieki zdrowotnej, dla republikańskich radykałów reforma ta jest nie do przyjęcia. Usiłowali ją zablokować w Kongresie, próbowali też udowodnić przed Sądem Najwyższym, że jest sprzeczna z konstytucją (nie udało się), zdominowana zaś w ostatnich latach przez Republikanów Izba Reprezentantów wielokrotnie przegłosowywała jej anulowanie, chociaż jasne było, że i Senat, i prezydent nie pozwolą cofnąć reformy, która 1 października zaczęła wchodzić w życie. Zablokowanie uchwalenia ustawy budżetowej należy rozpatrywać w kontekście Obamacare. Republikanie w Izbie Reprezentantów zdecydowali się potraktować debatę budżetową jako kolejny etap walki o cofnięcie reformy systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Komunikat wysłany Demokratom i Obamie był jasny: przyjmiemy ustawę
Tagi:
Jan Misiuna
