Bez stygmatyzacji: Jak mówić o kryzysach psychicznych w szkole?

Autor: Przegląd | 17 listopada, 2024

Stygmatyzacja to nadawanie pojedynczym osobom lub grupom określeń, które odnoszą się do jakichś ich cech, zachowań, chorób itp. Osoba nią dotknięta może zacząć czuć się gorsza – człowiek zaczyna zachowywać się, jak się od niego oczekuje nadając mu etykietę np. lenia, błazna czy buntownika.

Jak mówić w szkole o trudnościach psychicznych, aby uczyć otwartej komunikacji i zgłaszania się po pomoc?

Oto kilka zasad:

1. Język: Należy zwrócić uwagę na język, którym się posługujemy i uważać na słowa, które są pejoratywne lub kojarzą się negatywnie – wariat, zwariować czy schizofrenik. Warto używać sformułowań, które nie będą etykietą albo oceną, np. chorujący na… depresję albo trudności psychiczne.
2. Bezpieczna przestrzeń: Ważne jest przygotowanie dobrego fundamentu do rozmowy – czyli przestrzeni, w której uczniowie będą czuli się zrozumiani. Jeśli w szkole zachęca się do tego, by mówić o samopoczuciu, pojawiają się rozmowy o emocjach i potrzebach, to jest większa szansa, że dziecko czy nastolatek nie będzie odczuwać wstydu w związku z tym, co przeżywa.
3. Edukacja: Aby uczniowie zobaczyli, że mówienie o swoim zdrowiu psychicznym jest w porządku, potrzebna jest edukacja. Pokazanie uczniom, że nie tylko oni cierpią i nie tylko oni doświadczają trudności może zbudować poczucie wspólnoty doświadczeń. Dodatkowo, jeśli nauczyciele używają odpowiedniego języka, dziecko uczy się, w jaki sposób mówić o swoich emocjach. Można wykorzystać do tego prelekcje, seanse filmowe czy np. współtworzenie z uczniami prezentacji na temat związany z dobrostanem czy trudnościami psychicznymi.

Spotkanie z asystentem zdrowienia

Asystent zdrowienia to osoba, która przeszła własny kryzys, ma doświadczenie leczenia i stanowi pomost między pacjentami a personelem medycznym. Rozumie tych, którzy przechodzą podobną do niego drogę. Jego zadaniem jest towarzyszenie w trudnych chwilach, motywowanie i wspieranie na różnych etapach leczenia. Można zorganizować w szkole spotkania z asystentem zdrowienia, który będzie w stanie opowiedzieć o zaburzeniach psychicznych z kilku perspektyw.

Żywa biblioteka

Żywa biblioteka to duński pomysł na przeciwdziałanie dyskryminacji, który zyskał popularność na całym świecie – „Nie oceniaj książki po okładce”. Inicjatywa ta zakłada spotkania z ludźmi narażonymi z jakiegoś powodu na wykluczenie, dyskryminację, stereotypy i uprzedzenia. Osoby, które decydują się zostać „Żywą Książką”, siadają w wyznaczonych miejscach, a chętni mogą do nich podejść i z nimi porozmawiać.

Według literatury szkoła to bardzo dobre miejsce do przeprowadzenia tej akcji, jednak wymaga odpowiedniego przygotowania, np. w formie warsztatów antydyskryminacyjnych dla uczniów i nauczycieli.

Wprowadzenie tematycznych lekcji

Dobrym pomysłem jest poświęcenie lekcji np. biologii czy chemii na poruszenie tematu zdrowia psychicznego. Nauczyciele mogą opowiedzieć tematycznie np. o kwestii dziedziczności zaburzeń psychicznych i neuroprzekaźnictwie, na lekcji WF-u ciekawym tematem będzie wpływ ruchu na zdrowie psychiczne, a podczas historii nauczyciele mogą opowiedzieć o podejściu do trudności psychicznych na przestrzeni wieków.

Mówienie o zdrowiu psychicznym w sposób pozytywny, obalający mity i wspierający osoby, które są w kryzysie, to jeden z najlepszych sposobów na to, by uczyć młodych ludzi po pierwsze tego, by wobec osób, które cierpią z powodu jakiegoś zaburzenia, przyjmować postawę empatyczną, a po drugie, by sami zgłaszali się po pomoc, kiedy tego potrzebują.

Kinga Bartkowiak – psycholożka w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego, pracuje na Oddziale Podwójnej Diagnozy i Leczenia Uzależnień CM HCP w Poznaniu oraz w Pilotażowym Centrum Zdrowia Psychicznego.

Źródła:

Mołodyńska-Küntzel, D. (2016). Podręcznik dla osób organizujących Żywą Bibliotekę. Pobrane z: https://zywabibliotekapolska.pl/wp-content/uploads/2016/04/%C2%A9-Podr%C4%99cznik-dla-os%C3%B3b-organizuj%C4%85cych-%C5%BByw%C4%85-Bibliotek%C4%99.pdf